Η υποχώρηση των δυνάμεων της Ρωσίας από τη Χερσώνα συνεχίζει να απασχολεί τα διεθνή ΜΜΕ που επιχειρούν να αποκρυπτογραφήσουν τι θα σημάνει για τη συνέχεια του πολέμου. Το Grid, σε ανάλυσή του, χαρακτηρίζει την απόφαση ως στρατιωτική καταστροφή και σημειώνει ότι ούτε ο μηχανισμός του Κρεμλίνου δεν μπορεί να αντιστρέψει τη σημασία της.
Μάλιστα, οι δύο αναλυτές του Grid, Τζόσουα Κίτινγκ και Στάνισλαβ Κούτσερ παραφράζουν τη ρήση του Έρνεστ Χεμινγουέι, σημειώνοντας ότι ο ρωσικός στρατός έχασε τη Χερσώνα με δύο τρόπους: σταδιακά και μετά ξαφνικά.
Η μόνη επαρχιακή πρωτεύουσα
Η Χερσώνα ήταν η πρώτη μεγάλη πόλη που κατέλαβαν οι Ρώσοι τις πρώτες ημέρες του πολέμου και, στους οκτώ μήνες που ακολούθησαν, η μόνη επαρχιακή πρωτεύουσα. Ήταν επίσης ένα από τα μέρη που ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν προσάρτησε επίσημα – και παράνομα – στα τέλη Σεπτεμβρίου, θυμίζει το Grid.
Στον εορτασμό του Κρεμλίνου για τις προσαρτήσεις, ο Πούτιν δήλωσε ότι η Χερσώνα και οι άλλες τρεις ουκρανικές περιοχές (Ζαπορίζια, Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ) θα είναι ρωσικές «για πάντα». Στην ίδια τη Χερσώνα αναρτήθηκαν διαφημιστικές πινακίδες, μηνύματα που καυχιόντουσαν για το ίδιο: «Η Ρωσία είναι εδώ για πάντα».
Το «για πάντα» στην περίπτωση της Χερσώνας διήρκεσε περίπου έξι εβδομάδες.
Οι ουκρανικές δυνάμεις άρχισαν περιορισμένες αντεπιθέσεις με στόχο την περιοχή της Χερσώνας ήδη από τον περασμένο Μάιο και το καλοκαίρι άρχισαν να χρησιμοποιούν πρόσφατα αποκτηθέντα πυραυλικά συστήματα για να προσπαθήσουν να αποκόψουν τις ρωσικές δυνάμεις στην περιοχή από τις οδούς ανεφοδιασμού.
Η μεγάλης κλίμακας ουκρανική επίθεση για την απελευθέρωση της Χερσώνας ξεκίνησε επίσημα στις αρχές Σεπτεμβρίου, αν και για εβδομάδες η πρόοδος ήταν αργή και κάθε σπιθαμή εδάφους είχε βαριές απώλειες για την ουκρανική πλευρά.
Έτσι, κατά μία έννοια, η νίκη αυτής της εβδομάδας άργησε να έρθει.
«Περίμεναν ένα θαύμα»
Όμως, ο ρυθμός των εξελίξεων τις τελευταίες ημέρες ήταν εκπληκτικός. Όταν η Ρωσία άρχισε να απομακρύνει πολίτες από τη Χερσώνα στα μέσα Οκτωβρίου, έμοιαζε με προετοιμασία για μια μακρά, σκληρή μάχη. «Αυτό δεν ήταν καλό σημάδι», δήλωσε στο Grid η Βικτόρια Νοβίτσκα, μια Ουκρανή δημοσιογράφος από τη Χερσώνα, η οποία μεταφέρθηκε στη δυτική Ουκρανία τις πρώτες ημέρες του πολέμου, σε συνέντευξή της στις αρχές της εβδομάδας. Είπε ότι οι πολίτες που είχαν παραμείνει στην πόλη «περίμεναν ένα θαύμα».
Ακόμα και όταν ο Ρώσος υπουργός Άμυνας Σεργκέι Σοϊγκού και ο νέος διοικητής των ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία, Σεργκέι Σουρόβικιν διέταξαν την απόσυρση των ρωσικών δυνάμεων από την πόλη, οι Ουκρανοί αξιωματούχοι αντέδρασαν με σκεπτικισμό. Την Τετάρτη, ο Μικάιλο Ποντόλιακ, ανώτερος σύμβουλος του Ουκρανού προέδρου, απέρριψε αυτό που αποκάλεσε «σκηνοθετημένες τηλεοπτικές δηλώσεις» και δήλωσε: «Δεν βλέπουμε κανένα σημάδι ότι η Ρωσία εγκαταλείπει τη Χερσώνα χωρίς μάχη». Στη συνέχεια πρόσθεσε: «Μέχρι η ουκρανική σημαία να κυματίζει πάνω από τη Χερσώνα, δεν έχει νόημα να μιλάμε για ρωσική αποχώρηση».
Αλλά μέσα σε λίγες ώρες, τα ουκρανικά στρατεύματα κινούνταν γρήγορα στα περίχωρα της Χερσώνας, συναντώντας ελάχιστη αντίσταση. Το πρωί της Παρασκευής, οι ουκρανικές δυνάμεις εισήλθαν στην πόλη και η ουκρανική σημαία κυμάτιζε, πράγματι, στην κεντρική πλατεία της Χερσώνας.
Ο Φραντς – Στέφαν Γκάντι, στρατιωτικός αναλυτής του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών, δήλωσε στο Grid ότι ήταν «πραγματικά έκπληκτος από την ταχύτητα της ρωσικής απόσυρσης».
Ένα σημαντικό έπαθλο
Η στρατηγική και συμβολική σημασία αυτής της ρωσικής ήττας ανταγωνίζεται – και αναμφισβήτητα υπερβαίνει – εκείνη των δύο άλλων μεγάλων αποτυχιών που υπέστησαν οι εισβολείς σε αυτόν τον πόλεμο: την απόσυρση από το Κίεβο την περασμένη άνοιξη και από την ανατολική περιοχή του Χαρκόβου τον Σεπτέμβριο.
Η Χερσώνα είναι μια πόλη-λιμάνι στο δέλτα του ποταμού Δνείπερου και, ως εκ τούτου, ένας σημαντικός στόχος για το σχέδιο της Ρωσίας να ελέγξει τις νότιες ακτές της Ουκρανίας. Η περιοχή της Χερσώνας συνδέει την ηπειρωτική Ουκρανία με τη ρωσική Κριμαία και οι δεξαμενές και οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής της θα μπορούσαν ενδεχομένως να συντηρήσουν τη χερσόνησο της Κριμαίας, η οποία έχει αποκοπεί από το ουκρανικό δίκτυο από το 2014.
Ως σύμβολο, η απώλεια της Χερσώνας είναι ένα προφανές πλήγμα για τους Ρώσους. Από στρατηγική άποψη, σημαίνει ότι οι ρωσικές ελπίδες για την κατασκευή μιας «χερσαίας γέφυρας» προς την Κριμαία φαίνονται σήμερα πιο δύσκολες – και ο απώτερος πολεμικός στόχος της Ουκρανίας για την ανακατάληψη της χερσονήσου φαίνεται ξαφνικά λιγότερο ευφάνταστος.
Όταν το πολεμικό αφήγημα «καταρρέει»…
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι τα νέα από τη Χερσώνα έπεσαν σαν κεραυνός στην ίδια τη Ρωσία – τόσο, αν όχι περισσότερο, από τις προηγούμενες αποτυχίες στο Κίεβο και το Χάρκοβο. Αυτό που προκαλεί μεγαλύτερη έκπληξη είναι η προφανής αποδιοργάνωση όσον αφορά τη ρητορική απάντηση. Στον απόηχο της υποχώρησης στη Χερσώνα, το αφήγημα των ρωσικών μέσων ενημέρωσης, τα οποία τόσο συχνά λειτουργούν στο πλαίσιο της μονομερούς προπαγάνδας, έχει μεγάλο εύρος.
Δύο από τις πιο προβεβλημένες προσωπικότητες των ρωσικών μέσων ενημέρωσης και του ίδιου του πολέμου, ο επικεφαλής της Ομάδας Wagner, Γεβγκένι Πριγκόζιν και ο επικεφαλής της Δημοκρατίας της Τσετσενίας, Ραμζάν Καντίροφ φρόντισαν να πουν ότι η υποχώρηση από τη Χερσώνα ήταν λογική.
Άλλες γνωστές φωνές ήταν πολύ λιγότερο επιεικείς. Ένα βίντεο στο οποίο φαίνεται ο Σοϊγκού να διατάσσει την απόσυρση της Χερσώνας – και το οποίο προβλήθηκε στη ρωσική τηλεόραση και αναρτήθηκε στα κανάλια Telegram που στηρίζουν το Κρεμλίνο- προκάλεσε τη χλεύη των αντιπάλων του πολέμου και ένα τσουνάμι αγανακτισμένων αντιδράσεων από τους ενεργούς υποστηρικτές του.
«Είναι προδοσία»
Σε μία από τις κύριες πλατφόρμες προπαγάνδας του Κρεμλίνου, το κανάλι Telegram της επικεφαλής του RT Μαργαρίτα Σιμονιάν, τα σχόλια ήταν καυστικά: «Παρέδωσαν το έδαφος της Ρωσικής Ομοσπονδίας! Είναι προδοσία».
«Με τι είδους μ@λ@κίες μας ταΐζεις; Από την αρχή, τόσοι πολλοί έχουν ήδη χαθεί – για ποιο λόγο; Παίρνετε τους ανθρώπους για ηλίθιους. Η πιο άθλια κατάσταση στην ιστορία της Ρωσίας».
«Περιμένουμε τώρα την παράδοση της Μόσχας», πρόσθεσε.
Η ίδια η Σιμονιάν, κορυφαία προπαγανδίστρια του Πούτιν, προσπάθησε να δικαιολογήσει την απόσυρση συγκρίνοντας την με τον ρωσικό πόλεμο του 1812, κατά τον οποίο ο διάσημος Ρώσος διοικητής Μιχαήλ Κουτούζοφ παρέδωσε τη Μόσχα στον στρατό του Ναπολέοντα και αργότερα κέρδισε τον πόλεμο.
Η Σιμονιάν ανέφερε τον Κουτούζοφ στην ανάρτησή της: «Όσο ο στρατός είναι άθικτος, υπάρχει ελπίδα να τελειώσει ο πόλεμος με τιμή. Με την απώλεια του στρατού, όχι μόνο η Μόσχα – όλη η Ρωσία θα χαθεί». Ούτε αυτό το επιχείρημα πήγε καλά, σημειώνει το Grid.
«Το πιστεύετε αυτό;»
Μια ανάρτηση ανέφερε: «Το πιστεύετε εσείς η ίδια αυτό; Θα σου θυμίσω μόνο ότι μετά τη Μόσχα, ο Ναπολέων αναγκάστηκε να υποχωρήσει μέσα στο κρύο κατά μήκος του δρόμου που είχε λεηλατήσει, πιστεύεις πραγματικά ότι το ίδιο σενάριο παίζεται και εδώ;»
Ακολούθησε ο παρουσιαστής τοκ σόου Αντρέι Νόρκιν, μια άλλη γνωστή φιγούρα υπέρ του πολέμου, του οποίου η απάντηση στην είδηση παρέπεμπε στον ρωσικό ποινικό κώδικα, ο οποίος τιμωρεί κάθε πρόβλεψη για την κατάρρευση της Ρωσικής Ομοσπονδίας και κάθε δυσφήμιση των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων. Την Παρασκευής στην εκπομπή του, ο Νόρκιν άνοιξε με τον εξής τρόπο:
«Δεν θα σας πω τι σκέφτομαι για (σ.σ. την παράδοση της Χερσώνας) και θα σας εξηγήσω γιατί. Εάν υποστηρίξω αυτή την απόφαση και πω ότι το υπουργείο Άμυνας κάνει το σωστό εγκαταλείποντας τη Χερσώνα, τότε αυτό μπορεί να θεωρηθεί ως δημόσια έκκληση για παραβίαση της εδαφικής ακεραιότητας της Ρωσικής Ομοσπονδίας, και στον ποινικό μας κώδικα, αυτό είναι το άρθρο 280, μέρος πρώτο. Συγκεκριμένα το έλεγξα σήμερα το πρωί, αρκετά χρόνια φυλάκισης.
Εάν δεν υποστηρίξω αυτή την απόφαση και θεωρώ ότι το υπουργείο Άμυνας έκανε λάθος που έφυγε από τη Χερσώνα, τότε πρόκειται για δημόσιες ενέργειες που αποσκοπούν στην απαξίωση των Ενόπλων Δυνάμεων, το ίδιο άρθρο 280, μέρος 3, και η ποινή φυλάκισης είναι περίπου η ίδια.
Δεν θέλω να πάω στη φυλακή, γι’ αυτό τώρα θα παρακολουθήσουμε και στη συνέχεια θα δώσουμε τον λόγο στους σεβαστούς μας εμπειρογνώμονες».
Αμήχανοι οι «ειδικοί»
Όπως συνέβη, πολλοί από τους «ειδικούς» – Ρώσοι πολιτικοί επιστήμονες, στρατιωτικοί παρατηρητές και πολιτικοί – εμφανίστηκαν αβέβαιοι για το τι να κάνουν με την πανωλεθρία στη Χερσώνα.
Το πιο κοντινό στο αφήγημα του Κρεμλίνου ήταν ότι αυτό που συνέβη στη Χερσώνα ήταν απλώς ένας ελιγμός, κάτι προσωρινό.
Από την πλευρά του, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, δήλωσε ότι η υποχώρηση δεν άλλαξε τίποτα όσον αφορά το καθεστώς της Χερσώνας ως ρωσικού εδάφους. «Είναι νομικά σταθερό και καθορισμένο», είπε. «Δεν μπορούν να υπάρξουν αλλαγές», τόνισε.
Ερωτηθείς αν το Κρεμλίνο ταπεινώθηκε από την αποχώρηση, ο Πεσκόφ είπε μόνο: «Η ειδική στρατιωτική επιχείρηση συνεχίζεται». Δεν υπήρξε καμία δήλωση από τον ίδιο τον Πούτιν.
Τι θα γίνει από εδώ και πέρα;
Η πτώση της Χερσώνας δεν σημαίνει ότι ο πόλεμος θα τελειώσει. Οι ρωσικές δυνάμεις έχουν αποσυρθεί στην ανατολική πλευρά του Δνείπερου, όπου είναι πολύ πιο εύκολο να εφοδιαστούν και όπου η θέση τους είναι πιο ασφαλής. Κατά τη διάρκεια της υποχώρησης, οι Ρώσοι φαίνεται ότι κατέστρεψαν πλήρως τη γέφυρα Αντονόφσκι, το κύριο πέρασμα στον ποταμό. Η ελπίδα για τη Μόσχα είναι ότι τα νεοαφιχθέντα στρατεύματα από την πρόσφατη επιστράτευση της Ρωσίας θα ενισχύσουν τις γραμμές του μετώπου και ότι ο ρυθμός των μαχών θα επιβραδυνθεί κατά τη διάρκεια του χειμώνα.
Αυτό θα δώσει χρόνο στη ρωσική πολεμική προσπάθεια να ανασυνταχθεί και ελπίζουν ότι οι δυτικοί υποστηρικτές της Ουκρανίας θα χάσουν το ενδιαφέρον τους για τη σύγκρουση.
Αυτό θα μπορούσε να πετύχει, σημειώνει το Grid, αν και λίγα πράγματα σε αυτόν τον πόλεμο μέχρι στιγμής έχουν προκαλέσει μεγάλη εμπιστοσύνη στον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό της ρωσικής στρατιωτικής ή πολιτικής ηγεσίας.
Εν τω μεταξύ, παρά τους πανηγυρισμούς της Ουκρανίας και των διεθνών υποστηρικτών της, η πτώση της Χερσώνας θα κάνει επίσης κάποιους νευρικούς. Καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου, υπήρχαν φόβοι μεταξύ ορισμένων δυτικών αξιωματούχων ότι μια πλήρης ρωσική στρατιωτική κατάρρευση θα καταστήσει πιο πιθανή την πυρηνική επιλογή ως έσχατη λύση για τον Πούτιν.
Προς το παρόν, η ιστορία της υποχώρησης στη Χερσώνα δεν μπορεί να «γλυκάνει». Η ρωσική τρίχρωμη σημαία πέφτει στην πόλη. Οι διαφημιστικές πινακίδες με το «για πάντα» καταστρέφονται, σημειώνει το Grid.
