Τουρκία: Μήνυμα του Ερντογάν σε Ελλάδα και Ρωσία ή… σύμπτωση η εκτόξευση του βαλλιστικού πυραύλου Tayfun

Η δοκιμαστική εκτόξευση ενός νέου βαλλιστικού πυραύλου μικρής εμβέλειας πάνω από τη Μαύρη Θάλασσα στις 18 Οκτωβρίου υπενθυμίζει ότι η Τουρκία διαθέτει ένα σημαντικό οπλοστάσιο τέτοιων πυραύλων. Δείχνει, επίσης, ότι η Άγκυρα στοχεύει να επεκτείνει και ενισχύσει αυτό το οπλοστάσιο.

Η ανάλυση του Forbes διατυπώνει το ερώτημα αν η εκτόξευση του πυραύλου έχει να κάνει με την Ελλάδα και την επιδείνωση των σχέσεων των δυο χωρών ή είναι ανεξάρτητη από την τρέχουσα συγκυρία.

Μήπως είναι ένα μήνυμα της Αγκυρας προς άλλες πλευρές για τις δυνατότητες της αμυντικής της βιομηχανίας; Σαφής απάντηση δεν δίδεται, αλλά η προϊστορία των τουρκικών πυραύλων έχει μεγάλη ενδιαφέρον.

Η εκτόξευση

Ο βαλλιστικός πύραυλος Tayfun που αναπτύχθηκε από την τουρκική εταιρεία αμυντικής βιομηχανίας Roketsan εκτοξεύθηκε από έναν κινητό εκτοξευτήρα στην πόλη Ρίζε στην ακτή της Μαύρης Θάλασσας. Ο πύραυλος διήνυσε μια απόσταση 560 χιλιομέτρων πριν καταπέσει στα ανοιχτά του λιμανιού της Σινώπης στη Μαύρη Θάλασσα.

Η απόσταση αυτή είναι διπλάσια από το βεληνεκές των βαλλιστικών πυραύλων που γνωρίζαμε -έως σήμερα- ότι διαθέτει το τουρκικό οπλοστάσιο.

Η Roketsan παρουσίασε το 2017 τον βαλλιστικό πύραυλο Bora-1, πολύ μικρότερης εμβέλειας, περίπου 270 χιλιομέτρων. Σύμφωνα με την κατασκευάστρια εταιρεία, ο Bora-1 φέρει κεφαλή βάρους 470 κιλών, ακριβείας 50 μέτρων. Η Τουρκία φέρεται να εκτόξευσε έναν από αυτούς τους πυραύλους κατά στόχου του PKK στο ιρακινό Κουρδιστάν τον Μάιο του 2019.

Το βεληνεκές και το ωφέλιμο φορτίο του Bora-1 συνάδουν με το Καθεστώς Ελέγχου Πυραυλικής Τεχνολογίας (MTCR), του οποίου η Τουρκία είναι μέλος. Το MTCR είναι ένα πολυμερές καθεστώς ελέγχου των εξαγωγών, που στοχεύει να ανακόψει τη διάδοση των πυραύλων, υποχρεώνοντας τα μέλη να μην εξάγουν drones ή πυραύλους με ωφέλιμο φορτίο άνω των 500 κιλών και εμβέλειας άνω των 300 χιλιομέτρων.

Εξ όσων γνωρίζουμε ο πύραυλος Tayfun είναι ο πρώτος που έχει δοκιμάσει η Τουρκία και υπερβαίνει αυτό το βεληνεκές. Το ωφέλιμο φορτίο του δεν έχει γίνει γνωστό έως τώρα.

Οι υποψίες και ο στόχος της Αγκυρας

Πολύ πριν από τη δοκιμή του Tayfun, υπήρχαν υποψίες ότι η Τουρκία σκόπευε να αναπτύξει έναν πύραυλο με μεγαλύτερο βεληνεκές και ωφέλιμο φορτίο από αυτό που συστήνει το MTCR. Τον Απρίλιο του 2018, ο υπουργός Άμυνας της Τουρκίας δήλωσε ότι ο Bora-2 θα είναι «πιο προηγμένος τεχνολογικά από τον Bora-1, θα έχει μεγαλύτερο βεληνεκές» και περισσότερα εξαρτήματά του θα είναι τουρκικής κατασκευής (το σύστημα καθοδήγησης του Bora-1 είναι αμερικανικό).

Ωστόσο, το κατά πόσον ο Bora-2 θα παραμείνει εντός του προβλεπόμενου ορίου εμβέλειας του MTCR ήταν αμφίβολο. Εξάλλου, για να γίνει αυτό, το «μεγαλύτερο βεληνεκές» θα σήμαινε μια αύξηση κάτω των 32 χιλιομέτρων και στο ωφέλιμο φορτίο θα μπορούσαν να προστεθούν έως 30 κιλά.

Σύμφωνα με κρατικά ΜΜΕ στην Τουρκία, «η δομή του εκτοξευτήρα του Tayfun είναι παρόμοια με του Bora». Πολύ πιθανόν, ο Tayfun να εντάσσεται στο ίδιο πρόγραμμα ανάπτυξης του Bora-2, δεδομένου ότι και αυτό επιβλέπεται από τη Rocketsan.

Διαβάστε επίσης: «Προβοκάτσια» τα τεθωρακισμένα στη Θράκη, λέει η Τουρκία

Φυσικά, η Τουρκία μπορεί να μην θέλει να πουλήσει σε άλλα κράτη τον Tayfun. Ίσως θέλει απλώς έναν πύραυλο μεγαλύτερου βεληνεκούς στο οπλοστάσιό της για να ενισχύσει την αποτρεπτική της δύναμη. Δεν θα ήταν υπερβολή εκ μέρους, δεδομένου ότι το 2011 η τουρκική κυβέρνηση ανακοίνωσε σχεδίαζε την κατασκευή ενός πυραύλου εμβέλειας 2.500 χιλιομέτρων, χωρίς να διευκρινίζει αν θα ήταν βαλλιστικός ή πύραυλος κρουζ.

«Σύμφωνα με γεωστρατηγικές και τεχνολογικές εκτιμήσεις, αλλά λαμβάνοντας υπόψη το κόστος και την εξωτερική πολιτική της Άγκυρας, η μεγαλύτερη εμβέλεια των τουρκικών βαλλιστικών πυραύλων ανέρχεται στα 800 χιλιόμετρα» επισημαίνεται σε ακαδημαϊκό έγγραφο του 2017. «Οι πρόσφατες εκκλήσεις για βαλλιστικούς πυραύλους πολύ μεγαλύτερου βεληνεκούς (π.χ. 2.500 χιλιόμετρα) δεν ανταποκρίνονται στις γεωστρατηγικές συνθήκες και στις συνθήκες ασφαλείας της Τουρκίας».

Διαβάστε ακόμη: – Τούρκος αναλυτής: Μετά τον Tayfun να αποκτήσουμε και πυρηνικές κεφαλές

Στέλνει κάποιο μήνυμα ο Ερντογάν ή…;

Δεν είναι σαφές αν η χρονική στιγμή που επέλεξε η Τουρκία για τη δοκιμαστική εκτόξευση στέλνει κάποιο μήνυμα. Σε αντίθεση με το γειτονικό Ιράν, το οποίο διαθέτει το μεγαλύτερο πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων στην περιοχή, και εκμεταλλεύεται κάθε ευκαιρία για να επιδεικνύει τους πυραύλους του, η Τουρκία ήταν αρκετά διακριτική έως τώρα με το πυραυλικό της οπλοστάσιο.

Οι «ρίζες» του τουρκικού πυραυλικού προγράμματος φτάνουν στη δεκαετία του 1990, όταν η Άγκυρα ήρθε σε συμφωνία με το Πεκίνο για την παραγωγή των κινεζικών πυραύλων B-611. Η εξέλιξη αυτή είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία του βαλλιστικού πυραύλου J-600T Yildirim με βάση την κινεζική τεχνολογία. Οι πύραυλοι αυτοί δεν αποκαλύφθηκαν στο κοινό έως το 2007.

Οι δύο γνωστές παραλλαγές αυτού του πυραύλου –εμβέλειας 145 και 290 μιλίων, αντίστοιχα– συνάδουν με τα προβλεπόμενα πρότυπα του MTCR. Αντιθέτως, η Τεχεράνη δεν έχει υπογράψει το MTCR και μόλις τον περασμένο Φεβρουάριο καυχήθηκε ότι ο νέος βαλλιστικός πύραυλός της Kheibar Shekan είναι εμβέλειας βεληνεκές 1.930 χιλιομέτρων.

Τον Σεπτέμβριο, το Ιράν εκτόξευσε αρκετούς βαλλιστικούς πυραύλους στο ιρακινό Κουρδιστάν, με στόχο ομάδες της ιρανικής κουρδικής αντιπολίτευσης. Η Τουρκία μπορεί να επέλεξε τώρα να δοκιμάσει τον Tayfun για να υπενθυμίσει στην ευρύτερη περιοχή ότι είναι επίσης μια πυραυλική δύναμη με σημαντική εμβέλεια πληγμάτων.

Η δοκιμή της 18ης Οκτωβρίου συνέπεσε επίσης με μια περίοδο έντασης στις σχέσεις Τουρκίας – Ελλάδας, που έχει αναζωπυρώσει τους φόβους για ένα πολεμικό επεισόδιο μεταξύ των δύο κρατών-μελών του ΝΑΤΟ. Τούρκοι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ανάρτησαν χάρτες που δείχνουν πως όλη η Ελλάδα βρίσκεται στο βεληνεκές των τουρκικών πυραύλων.

Επιπλέον, οι τούρκοι αξιωματούχοι εμφανίζονται ενοχλημένοι από την ενίσχυση και τον εκσυγχρονισμό των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, που θα μπορούσε να σημάνει την υπεροχή της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας έναντι της τουρκικής.

Επιπλέον, η Τουρκία μπορεί να ήθελε να επιδείξει την αυξανόμενη εμβέλεια των πυραύλων της στη Ρωσία, σε αντιστάθμισμα της ρωσικής δυσαρέσκειας για τις «κόκκινες γραμμές» που ξεπερνά η Άγκυρα στη Μαύρη Θάλασσα και σε άλλες περιοχές, όπου τα συμφέροντα των δύο χωρών δεν ταυτίζονται.

Από την άλλη, θα μπορούσε η χρονική στιγμή της δοκιμής να είναι απλώς σύμπτωση και να σχετίζεται περισσότερο με τον ρυθμό ανάπτυξης του Tayfun.