Η Ρωσία αποφάσισε να αποχωρήσει από τη συμφωνία για τα σιτηρά αφού κατηγορεί τη Δύση, ιδιαίτερα τη Βρετανία, για την επίθεση στον στόλο της στη Μαύρη Θάλασσα. Μάλιστα, η Μόσχα υπογραμμίζει ότι τα θαλάσσια drones που χρησιμοποιήθηκαν στην επίθεση εναντίον του ρωσικού στόλου, κινήθηκαν στη «ζώνη ασφαλείας» του διαδρόμου των σιτηρών.
Το BBC μετά από αυτή την εξέλιξη επιχειρεί να απαντήσει στο ερώτημα τι θα σημάνει η κατάρρευση της συμφωνίας για τα σιτηρά που είχε επιτευχθεί χάρη και στην παρέμβαση του ΟΗΕ. Στην ανάλυση του το γνωστό Μέσο θυμίζει ότι το πρώτο φορτίο αναχώρησε την 1η Αυγούστου, μετά την άρση του ναυτικού αποκλεισμού της Ουκρανίας από τη Ρωσία, επιτρέποντας στα πλοία να χρησιμοποιούν έναν ασφαλή διάδρομο μέσω της Μαύρης Θάλασσας.
Εκατομμύρια τόνοι σιτηρών και τροφίμων, όπως αραβόσιτος και ηλιέλαιο, είχαν «κολλήσει» στην Ουκρανία μετά τη ρωσική εισβολή.
Μέχρι τις 28 Οκτωβρίου, περισσότεροι από 9,3 εκατομμύρια τόνοι σιτηρών και άλλων τροφίμων είχαν μεταφερθεί από τα ουκρανικά λιμάνια, σύμφωνα με τον ΟΗΕ.
Η Ουκρανία είναι κορυφαίος προμηθευτής βασικών προϊόντων
Η κυβέρνηση της Ουκρανίας δήλωσε τον Αύγουστο ότι θα είναι σε θέση να εξάγει τρία εκατομμύρια τόνους σιτηρών τον Σεπτέμβριο και τέσσερα εκατομμύρια τόνους τον Οκτώβριο.
Ο αριθμός για τον Σεπτέμβριο ξεπέρασε τα τέσσερα εκατομμύρια τόνους, καθώς ο ρυθμός των αποστολών στο πλαίσιο της συμφωνίας για τα σιτηρά επιταχύνθηκε, αλλά εξακολουθεί να είναι κάτω από τα προπολεμικά επίπεδα, τονίζει το BBC.
Όταν υπογράφηκε η συμφωνία τον Ιούλιο, οι παγκόσμιες τιμές των τροφίμων μειώθηκαν. Η μέτρηση του ΟΗΕ για τις παγκόσμιες τιμές των τροφίμων – ο δείκτης τιμών τροφίμων του FAO – μειώθηκε κατά σχεδόν 9% εκείνο τον μήνα.
Συνέχισε να μειώνεται τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο, αν και αυτό οφείλεται στην πτώση των παγκόσμιων τιμών άλλων ειδών τροφίμων, όπως η ζάχαρη, το κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
Οι διεθνείς τιμές του σιταριού αυξήθηκαν ελαφρώς τον Σεπτέμβριο, λόγω της αυξανόμενης αβεβαιότητας σχετικά με το κατά πόσον η πρωτοβουλία της Ουκρανίας για τα σιτηρά θα συνεχιζόταν πέραν του Νοεμβρίου (οπότε και επρόκειτο να λήξει).
Πού έφταναν τα τρόφιμα
Παρόλο που ορισμένα τρόφιμα πήγαν απευθείας στις φτωχότερες χώρες του κόσμου, τα στοιχεία του ΟΗΕ δείχνουν ότι οι μεγαλύτερες ποσότητες στάλθηκαν αρχικά στην Ισπανία, την Τουρκία, την Ιταλία, την Κίνα και την Ολλανδία. Ο ΟΗΕ ανέφερε τον Σεπτέμβριο ότι λίγο λιγότερο από το 30% είχε πάει σε χώρες με χαμηλότερο εισόδημα, ενώ το 44% είχε σταλεί σε χώρες με υψηλό εισόδημα.
Ωστόσο, ο ΟΗΕ σημειώνει ότι τα σιτηρά που φτάνουν σε έναν προορισμό μπορεί κάλλιστα να υποστούν επεξεργασία και στη συνέχεια να μεταφερθούν κάπου αλλού.
Ο Ντέιβιντ Όσλερ, του ναυτιλιακού περιοδικού Lloyd’s List, υποστηρίζει ότι για να μεταφέρονται τρία εκατομμύρια τόνοι τροφίμων τον μήνα από την Ουκρανία, θα πρέπει να φορτώνονται 15 πλοία στα λιμάνια της κάθε μέρα.
Ωστόσο, ο Όσλερ λέει: «Οι πλοιοκτήτες φοβούνται να στείλουν τα πλοία τους εκεί. Φοβούνται ακόμα μήπως τα πλοία τους πέσουν σε νάρκη ή δεχτούν επίθεση από τους Ρώσους».
Επίσης, υπήρξαν υλικοτεχνικά ζητήματα, τα οποία αντιμετώπισε η συμφωνία για τα σιτηρά.
Πόσα σιτηρά είχαν «κολλήσει» στην Ουκρανία;
Περίπου 20 εκατομμύρια τόνοι σιτηρών που προορίζονταν για εξαγωγή παγιδεύτηκαν στην Ουκρανία από τον Φεβρουάριο, μαζί με άλλα τρόφιμα. όπως αραβόσιτος και ηλιέλαιο.
Αυτό προκάλεσε υποπροσφορά τροφίμων και εκτίναξη των τιμών σε πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο, καθώς η Ουκρανία αποτελεί σημαντική πηγή εισαγωγών τροφίμων.
Η Αφρικανική Τράπεζα Ανάπτυξης αναφέρει ότι υπήρξε έλλειψη 30 εκατομμυρίων τόνων τροφίμων σε ολόκληρη την ήπειρο και στην αύξηση των τιμών των τροφίμων κατά 40%.
Στη Νιγηρία, το μπλόκο στην εξαγωγή των ουκρανικών σιτηρών συνέβαλε στην αύξηση της τιμής βασικών προϊόντων όπως τα ζυμαρικά και το ψωμί κατά 50%.
Η Υεμένη, η οποία συνήθως εισάγει περισσότερους από ένα εκατομμύριο τόνους σιταριού ετησίως από την Ουκρανία, είδε την τιμή του αλεύρου να αυξάνεται κατά 42% και του ψωμιού κατά 25%.
Στη Συρία, έναν άλλο μεγάλο εισαγωγέα ουκρανικού σιταριού, η τιμή του ψωμιού διπλασιάστηκε.
Πού εξάγει η Ουκρανία
Υπάρχει εναλλακτική;
Η Ρωσία και η Ουκρανία υπέγραψαν συμφωνίες με την Τουρκία για τη δημιουργία ενός διαδρόμου από την Οδησσό και δύο γειτονικά λιμάνια προς τα Στενά του Βοσπόρου.
Ο θαλάσσιος διάδρομος έχει μήκος 310 ναυτικά μίλια και πλάτος τρία ναυτικά μίλια.
Τα ουκρανικά πλοία οδηγούν τα πλοία με σιτηρά μέσα και έξω από το λιμάνι ανάμεσα σε νάρκες που τοποθέτησαν οι ουκρανικές δυνάμεις.
Η Τουρκία επιθεωρεί τα πλοία για όπλα, κατόπιν αιτήματος των Ρώσων. Στη Ρωσία επιτρέπεται να εξάγει σιτηρά και λιπάσματα μέσω της Μαύρης Θάλασσας.
Η συμφωνία επρόκειτο να λήξει μετά από 120 ημέρες, στα μέσα Νοεμβρίου. Όταν τα λιμάνια της ήταν αποκλεισμένα, η Ουκρανία προσπάθησε να εξάγει όσο περισσότερο μπορούσε από ξηράς, χρησιμοποιώντας φορτηγά και τρένα.
Οι εναλλακτικές οδοί για τα ουκρανικά σιτηρά
Η ΕΕ δημιούργησε αυτό που ονόμασε «λεωφόρους αλληλεγγύης», έτσι ώστε τα ουκρανικά σιτηρά να μπορούν να μεταφέρονται από τα λιμάνια της Βαλτικής Θάλασσας, καθώς και από το ρουμανικό λιμάνι της Κωνστάντζας.
Ωστόσο, η έλλειψη οδικής και σιδηροδρομικής χωρητικότητας σημαίνει ότι η Ουκρανία μπορεί να εξάγει το πολύ μόνο το 10% των σιτηρών της μέσω ξηράς.
