«Πονάνε» οι κυρώσεις τη Ρωσία ή απλώς έχουν γυρίσει μπούμερανγκ στους ευρωπαϊκούς λαούς; Το συγκεκριμένο ερώτημα γίνεται ολοένα και πιο συχνά το τελευταίο διάστημα, ενώ οι New York Times αναλύουν πώς οι κυρώσεις έχουν πλήξει μέχρι τώρα τη Μόσχα.
Η κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν υπερηφανεύεται ότι οι κυρώσεις που επέβαλαν οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους στη Ρωσία για να την τιμωρήσουν για την εισβολή στην Ουκρανία είναι ιστορικές – τέτοιες σαρωτικές οικονομικές κυρώσεις δεν έχουν ποτέ στο παρελθόν επιβληθεί σε ένα έθνος αυτού του μεγέθους.
Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ δήλωσε ότι από τα τέλη Οκτωβρίου, η αμερικανική κυβέρνηση είχε εκδώσει περίπου 1.500 νέους και 750 τροποποιημένους καταλόγους κυρώσεων από τότε που ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν ξεκίνησε τον πόλεμο τον Φεβρουάριο. Επίσης, 37 χώρες έχουν προσχωρήσει στον συνασπισμό κυρώσεων, δήλωσε το αμερικανικό υπουργείο.
Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι η οικονομία της Ρωσίας θα συρρικνωθεί κατά 4,5% φέτος, ενώ το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει συρρίκνωση κατά 3,4%. Η ύφεση αναμένεται να συνεχιστεί και το επόμενο έτος. Η Ρωσία παλεύει με την απότομη πτώση των εισαγωγών και την πτώση των πραγματικών εισοδημάτων.
Η ρωσική ραχοκοκαλιά παραμένει σχεδόν άθικτη
Ωστόσο, οι κυρώσεις δεν ήταν τόσο καταστροφικές όσο ήλπιζαν οι δυτικοί αξιωματούχοι. Η ραχοκοκαλιά της ρωσικής οικονομίας – οι εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου – παραμένει σε μεγάλο βαθμό άθικτη. Οι παγκόσμιες τιμές του πετρελαίου αυξήθηκαν κατακόρυφα μετά την έναρξη του πολέμου και η Ρωσία είναι σε καλό δρόμο για να κερδίσει φέτος περισσότερα από τις πωλήσεις πετρελαίου από ό,τι το 2021, παρά τα μποϊκοτάζ των Ηνωμένων Πολιτειών και αρκετών συμμάχων. Η Κίνα και η Ινδία είναι μεταξύ των εθνών που έχουν αυξήσει τις εισαγωγές τους.
Η οικονομία της Ρωσίας θα μπορούσε να υποφέρει περισσότερο τους επόμενους μήνες, λόγω του μερικού ευρωπαϊκού εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο που θα τεθεί σε ισχύ τον Δεκέμβριο και των ελέγχων των εξαγωγών κρίσιμης τεχνολογίας, σημειώνουν οι NYT.
Ωστόσο, οι Ρώσοι αξιωματούχοι αποκρύπτουν σημαντικά στοιχεία, γεγονός που δυσκολεύει τους άλλους να εκτιμήσουν το πραγματικό αποτέλεσμα των κυρώσεων και των ελέγχων των εξαγωγών.
Το 2021, η οικονομία της Ρωσίας ήταν 1,77 τρισεκατομμύρια δολάρια, η 11η μεγαλύτερη στον κόσμο. Οι αναλυτές συνθέτουν μια εικόνα για την τωρινή πορεία της, παρουσιάζοντας πέντε τομείς που αξίζει κανείς να παρακολουθήσει.
Οικονομία
Το υπουργείο Οικονομικών επιβάλλει κυρώσεις στις μεγαλύτερες τράπεζες της Ρωσίας, πράγμα που σημαίνει ότι τα ιδρύματα αυτά αποκόπτονται από τη διενέργεια συναλλαγών με τράπεζες και εταιρείες σε όλο τον κόσμο που θέλουν να αποφύγουν την τιμωρία από την κυβέρνηση των ΗΠΑ.
Τα μέτρα αυτά εμποδίζουν επίσης πολλές ρωσικές εταιρείες να δραστηριοποιηθούν επιχειρηματικά, δεδομένου ότι πρέπει να χρησιμοποιούν το διεθνές τραπεζικό σύστημα για τις συναλλαγές τους. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ δήλωσε ότι οι κυρώσεις στοχεύουν σε ιδρύματα που κατέχουν το 80% των τραπεζικών περιουσιακών στοιχείων στη Ρωσία.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι κυβερνήσεις των συμμάχων της έχουν «παγώσει» 300 δισεκατομμύρια δολάρια από τα περιουσιακά στοιχεία της ρωσικής κεντρικής τράπεζας που βρίσκονται σε τράπεζες σε όλο τον κόσμο, περιορίζοντας την «ικανότητα του ιδρύματος να βοηθήσει την πολεμική προσπάθεια και να μετριάσει τις επιπτώσεις των κυρώσεων», δήλωσε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έχουν συζητήσει κατά πόσον τα περιουσιακά στοιχεία της ρωσικής κυβέρνησης που έχουν δεσμευτεί στο εξωτερικό θα πρέπει να κατασχεθούν για να πληρωθούν οι πολεμικές αποζημιώσεις και η ανοικοδόμηση της Ουκρανίας.
Εμπόριο
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Βρετανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν θέσει περιορισμούς σε ορισμένες εμπορικές συναλλαγές με τη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένης της διακοπής των πωλήσεων ειδών πολυτελείας στη χώρα και της συνεργασίας με συμμάχους για να σταματήσουν οι ρωσικές αγορές ημιαγωγών και άλλης προηγμένης τεχνολογίας.
Ωστόσο, οι κυβερνήσεις ήταν πιο διστακτικές στο να περιορίσουν το εμπόριο ενέργειας της Ρωσίας, λόγω των ανησυχιών για την οικονομική ανάπτυξη και τον πληθωρισμό. Επίσης, ορισμένες χώρες συνεχίζουν να αγοράζουν ρωσικό ουράνιο, διαμάντια, νικέλιο και πλήθος άλλων πρώτων υλών.
Αυτό το συνεχιζόμενο εμπόριο, μαζί με την υψηλή τιμή του πετρελαίου και του φυσικού αερίου φέτος, σήμαινε ότι οι ρωσικές εξαγωγές έχουν πράγματι αυξηθεί σε αξία μετά την εισβολή στην Ουκρανία, δίνοντας στη Μόσχα άφθονα έσοδα για να χρηματοδοτήσει τον πόλεμό της, σύμφωνα με ανάλυση των New York Times.
Οι ρωσικές εισαγωγές, εν τω μεταξύ, έχουν μειωθεί απότομα, αντανακλώντας την απόφαση πολυεθνικών εταιρειών να διακόψουν τους δεσμούς τους με τη Ρωσία και τη μειωμένη ζήτηση για καταναλωτικά προϊόντα στη χώρα, καθώς η οικονομία της επιβραδύνεται. Μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες όπως η Maersk και η MSC έχουν σταματήσει να εξυπηρετούν τη Ρωσία, παρεμποδίζοντας τη δυνατότητά της να αποκτήσει πρόσβαση σε ξένα προϊόντα.
Τεχνολογία
Με κυρώσεις και ελέγχους εξαγωγών, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους επιδιώκουν να περιορίσουν τις πωλήσεις τεχνολογίας στη στρατιωτική και ενεργειακή βιομηχανία της Ρωσίας, καθώς και σε άλλους στρατηγικούς τομείς.
Ο στόχος είναι να μειωθεί η ικανότητα της Μόσχας να διεξάγει και να χρηματοδοτεί τον πόλεμο.
Οι χώρες του συνασπισμού έχουν απαγορεύσει τις παγκόσμιες εξαγωγές ημιαγωγών, υπολογιστών, λέιζερ, τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού και άλλων τεχνικών αγαθών προς τη Ρωσία. Έχουν ακόμη επιβάλει κυρώσεις στη Rostec, τον μεγαλύτερο στρατιωτικό και αμυντικό όμιλο της Ρωσίας, στη Mikron, τον μεγαλύτερο κατασκευαστή και εξαγωγέα μικροτσίπ της χώρας και στην Tactical Missiles Corporation, η οποία παράγει πυραύλους που χρησιμοποιεί ο ρωσικός στρατός στην Ουκρανία.
Οι αναλυτές λένε ότι μελετούν τον ρωσικό στρατιωτικό εξοπλισμό στην Ουκρανία για να προσπαθήσουν να εκτιμήσουν τον αντίκτυπο των ελέγχων των εξαγωγών. Αμερικανοί αξιωματούχοι λένε ότι Ουκρανοί τους είπαν ότι κατασχεμένος ρωσικός εξοπλισμός περιείχε ημιαγωγούς που είχαν αφαιρεθεί από πλυντήρια πιάτων και ψυγεία. Ο ρωσικός στρατός καταφεύγει επίσης στη χρήση παλαιότερου εξοπλισμού.
«Χρησιμοποιούν αρχαίους τύπους αρμάτων μάχης, τα βγάζουν από τις αποθήκες», δήλωσε ο Αλεξάντερ Γκαμπούεφ, ανώτερος συνεργάτης στο Carnegie Endowment for International Peace. «Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι έλεγχοι των εξαγωγών «δαγκώνουν» αρκετά σκληρά τον στρατό», πρόσθεσε.
Όταν η κυβέρνηση Μπάιντεν εξέδωσε την απόφαση για τους ελέγχους των εξαγωγών, δήλωσε ότι στόχευε επίσης στρατηγικούς τομείς όπως η αεροπορία, η ναυτιλία και η εξόρυξη ενέργειας. Αλλά ο Γκαμπούεφ είπε ότι ήταν πιο δύσκολο να πει κανείς αν οι έλεγχοι είχαν παρόμοια αποτελέσματα σε αυτούς τους άλλους κλάδους.
Η παραγωγή αυτοκινήτων και συσκευών στη Ρωσία έχει καταρρεύσει. Αλλά γι’αυτό θα μπορούσαν να ευθύνονται και μεγαλύτερα ζητήματα της ρωσικής οικονομίας και των αλυσίδων εφοδιασμού.
Ενέργεια
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους δυσκολεύτηκαν να συμπιέσουν τα έσοδα που έλαβαν οι ρωσικές κρατικές επιχειρήσεις από τις πωλήσεις ενέργειας.
Η Ρωσία είναι ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο και οι πωλήσεις πετρελαίου αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο της οικονομίας της. Η Ρωσία πωλεί και μεταφέρει επίσης φυσικό αέριο σε ευρωπαϊκές και ασιατικές χώρες, χρησιμοποιώντας ένα δίκτυο αγωγών. Καθώς ο παγκόσμιος πληθωρισμός εκτοξεύεται, οι κυβερνήσεις διστάζουν να επιβάλουν ενεργειακές απαγορεύσεις που θα μπορούσαν τελικά να αυξήσουν τις τιμές της αγοράς.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Βρετανία εισάγουν σχετικά λίγο ρωσικό πετρέλαιο, οπότε τα μποϊκοτάζ τους είχαν αμελητέο αντίκτυπο στα συνολικά έσοδα της Ρωσίας από το πετρέλαιο, ιδίως δεδομένης της εαρινής ανόδου της τιμής του πετρελαίου στην αγορά. Η Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ, αύξησε τις αγορές ρωσικού πετρελαίου φέτος. Το ίδιο και η Κίνα και η Ινδία, οι οποίες μαζί αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 40% των εξαγωγών πετρελαίου της Ρωσίας.
Τον Μάιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε σχέδια για τον τερματισμό όλων των εισαγωγών ρωσικών ορυκτών καυσίμων έως το 2027. Ένα ευρωπαϊκό εμπάργκο στις θαλάσσιες μεταφορές ρωσικού πετρελαίου και κυρώσεις στην ασφάλιση της ναυτιλίας έχουν προγραμματιστεί να τεθούν σε ισχύ τον Δεκέμβριο.
Τι φοβούνται οι κυβερνήσεις
Ωστόσο, οι κυβερνήσεις φοβούνται την άνοδο των τιμών της ενέργειας, οπότε οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους συζητούν έναν μηχανισμό ανώτατων τιμών που θα ισοδυναμεί με καρτέλ αγοραστών – τα κράτη θα προσφέρονται να αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο μόνο με μεγάλη έκπτωση, η οποία, αν η Ρωσία συμφωνήσει να πουλήσει, θα διατηρήσει το πετρέλαιο της χώρας στην αγορά, στερώντας παράλληλα από τη Μόσχα κάποια έσοδα.
Αλλά η Ρωσία έχει απειλήσει να μην πουλήσει καθόλου πετρέλαιο σε χώρες που τηρούν το ανώτατο όριο τιμών. Αν συμβεί αυτό, το παγκόσμιο πετρέλαιο θα είναι σε έλλειψη, οδηγώντας σε εκτίναξη των τιμών της ενέργειας.
Αμερικανοί αξιωματούχοι δηλώνουν ότι ελπίζουν ότι η Σαουδική Αραβία θα αυξήσει την παραγωγή. Όμως τον περασμένο μήνα, Σαουδάραβες και Ρώσοι αξιωματούχοι ηγήθηκαν της ενεργειακής ομάδας OPEC Plus που ανακοίνωσε ότι θα μειώσει την παραγωγή κατά δύο εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως. Αμερικανοί αξιωματούχοι πίστευαν ότι είχαν συνάψει μυστική συμφωνία με τους Σαουδάραβες τον Μάιο για να αυξήσει το βασίλειο την παραγωγή πετρελαίου.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν έγινε έξαλλη και κατηγόρησε τη Σαουδική Αραβία για βοήθεια προς τη Ρωσία, κάτι που Σαουδάραβες αξιωματούχοι αρνούνται.
Κυρώσεις σε μέλη της ρωσικής ελίτ
Η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει επιβάλει κυρώσεις σε εκατοντάδες Ρώσους κυβερνητικούς αξιωματούχους, στελέχη και ολιγάρχες, καθώς και σε πολλά μέλη των οικογενειών τους.
Σε αυτούς που τιμωρήθηκαν περιλαμβάνονται ορισμένοι από τους πιο υψηλόβαθμους ηγέτες της ρωσικής κυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του Πούτιν, του υπουργού Εξωτερικών του, Σεργκέι Λαβρόφ, και των δύο κορυφαίων στρατιωτικών διοικητών της Ρωσίας, του υπουργού Άμυνας Σεργκέι Σοϊγκού και του αρχηγού του γενικού επιτελείου, Βαλέρι Γερασίμοφ.
Και τα 450 μέλη της Κάτω Βουλής της Ρωσίας και τα 170 μέλη της Άνω Βουλής έχουν επίσης υποστεί κυρώσεις.
Οι κυρώσεις των ΗΠΑ σε βάρος φυσικών προσώπων γενικά εμποδίζουν την πρόσβασή τους σε οποιαδήποτε περιουσιακά στοιχεία στις Ηνωμένες Πολιτείες, τους εμποδίζουν να πραγματοποιούν συναλλαγές με Αμερικανούς και τους αρνούνται την έκδοση βίζας για να εισέλθουν στις ΗΠΑ.
Ωστόσο, ελάχιστοι, αν όχι όλοι, οι ανώτεροι Ρώσοι αξιωματούχοι είναι πιθανό να έχουν αμερικανικά περιουσιακά στοιχεία ή να σχεδιάζουν να επισκεφθούν σύντομα την Αμερική.
Οι παράλληλες κυρώσεις που έχουν επιβληθεί από μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Βρετανία, η Γαλλία και η Γερμανία, είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν διαταραχές, ιδίως για μεσαίους αξιωματούχους και πλούσιους Ρώσους που ταξιδεύουν και δραστηριοποιούνται εκτός της χώρας τους.
Στο στόχαστρο και οι οικογένειες των επιφανών Ρώσων
Οι αμερικανικές κυρώσεις θα μπορούσαν ομοίως να επηρεάσουν τους συζύγους και τα παιδιά των επιφανών Ρώσων, οι οποίοι έχουν συνηθίσει να ταξιδεύουν και να δραστηριοποιούνται ελεύθερα και οι οποίοι μπορούν να λειτουργήσουν ως αγωγοί για τους πιο επιφανείς συγγενείς τους.
Μετά από μια σειρά κυρώσεων τον Αύγουστο σε αρκετούς Ρώσους επιχειρηματίες, μεταξύ των οποίων «βασιλιάδες» του χάλυβα και των λιπασμάτων, ο υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν ανέφερε σε δήλωσή του ότι «η ελίτ της Ρωσίας διευθύνει τεράστιες εταιρείες που παράγουν έσοδα και χρηματοδοτούν τον πολυτελή τρόπο ζωής τους εκτός Ρωσίας».
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επιβάλει κυρώσεις στον Χέρμαν Γκρεφ, τον διευθύνοντα σύμβουλο της Sberbank, της μεγαλύτερης τράπεζας της Ρωσίας, και στον Αλισέρ Ουσμάνοφ, έναν από τους πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο. Επίσης, έχουν βάλει στη «μαύρη λίστα» 10 γιοτ, τέσσερα αεροπλάνα και ένα ελικόπτερο – αν και δεν έχουν κατασχεθεί όλα αυτά τα οχήματα από τις διωκτικές αρχές.
Μεταξύ των πιο αξιοσημείωτων στόχων των κυρώσεων της κυβέρνησης Μπάιντεν από τον Μάιο ήταν η Αλίνα Καμπάεβα, πρώην γυμνάστρια με συμμετοχή στους Ολυμπιακούς Αγώνες και μέλος του Κοινοβουλίου. Η Καμπάεβα φημολογείται επίσης ευρέως ότι είναι η ερωμένη του Πούτιν, καταλήγουν οι NYT.
