Γράφει ο Dr. Δημήτρης Τσουκαλάς MD, PhD
www.drtsoukalas.com

Είναι ιδιαίτερα συχνό σε ασθενείς με νόσο του Χασιμότο, οι αιματολογικές εξετάσεις που αφορούν τη θυρεοειδική λειτουργία να βρίσκονται εντός των φυσιολογικών ορίων, ωστόσο οι ίδιοι να μην αισθάνονται καλά[1].

Τα πιο συχνά προβλήματα που ταλαιπωρούν τους ασθενείς με θυρεοειδίτιδα Χασιμότο είναι:

1. Κόπωση και χαμηλή ενέργεια, επηρεάζουν την καθημερινότητα και συχνά κάνουν το άτομο να νιώθει ότι δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις της ζωής. Μια από τις βασικές λειτουργίες του θυρεοειδή είναι η ρύθμιση του μεταβολισμού και των επιπέδων ενέργειας. Ελλείψεις σε βιταμίνες (D, σύμπλεγμα Β, Κ2), μεταλλικά στοιχεία (μαγνήσιο, σελήνιο, ψευδάργυρος), αντιοξειδωτικά, απορυθμίζουν τη λειτουργία του ορμονικού συστήματος και του θυρεοειδή και μειώνουν το μεταβολισμό και την απόδοση του οργανισμού σε ενέργεια.

2. Αύξηση του σωματικού βάρους, με σημαντική δυσκολία απώλειας παρά τις ειλικρινείς και συνεχείς προσπάθειες. Η αντίσταση στην ινσουλίνη και ο χαμηλός μεταβολισμός, οδηγούν στη συσσώρευση σπλαχνικού λίπους και την αύξηση του σωματικού βάρους.

3. Διαταραχές στη λειτουργία του εντέρου. Δυσκοιλιότητα, αργή πέψη και φουσκώματα είναι τα πιο κοινά συμπτώματα. Οφείλονται σε αλλοίωση του εντερικού μικροβιώματος και διαταραχές στην κινητικότητα του εντέρου και της χολής. Στους ασθενείς με δυσλειτουργία του θυρεοειδή, συχνά συνυπάρχουν και διαταραχές στη λειτουργία της χοληδόχου κύστης, που συμμετέχει στην πέψη του λίπους. Η χολή παράγεται στο συκώτι και είναι απαραίτητη στην ενεργοποίηση των θυρεοειδικών ορμονών.

4. Διαταραχές της διάθεσης. Ο ασθενής μπορεί να νιώθει μελαγχολία και κακή διάθεση, που συχνά είναι δυσανάλογες των καταστάσεων που βιώνει στην καθημερινότητα του. Η μελαγχολία μπορεί να εναλλάσσεται με έντονο εκνευρισμό, που συνδέεται και με τη χρόνια έλλειψη ενέργειας, επηρεάζοντας τις σχέσεις και την κοινωνική ζωή του ασθενούς. Οι μεταβολικές διαταραχές και οι ελλείψεις του οργανισμού που συνυπάρχουν στους ασθενείς με Hashimoto, επηρεάζουν τη λειτουργία του νευρικού και του ορμονικού συστήματος και έχουν σημαντική αρνητική επίπτωση στη διάθεση.

5. Απώλεια μνήμης και μειωμένη πνευματική διαύγεια. Ο θυρεοειδής ρυθμίζει μεταξύ άλλων συστημάτων και τη λειτουργία του νευρικού συστήματος[2]. Επιπρόσθετα οι διαταραχές στο μικροβίωμα, οι μεταβολικές διαταραχές και οι ελλείψεις που συνυπάρχουν στη νόσο του Χασιμότο, επιδρούν αρνητικά και στις πνευματικές λειτουργίες[3,4].

6. Διάχυτοι πόνοι στους μύες και στις αρθρώσεις. Ο υποθυρεοειδισμός, η αντίσταση στην ινσουλίνη και οι ελλείψεις σε βιταμίνες, μεταλλικά στοιχεία και αντιφλεγμονώδη μικροθρεπτικά συστατικά, δυσχεραίνουν την ικανότητα επούλωσης του οργανισμού, στους ασθενείς με νόσο του Χασιμότο και οδηγούν σε χρόνια φλεγμονή.

Τα παραπάνω συμπτώματα επηρεάζουν σημαντικά την καθημερινότητα μεγάλου αριθμού ασθενών με νόσο του Χασιμότο. Είναι κοινό μάλιστα, οι ασθενείς σταδιακά να «συνηθίζουν» την ύπαρξη των συμπτωμάτων και να σταματούν να τα παρατηρούν, θεωρώντας ότι αυτή είναι η «φυσιολογική» ροή της ζωής.

Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι ελλείψεις του οργανισμού και οι μεταβολικές διαταραχές, όπως η αντίσταση στην ινσουλίνη, παραμένουν και διαταράσσουν τη λειτουργία του οργανισμού συνολικά.

Η νόσος του Χασιμότο είναι το πιο κοινό αυτοάνοσο νόσημα. Εκδηλώνεται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα λανθασμένα επιτίθεται στο θυρεοειδή αδένα.

Η σταδιακή καταστροφή του αδένα από το ανοσοποιητικό, συνήθως σε διάστημα ετών, οδηγεί τελικά σε υποθυρεοειδισμό.

Υπάρχουν τέσσερις κεντρικοί παράγοντες που συντείνουν στην εμφάνιση της συγκεκριμένης νόσου[5-16].

  • Χαμηλός  μεταβολισμός (λόγω οξείδωσης και ελλείψεων σε βιταμίνες και άλλα στοιχεία)
  • Αντίσταση στην ινσουλίνη
  • Έλλειψη βιταμίνης D3 και μικροθρεπτικών στοιχείων
  •  Ψυχογενές στρες

Οι παραπάνω τέσσερις παράγοντες, επηρεάζουν αρνητικά τη λειτουργία των θυρεοειδικών κυττάρων. Επιδρώντας για μεγάλα χρονικά διαστήματα, αλλοιώνουν τη σύσταση και τη μορφολογία των κυττάρων του θυρεοειδούς και απορρυθμίζουν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.

Είναι αξιοσημείωτο ότι τα συμπτώματα μπορούν να παραμείνουν, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό και μετά τη ρύθμιση του υποθυρεοειδισμού με φαρμακευτική αγωγή[17].

Ένα άτομο μπορεί να έχει φυσιολογικά επίπεδα των θυρεοειδικών ορμονών και της TSH, εκδηλώνοντας ωστόσο την πλειοψηφία των παραπάνω συμπτωμάτων.

Σε αυτό το σημείο, η εξωγενής χορήγηση ορμονών, είναι ένα ζωτικό εργαλείο που μπορεί να βελτιώσει την κλινική εικόνα και την ποιότητα ζωής του ασθενούς. Ωστόσο, η προσαρμογή που γίνεται στη φαρμακευτική αγωγή 2-3 φορές κατά τη διάρκεια του έτους, δεν μπορεί να προσομοιάσει τη συνεχή και ακριβή ρύθμιση που κάνει το ανθρώπινο σώμα, με αποκρίσεις που γίνονται σε χρονικό διάστημα δευτερολέπτων[1,5,6].

Ακόμη και όταν ο αδένας υπολειτουργεί έως και κατά 80%, αυτό το ποσοστό μπορεί να καλυφθεί μέσα από ορμονική υποκατάσταση, χωρίς να επηρεάσει αρνητικά την ποιότητας ζωής του ασθενούς. Η υπολειπόμενη κατά 20% λειτουργία του αδένα, μπορεί να καλύψει κατά σημαντικό ποσοστό συνήθεις προσαρμογές του μεταβολισμού στις ανάγκες της καθημερινότητας, επιτρέποντας μια πολύ καλή ποιότητα ζωής.

Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να διατηρηθεί οποιαδήποτε υπολειπόμενη λειτουργία του αδένα, που να επιτρέπει στον οργανισμό να προσαρμόζεται μεταβολικά σε αυτές τις αλλαγές.

Για την ουσιαστική βελτίωση της κλινικής εικόνας,  η αντιμετώπιση της νόσου του Χασιμότο πρέπει να περιλαμβάνει, μαζί με τη ρύθμιση των θυρεοειδικών ορμονών, τον εντοπισμό και τη  διόρθωση των ελλείψεων και των μεταβολικών διαταραχών που τη συνοδεύουν[7-16].

Καθώς οριακές ελλείψεις του οργανισμού σε μικροθρεπτικά συστατικά, συσσωρεύονται σταδιακά στο χρόνο και οδηγούν σε νόσο, χρειάζεται χρόνος και προσπάθεια για τη διόρθωση τους.

Σε διαφορετική περίπτωση, εάν δε διαχειριστούν οι ελλείψεις και οι μεταβολικές διαταραχές που εμπλέκονται στην ανάπτυξη της νόσου, η πορεία της προχωρά σε σταθερή και σταδιακή επιδείνωση μέσα από εξάρσεις και υφέσεις, επιβαρύνοντας την καθημερινότητα και την κατάσταση υγείας του ασθενή.

Ειδικές Εξετάσεις Καθορίζουν την Αντιμετώπιση της Θυρεοειδίτιδας Χασιμότο 

Ο εντοπισμός και η αντιμετώπιση των μεταβολικών διαταραχών, μπορεί να γίνει μόνο με τη διενέργεια ειδικών εξετάσεων που αναλύουν μικρά μόρια στο αίμα. Ανιχνεύονται μεταβολικές διαταραχές που συνδέονται με την πορεία και την εκδήλωση της θυρεοειδίτιδας Χασιμότο. Η μεταβολική κατάσταση ενός ατόμου είναι ο κύριος παράγοντας κινδύνου εκδήλωσης της νόσου[25,26].

Το είδος των αναλύσεων δεν είναι συγκρίσιμο με τις κοινές εργαστηριακές εξετάσεις. Πρόκειται για υψηλά εξειδικευμένες εξετάσεις, που διενεργούνται σε λιγότερα από 10 εργαστήρια παγκοσμίως με πολύ υψηλά στάνταρ.

Στην Ελλάδα διενεργούνται αποκλειστικά στην κλινική Metabolomic Medicine®.

Οι συγκεκριμένες εξετάσεις ονομάζονται μεταβολομικές αναλύσεις. Μετράνε πολύ μικρά μόρια που συμμετέχουν στις χημικές αντιδράσεις του οργανισμού. Το πλεονέκτημά τους είναι ότι καταγράφουν τις ακριβείς ελλείψεις και μεταβολικές διαταραχές, καθιστώντας έτσι αποτελεσματική την αντιμετώπιση και πρόληψη αυτοάνοσων και χρόνιων νοσημάτων.

Δείκτες που Ανιχνεύονται μέσω της Εξέτασης Metabolomic Analysis®

Οι μεταβολομικές αναλύσεις εντοπίζουν μεταβολικές διαταραχές που προωθούν την ανάπτυξη και την εκδήλωση της νόσου Hashimoto και αφορούν:

  • Σε ελλείψεις μικροθρεπτικών συστατικών: ελλείψεις σε βιταμίνη D, βιταμίνη C, σελήνιο, ψευδάργυρο, αντιοξειδωτικά και ωμέγα-3 συνδέονται με επιδείνωση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος, της εμφάνισης φλεγμονής και της κατάστασης της υγείας ασθενών με Hashimoto[12,13].
  • Στην παραγωγή ενέργειας στα μιτοχόνδρια (οργανίδια όπου παράγεται ενέργεια στα κύτταρα): η μιτοχονδριακή δυσλειτουργία συνδέεται με κακή λειτουργία του θυρεοειδή αδένα και ανάπτυξη της νόσου του Χασιμότο. Η μειωμένη απόδοση των μιτοχονδρίων, οδηγεί το θυρεοειδή σε υπερ-λειτουργία και σταδιακή έκπτωση της λειτουργίας του[14,15].
  • Σε δυσχέρεια στο μεταβολισμό των απλών ζαχάρων: κατανάλωση απλών ζαχάρων μεγαλύτερη από αυτή που μπορεί να μεταβολίσει ο κάθε οργανισμός, πυροδοτεί φλεγμονές και είναι σημαντικός δείκτης για την πορεία της νόσου[11].
  • Στην αντίσταση στην ινσουλίνη: η ινσουλίνη λειτουργεί ως κατασταλτικός παράγοντας στη λειτουργία του θυρεοειδή αδένα. Αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης διαταράσσουν επίσης τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, επιδεινώνουν την αυτοανοσία και επιταχύνουν την καταστροφή του αδένα[11,16].
  • Στο μεταβολισμό των νευροδιαβιβαστών: ουσίες όπως η ντοπαμίνη, η σεροτονίνη και η αδρεναλίνη μεταβιβάζουν μηνύματα μεταξύ των κυττάρων και ρυθμίζουν τη λειτουργία του νευρικού και ορμονικού συστήματος. Οι μεταβολομικές αναλύσεις παρέχουν ακριβή εικόνα για την έκκριση των συγκεκριμένων νευροδιαβιβαστών[18-20].
  • Στο μεταβολισμό των λιπαρών οξέων: η σχέση μεταξύ ωμέγα-3 και ωμέγα-6 λιπαρών είναι σημαντικός δείκτης για την ικανότητα του οργανισμού να διαχειρίζεται τις φλεγμονές, ενώ παράλληλα παίζουν κεντρικό ρόλο στην ρύθμιση της φυσιολογικής απόκρισης του ανοσοποιητικού συστήματος[21].
  • Στην κατάσταση της μικροβιακής χλωρίδας του οργανισμού: αλλοίωση του μικροβιώματος συνδέεται με επιδείνωση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος και της ικανότητας του να ξεχωρίζει μεταξύ των δικών του ιστών και εξωγενών στοιχείων, όπως παθογόνα μικρόβια και ιοί[20].

Η σύγχρονη αντιμετώπιση της νόσου του Χασιμότο επικεντρώνεται στην αποκατάσταση των παραπάνω διαταραχών, με τον εντοπισμό και τη διόρθωση των ελλείψεων και των μεταβολικών διαταραχών που οδήγησαν στην ανάπτυξη της νόσου, ώστε να διατηρηθεί η βέλτιστη μεταβολική κατάσταση του οργανισμού[20,21-24].

Με βάση την κλινική μας εμπειρία στους ασθενείς με νόσο του Χασιμότο, ιατρικές παρεμβάσεις σύμφωνα με τα αποτελέσματα των μεταβολομικών αναλύσεων επιφέρουν:

  • Βελτίωση της πορείας της νόσου, με αναχαίτιση της περαιτέρω καταστροφής του θυρεοειδή αδένα.
  • Διατήρηση και ενίσχυση της εναπομείνασας λειτουργίας του θυροειδή αδένα, η οποία επιτρέπει στον οργανισμό να προσαρμόζεται μεταβολικά στις συνεχείς αλλαγές που απαιτούνται από τις ανάγκες της καθημερινότητας, επιτρέποντας μια πολύ καλή ποιότητα ζωής.
  • Σταδιακή μείωση των επιπέδων των αυτο-αντισωμάτων.
  • Μείωση του αισθήματος κόπωσης και αύξηση των επιπέδων ενέργειας.
  • Βελτίωση της διάθεσης και μείωση των έντονων συναισθηματικών μεταπτώσεων, λόγω της κακής λειτουργίας του αδένα.
  • Μείωση του κινδύνου βλάβης σε άλλα όργανα και εκδήλωσης επιπρόσθετου αυτοάνοσου νοσήματος.
  • Βελτίωση του μεταβολισμού και επίτευξη φυσιολογικού σωματικού βάρους.
  • Βελτίωση της ανταπόκρισης στη φαρμακευτική αγωγή.

Συνήθως απαιτούνται 6-8 μήνες για την επίτευξη μιας σημαντικής αλλαγής, ένα έτος για να σταθεροποιηθεί ο οργανισμός σε ένα καλύτερο επίπεδο λειτουργίας και δύο χρόνια για την επίτευξη των βέλτιστων αποτελεσμάτων.

Καθώς διορθώνονται οι αποκλίσεις από την ιδανική κατάσταση λειτουργίας, το σώμα ενεργοποιεί και πάλι τις φυσιολογικές μεταβολικές διεργασίες και εμφανίζει διαφορετικές ανάγκες.

Αλλαγές προκύπτουν ταυτόχρονα σε πολλαπλά μεταβολικά μονοπάτια του οργανισμού με την έναρξη της αγωγής. Αυτές, είναι ζωτικής σημασίας να εντοπιστούν και να διαχειριστούν κατάλληλα, ώστε να συνεχιστεί η διαδικασία αποκατάστασης. Σε διαφορετική περίπτωση, οι διαδικασίες αποκατάστασης του οργανισμού δεν προχωρούν, καθυστερώντας σημαντικά τη βελτίωση της υγείας.

Μέσα από την κλινική μας εμπειρία έχουμε διαπιστώσει ότι η διόρθωση ελλείψεων του οργανισμού σε βιταμίνες και άλλα στοιχεία, η αποκατάσταση του μεταβολισμού και η ρύθμιση του βάρους σε φυσιολογικά επίπεδα, αλλάζουν ριζικά την πορεία της νόσου του Hashimoto προς το καλύτερο και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των ασθενών, από μια εικόνα σταθερής επιδείνωσης, σε μια σταθερής βελτίωσης.

Είναι ζωτικής σημασίας η ταχύτερη δυνατή παρέμβαση για την αποκατάσταση των παραπάνω, με στόχο την αναστολή της εξέλιξης της νόσου.

Βιβλιογραφικές Αναφορές:

  1. Is a Normal TSH Synonymous With “Euthyroidism”?
    Sarah J. Peterson, Elizabeth A. McAninch, Antonio C. Bianco. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism 2016.
  2. Thyroid hormones, Τ3 and Τ4, in the brain. Amy C. Schroeder and Martin L. Privalsky. Front. Endocrinol., 31 March 2014
  3. Dementia due to metabolic causes. Medline Plus. Accessed 2 Oct 2021.
  4. Cognitive and Affective Dysfunctions in Autoimmune Thyroiditis Thomas Leyhe, Karsten Müssig. Brain Behav Immun . 2014
  5. Thyroid Hormone Regulation of Metabolism Rashmi Mullur, Yan-Yun Liu, and Gregory A. Brent. Physiol Rev. 2014 Apr.
  6. Impact of stress on metabolism and energy balance. Cristina Rabasa, Suzanne L Dickson. Current Opinion in Behavioral Sciences. 2016.
  7. Correlation Between Hashimoto’s Thyroiditis-Related Thyroid Hormone Levels and 25-Hydroxyvitamin D Guanqun Chao, Yue Zhu, Lizheng Fang. Front Endocrinol (Lausanne). 2020 Feb.  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32117049/
  8. Multiple Nutritional Factors and the Risk of Hashimoto’s Thyroiditis Shiqian Hu, Margaret P Rayman. Thyroid . 2017 May. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28290237/
  9. Improving the Vitamin D Status of Vitamin D Deficient Adults Is Associated With Improved Mitochondrial Oxidative Function in Skeletal Muscle Akash Sinha et. al. J Clin Endocrinol Metab . 2013. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23393184/
  10. Enhanced oxidative stress in Hashimoto’s thyroiditis: inter-relationships to biomarkers of thyroid function.Rostami R1, Aghasi MR, Mohammadi A, Nourooz-Zadeh J. Clin Biochem. 2013 Mar
  11. Changes in Glucose-Lipid Metabolism, Insulin Resistance, and Inflammatory Factors in Patients With Autoimmune Thyroid Disease Yi Lei et. al. J Clin Lab Anal . 2019https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31350776/
  12. SERUM METABOLOMIC PATTERNS IN PATIENTS WITH AUTOIMMUNE THYROID DISEASE Jia Liu et. al. Endocr Pract . 2020 Jan. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31557082/
  13. Correlation Between Hashimoto’s Thyroiditis-Related Thyroid Hormone Levels and 25-Hydroxyvitamin D Guanqun Chao, Yue Zhu, Lizheng Fang. Front Endocrinol (Lausanne). 2020 Feb.  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32117049/
  14. Enhanced oxidative stress in Hashimoto’s thyroiditis: inter-relationships to biomarkers of thyroid function.Rostami R1, Aghasi MR, Mohammadi A, Nourooz-Zadeh J. Clin Biochem. 2013 Mar
  15. Thyroid Hormone Effects on Mitochondrial Energetics Mary-Ellen Harper 1, Erin L Seifert.  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18279015/
  16. Introducing the thyroid gland as another victim of the insulin resistance syndrome. Jorge Rezzonico et al. Thyroid 2008. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18346005/
  17. Persisting symptoms in patients with Hashimoto’s disease despite normal thyroid hormone levels: Does thyroid autoimmunity play a role? A systematic review.  Karelina L. Groenewegen et al. J Transl Autoimmun. 2021.
  18. Metabolic profiling of organic and fatty acids in chronic and autoimmune diseases. Evangelia Sarandi, Dimitris Tsoukalas et al. Advances in Clinical Chemistry. July 15, 2020. Elsevier Inc.
  19. Targeted Metabolomic Analysis of Serum Fatty Acids for the Prediction of Autoimmune Diseases. Dimitris Tsoukalas, Vassileios Fragoulakis, Evangelia Sarandi et. al. Frontiers in Molecular Biosciences, Metabolomics (6), 2019, Published 1 November 2019. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fmolb.2019.00120/full
  20. Prediction of Autoimmune Diseases by Targeted Metabolomic Assay of Urinary Organic Acids. Dimitris Tsoukalas et. al. Metabolites. 2020 Dec 8.
  21. Environmental Exposures and Autoimmune Diseases: Contribution of Gut Microbiome M. Firoze Khan and Hui Wang. Front. Immunol., 10 January 2020
  22. Non-communicable Diseases in the Era of Precision Medicine: An Overview of the Causing Factors and Prospects. Dimitris Tsoukalas et al. Bio#Futures. Springer, Cham. May 2021.
  23. Metabolic pressure and the breach of immunological self-tolerance Veronica De Rosa, Antonio La Cava & Giuseppe Matarese.18 October 2017.
  24. Nature Immunology. Circulating metabolites in progression to islet autoimmunity and type 1 diabetes. Springer Link. Diabetologia, 2019 Dec.
  25. Micronutrient deficiencies in patients with COVID-19: how metabolomics can contribute to their prevention and replenishment. Dimitris Tsoukalas1,2 and Evangelia Sarandi2,3 BMJ Nutri Prev Heal. Nov. 2020; bmjnph-2020-000169
  26. Dietary micronutrients in the wake of COVID-19: an appraisal of evidence with a focus on high-risk groups and preventative healthcare. McAuliffe S, Ray S, Fallon E, et al. BMJ Nutr Prev Heal 2020:bmjnph-2020-000100.