Μειώνουν την επιβάρυνση της άγριας θαλάσσιας πανίδας από την υπεραλίευση. Εξασφαλίζουν φρέσκο, ποιοτικό ψάρι σε προσιτή τιμή για χιλιάδες ελληνικές οικογένειες. Και αποτελούν ένα από τα κυριότερα ελληνικά εξαγωγικά προϊόντα, ενισχύοντας σημαντικά την οικονομία της χώρας μας.
Οι ελληνικές υδατοκαλλιέργειες, ανεπτυγμένες εξ αρχής βάσει της πλούσιας επιστημονικής γνώσης για το αντικείμενο, αποτελούν έναν από τους υγιέστερους κλάδους της ελληνικής αγροτικής παραγωγής – και με το πρόσφατο Μνημόνιο Συνεργασίας της Ελληνικής Οργάνωσης Παραγωγών Υδατοκαλλιέργειας (ΕΛΟΠΥ) με το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών (ΙΘΑΒΒΥΚ) του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), επισφραγίζουν τη δέσμευσή τους στη διαρκή βελτίωση τόσο του προϊόντος τους, όσο και του οικολογικού τους αποτυπώματος.
Να σημειωθεί ότι η συγκεκριμένη συνεργασία με το ΕΛΚΕΘΕ γίνεται στο πλαίσιο της ευρύτερης στρατηγικής συνεργασίας της ΕΛΟΠΥ με την επιστημονική και ακαδημαϊκή κοινότητα σε μια πληθώρα ερευνητικών προγραμμάτων.
Κύριος στόχος της στρατηγικής συνεργασίας, είναι η ανταλλαγή πολύτιμης τεχνογνωσίας και η προώθηση αειφόρων και βιώσιμων τεχνικών, για την προστασία των ελληνικών θαλασσών και τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, μεταξύ άλλων και μέσα από την κοινή ανάληψη και υλοποίηση εθνικών, ευρωπαϊκών και διεθνών ερευνητικών προγραμμάτων και καινοτόμων πρωτοβουλιών στο πεδίο της επιστημονικής έρευνας σχετικά με την ελληνική υδατοκαλλιέργεια.
.
Ακόμη – και με σημείο εκκίνησης το Συμπόσιο Έρευνας Θαλάσσιων και Εσωτερικών Υδάτων που πραγματοποιήθηκε μέσα στον Σεπτέμβριο 2022 – ΕΛΟΠΥ και ΙΘΑΒΒΥΚ πρόκειται να συνδιοργανώσουν μια σειρά από επιστημονικά συνέδρια, συμπόσια και εκδηλώσεις, όπως επίσης και προγράμματα επιμόρφωσης, σχεδιασμένα ειδικά για το προσωπικό των επιχειρήσεων του κλάδου. Και φυσικά, μέσα από τη συνεργασία τους, φιλοδοξούν να ενημερώσουν τους έλληνες καταναλωτές, διεξοδικά και με εγκυρότητα για τα οφέλη και τα πλεονεκτήματα των προϊόντων της ελληνικής ιχθυοκαλλιέργειας, όπως αυτά τεκμηριώνονται μέσω της επιστημονικής βιβλιογραφίας.
Μιλώντας στο tovima.gr, ερευνητές του ΕΛΚΕΘΕ, η Κτηνίατρος-Ιχθυοπαθολόγος και Επιστημονική Συνεργάτιδα της ΕΛΟΠΥ, Κατερίνα Λύτρα, καθώς και ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΛΟΠΥ, κ. Απόστολος Τουραλιάς, πραγματοποιούν μια αναδρομή στη διαχρονική συνύπαρξη επιστήμης και επιχειρήσεων στον χώρο της υδατοκαλλιέργειας στην Ελλάδα, επισημαίνουν τους τρόπους με τους οποίους η ερευνητική γνώση συνέβαλε στην ανάπτυξη του εξαιρετικά ποιοτικού – και αντιστοίχως ανταγωνιστικού – προϊόντος στη χώρα μας και περιγράφουν την επόμενη μέρα αυτής της σημαντικής σύμπραξης.
.
Στη δήλωσή του, ο κ. Απόστολος Τουραλιάς, Πρόεδρος του ΔΣ της ΕΛΟΠΥ, τόνισε τη σημασία της συνεργασίας αυτής για τον κλάδο:
κ. Απόστολος Τουραλιάς
Η συνεργασία μ’ έναν κορυφαίο, εξειδικευμένο επιστημονικό φορέα όπως το ΕΛΚΕΘΕ θα προσθέσει ιδιαίτερη αξία στον κλάδο μας, θεμελιώνοντας το έργο μας με ακόμα ισχυρότερη τεκμηρίωση και ανοίγοντας νέους ορίζοντες. Είμαι βέβαιος ότι οι εταιρείες-μέλη μας, έχοντας στο DNA τους την καινοτομία και την προσήλωση στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης, θα αξιοποιήσουν στο έπακρο τις συνέργειες που θα αναπτυχθούν, με σταθερές προτεραιότητες την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος, την υψηλή ποιότητα και την κορυφαία διατροφική αξία των προϊόντων της ελληνικής ιχθυοκαλλιέργειας.
Μιλήστε μας για την Επιστημονική Επιτροπή της ΕΛΟΠΥ και το ερευνητικό έργο που έχει εκπονηθεί μέχρι σήμερα
Κατερίνα Λύτρα, Κτηνίατρος – Ιχθυοπαθολόγος και Επιστημονική Συνεργάτιδα της ΕΛΟΠΥ
Κατερίνα Λύτρα
Η Ελληνική Οργάνωση Παραγωγών Υδατοκαλλιέργειας (ΕΛΟΠΥ) έχει προχωρήσει στη σύσταση μίας Επιστημονικής Επιτροπής, στην οποία συμμετέχουν καταρτισμένοι επιστήμονες των εταιρειών-Μελών της Οργάνωσης, που συνεργάζονται στενά με την Επιστημονική και Ακαδημαϊκή κοινότητα της χώρας. Στόχος της Επιτροπής είναι η ορθή και εμπεριστατωμένη ανάπτυξη της ελληνικής ιχθυοκαλλιέργειας, η εκπόνηση μελετών και ερευνών και η δημιουργία Εθνικών Οδηγών για τις σωστές πρακτικές σε κάθε τομέα λειτουργίας του κλάδου της υδατοκαλλιέργειας.
Συγκεκριμένα, με στόχο την προώθηση των βιώσιμων δραστηριοτήτων της υδατοκαλλιέργειας, η Επιτροπή έχει εκπονήσει μελέτες για την παραγωγή και σύσταση των ιχθυοτροφών που χρησιμοποιούνται σήμερα στις ελληνικές ιχθυοκαλλιέργειες, καθώς και για την Υγεία και Βιοασφάλεια των Καλλιεργούμενων Ιχθύων. Ο δε Οδηγός για την Ευζωία των Μεσογειακών ιχθύων αποτελεί πλέον Εθνικό Οδηγό για τον κλάδο της Ιχθυοκαλλιέργειας στη χώρα μας.
Μεταξύ άλλων, η Επιτροπή έχει αναπτύξει και εφαρμόσει το Πρότυπο Ιδιωτικό Σχήμα Πιστοποίησης “Fish from Greece” που διασφαλίζει ότι τα προϊόντα ελληνικής ιχθυοκαλλιέργειας ελέγχονται για την Ποιότητα και την Υγιεινή τους ως βρώσιμα προϊόντα.
Την ίδια στιγμή, σε εξέλιξη βρίσκονται ερευνητικά έργα, ανταποκρινόμενα στην απαίτηση των Μελών της ΕΛΟΠΥ για συμμόρφωση με τις Βασικές Αρχές Περιβαλλοντικής Πολιτικής, τα οποία θα αποτελέσουν Οδηγούς Καλών Πρακτικών, καλύπτοντας τις απαιτήσεις της ελληνικής νομοθεσίας για εγκεκριμένα διαχειριστικά σχέδια ως προς το Περιβάλλον και την Κλιματική Αλλαγή. Το περιεχόμενο των εν λόγω μελετών περιλαμβάνει:
– αφενός την ανάπτυξη οδηγιών και πρωτοκόλλων για την περιβαλλοντική παρακολούθηση, στην πράξη, της επίδρασης των μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας στο θαλάσσιο περιβάλλον και την ανάπτυξη ενός εφαρμόσιμου μοντέλου περιβαλλοντικής προσομοίωσης για καθημερινή χρήση στην παραγωγική διαδικασία.
– και αφετέρου την αποτίμηση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος σε αέρια του θερμοκηπίου για όλο το εύρος της παραγωγικής διαδικασίας και διακίνησης των ψαριών ιχθυοκαλλιέργειας και των συνεξαρτώμενων λειτουργιών του κλάδου, μέσω της Ανάλυσης του Κύκλου Ζωής των ελληνικών καλλιεργούμενων ψαριών των εταιρειών-Μελών της ΕΛΟΠΥ.
Σκοπός του συγκεκριμένου ερευνητικού έργου είναι η αποτίμηση της ενεργειακής κατανάλωσης σε όλα τα στάδια για την παραγωγή τσιπούρας, λαβρακιού, κρανιού και φαγκριού βραχύπτερου στις ελληνικές μονάδες παραγωγής.
Μέσα από την εκπόνηση των δύο συγκεκριμένων έργων, τα Μέλη της ΕΛΟΠΥ θα έχουν τη δυνατότητα να εκτιμούν και να ελέγχουν συνεχώς το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα σε κάθε στάδιο της διαδικασίας παραγωγής, αλλά και να εντοπίζουν ευκαιρίες για την περαιτέρω μείωση των επιπτώσεων της παραγωγής των προϊόντων ελληνικής ιχθυοκαλλιέργειας στο περιβάλλον.
Η θεσμοθέτηση στενών σχέσεων με τον Επιστημονικό και Ακαδημαϊκό κλάδο όπως το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών (ΙΘΑΒΒΥΚ) του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), αποτελεί άρρηκτο κομμάτι της δραστηριότητας της ΕΛΟΠΥ, με γνώμονα την γαλάζια ανάπτυξη, ενώ παράλληλα στηρίζει τους μελλοντικούς συνεργάτες της, τους σημερινούς επιστήμονες και ερευνητές της χώρας, δίνοντάς τους την ευκαιρία να μελετήσουν την εφαρμογή σε υπάρχουσες, αλλά και νέες, εξελιγμένες τεχνικές του κλάδου.
Ποια είναι η σχέση του ΕΛΚΕΘΕ με την Ελληνική ιχθυοκαλλιέργεια και τι ερευνητικά προγράμματα υλοποιούνται σήμερα;
Δρ. Κωνσταντίνος Μυλωνάς, Διευθυντής του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών (ΙΘΑΒΒΥΚ) του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ)
Δρ. Κωνσταντίνος Μυλωνάς
Το ΕΛΚΕΘΕ με την ερευνητική του δράση στήριξε εξαρχής τον κλάδο της ιχθυοκαλλιέργειας και συνέβαλε καθοριστικά στην εδραίωσή του στην Ελλάδα. Πρόκειται για έναν τομέα της πρωτογενούς παραγωγής που βρέθηκε μέσα σε μόλις 2 δεκαετίες (από την πρώτη εκτροφή θαλάσσιων ψαριών στις αρχές της δεκαετίας του 1980) ανάμεσα στους 3 κύριους εξαγωγικούς τομείς της χώρας μας, μαζί με τα οπωροκηπευτικά και το ελαιόλαδο.
Από την πρώτη στιγμή τα στελέχη του ΕΛΚΕΘΕ συνεισέφεραν στην εκπαίδευση των στελεχών των εταιρειών ιχθυοκαλλιέργειας, καθώς η δραστηριότητα της ιχθυοκαλλιέργειας στη θάλασσα, σαν ένας πολύ νέος τομέας πρωτογενούς παραγωγής, είχε ανάγκη από τις ερευνητικές δραστηριότητες που λάμβαναν χώρα τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό. Η επαφή μεταξύ των ιχθυοκαλλιεργητών και των επιστημόνων του ΕΛΚΕΘΕ υπήρξε συνεχής και άμεση κατά τη διάρκεια όλων αυτών των χρόνων.
Σήμερα, το ΕΛΚΕΘΕ συμμετέχει σε 12 από τα 13 μεγάλα ευρωπαϊκά, διεπιστημονικά προγράμματα παραγωγής ιχθυοκαλλιεργειών μεσογειακών ειδών, στα οποία εμπλέκονται ενεργά και ουσιαστικά πολλές παραγωγικές εταιρείες του κλάδου στην Ελλάδα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την παραγωγή καινοτομίας και την άμεση εφαρμογή της, καθώς και τη συνεχή ενημέρωση των εταιρειών ως προς τις νέες κατευθύνσεις, μεθόδους και διαδικασίες, ώστε ο κλάδος να είναι πλήρως ανταγωνιστικός και να παράγει ένα προϊόν ποιοτικό κι ανώτερο από άλλες γειτονικές χώρες.
Παράλληλα, η άμεση επαφή με τις παραγωγικές εταιρείες του κλάδου επιτρέπει στους ερευνητές του ΕΛΚΕΘΕ να μπορούν να γνωρίζουν άμεσα τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν στην παραγωγή (πχ στην αναπαραγωγή, νυμφικές εκτροφές, πάχυνση, κόστος και ποιότητα ιχθυοτροφών, υγεία των ψαριών, τελικό προϊόν και βελτίωσή του, τεχνολογίες εκτροφής, κ.λπ.), ώστε να σχεδιάζουν τις κατάλληλες ερευνητικές προτάσεις για να γίνει η απαραίτητη έρευνα που θα αντιμετωπίσει αυτά τα ζητήματα.
Ποιες είναι οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις που έχουν οι ελληνικές ιχθυοκαλλιέργειες, και τί γίνεται από την πλευρά του ΕΛΚΕΘΕ για να βοηθηθεί ο κλάδος;
Δρ. Μανώλης Τσαπάκης, ερευνητής του Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας του ΕΛΚΕΘΕ
Δρ. Μανώλης Τσαπάκης
Η κατανόηση των αλληλεπιδράσεων των ιχθυοκαλλιεργειών και του θαλάσσιου περιβάλλοντος, ένα θέμα με το οποίο ασχολείται ενεργά το ΙΘΑΒΒΥΚ, είναι προϋπόθεση για την ολοκληρωμένη διαχείριση της παράκτιας ζώνης, και τα τελευταία 25 χρόνια έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος στην περιγραφή και την κατανόηση των μηχανισμών αλληλεπίδρασης και των παραμέτρων της συνύπαρξης αυτών.
Σύμφωνα με τα ερευνητικά αποτελέσματα, στις περισσότερες των περιπτώσεων έχει δειχθεί ότι οι επιπτώσεις της εκτροφής ψαριών στη στήλη του νερού δεν υπερβαίνουν τη «δυνατότητα του θαλάσσιου περιβάλλοντος» να απορροφήσει και να εξουδετερώσει την αναμενόμενη επίδραση. Επίσης, δεν υπάρχει εμφανής αύξηση της βιομάζας του φυτοπλαγκτού ή αλλαγή στη δομή των κοινοτήτων ή της ποικιλότητας κοντά στις μονάδες εκτροφής ψαριών, ενώ δεν έχουν παρατηρηθεί αλλαγές στην τροφική κατάσταση του θαλασσίου περιβάλλοντος σε μεγαλύτερες χωρικές κλίμακες κοντά σε ζώνες υδατοκαλλιεργειών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το εύρος των επιπτώσεων αυτών καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από το βάθος, τη δυναμικότητα, την πρακτική διαχείρισης της μονάδας, καθώς και από το υδροδυναμικό καθεστώς της περιοχής. Έχει αποδειχθεί ότι οι επιπτώσεις περιορίζονται σε μία ζώνη που δεν υπερβαίνει τα 50-100m από την άκρη των κλωβών και ότι οι επιπτώσεις αυτές δεν επαρκούν για να προκαλέσουν σημαντικές οικολογικές αλλαγές, έτσι ώστε να επηρεαστεί η θαλάσσια βιοποικιλότητα σε κρίσιμη κλίμακα στον χώρο.
Η βέλτιστη χωροθέτηση των μονάδων υδατοκαλλιεργειών και η εκτίμηση της φέρουσας ικανότητας του οικοσυστήματος αποτελεί προϋπόθεση για την αειφόρο ανάπτυξη των υδατοκαλλιεργειών στην χώρα μας. Το ΕΛΚΕΘΕ εργάζεται συστηματικά στον τομέα αυτό και έχει αναπτύξει σύγχρονα διαχειριστικά εργαλεία, όπως το MERAMOD και το AIM (Aquaculture Integrated Model), τα οποία συμβάλουν στην αειφορία του κλάδου και στη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
.
Πώς συνδέεται το ΕΛΚΕΘΕ με τη διατροφική ποιότητα του ψαριού ελληνικής εκτροφής;
Δρ. Κρίτωνας Γρηγοράκης, Ερευνητής του ΙΘΑΒΒΥΚ-ΕΛΚΕΘΕ
Δρ. Κρίτωνας Γρηγοράκης
Το ΙΘΑΒΒΥΚ-ΕΛΚΕΘΕ, εδώ και πάνω από 20 χρόνια, παρακολουθεί τη διατροφική ποιότητα των εκτρεφόμενων ειδών ιχθύων μέσα από ερευνητικά ανταγωνιστικά προγράμματα. Τα πιο πρόσφατα είδη που καλλιεργήθηκαν, όπως ο κρανιός, το φαγκρί και το μαγιάτικο, είχαν αποτελέσει, επίσης, αντικείμενο έρευνας και επιστημονικό πεδίο ανάπτυξης. Μέσα από τις ερευνητικές μας δραστηριότητες, έχουμε αποκτήσει μακρά πείρα στη μελέτη της ποιότητας του τελικού παραγόμενου προϊόντος και στη βελτίωση της φρεσκότητάς του, μέσω χειρισμών, τυποποίησης και δημιουργίας. Αυτή την τεχνογνωσία, το ΕΛΚΕΘΕ τη μοιράζεται με τις εταιρείες ιχθυοκαλλιεργειών μέσω κοινών ερευνητικών προγραμμάτων και ευρύτερης συνεργασίας.
.
