Ας μιλήσουμε σοβαρά για τη σιέστα

Ενώ στην Ιαπωνία και την Ισπανία η σιέστα έχει παράδοση, ακόμη στους και στους εργαζόμενους στο Silicon Valles αποκτά όλο και περισσότερους θιασώτες ένας υπνάκος που σπάει την ημέρα στα δύο, δεν είναι κάτι που εφαρμόζεται συνήθως στην πράξη. Και όμως, ο σύντομος ύπνος ενισχύει την συγκέντρωση, την παραγωγικότητα και τη δημιουργικότητα. Ωστόσο, κάποιες μελέτες έχουν ρίξει σκιές στην θετική εικόνα αυτής της συνήθειας. Λένε ότι όποιος τακτικά κατά τη διάρκεια της ημέρας κοιμάται σύντομο χρονικό διάστημα, αυξάνει τον κίνδυνο για αρτηριακή πίεση και εγκεφαλικό. Με αυτούς τους ισχυρισμούς το εξειδικευμένο περιοδικό „Hypertension» (υπέρταση) δημοσίευσε έρευνα που θορύβησε τους θιασώτες αυτής της συνήθειας.

Κακός ύπνος, κακή υγεία;

Οι Κινέζοι συγγραφείς του υποστηρίζουν, βασιζόμενοι σε δεδομένα από τη Βρετανία, ότι ο συχνός ή τακτικός υπνάκος κατά τη διάρκεια της ημέρας αυξάνει κατά 12% τον κίνδυνο υπέρτασης και 24% τον κίνδυνο εγκεφαλικού σε σχέση με ανθρώπους που δεν έχουν αυτήν τη συνήθεια. Ένα άλλο εύρημα είναι ότι ανάμεσα στους τακτικούς θιασώτες αυτής της πρακτικής ένα υψηλό ποσοστό είναι άνδρες με χαμηλό επίπεδο μόρφωσης και εισοδήματος, που καπνίζουν, πίνουν καθημερινά αλκοόλ, πάσχουν από αϋπνία, ή είναι νυχτερινοί τύποι. Σε σχόλιό του ο Μίχαελ Γκράντνερ, ερευνητής ύπνου από το Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, τονίζει ότι ο μεσημεριανός ύπνος από μόνος του δεν είναι επιβλαβής, αλλά «ο κακός ύπνος τη νύχτα σχετίζεται με κακή υγεία και ένας μεσημεριανός ύπνος δεν αρκεί για να το αντισταθμίσει». Η μελέτη επιβεβαιώνει ευρήματα προηγούμενης μελέτης ότι «αύξηση του μεσημεριανοί ύπνου φαίνεται να συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιακής υγείας και άλλων προβλημάτων». Επιπλέον, πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι ο αυξανόμενος μεσημεριανός ύπνος θα μπορούσε να είναι πρώιμο σημάδι άνοιας, ειδικά εάν κοιμάται κανείς πραγματικά αρκετά τη νύχτα.

Συνταξιούχος στην Ισπανία

Αυτό βέβαια δεν αποτελεί λόγο για να στέλνει κανείς τη σιέστα στο πυρ το εξώτερον. Από γαλλική μελέτη προέκυψε ότι σε σύντομη διάρκεια ενισχύει τη δημιουργικότητα. Έλληνες ερευνητές παρατήρησαν ότι ένας ημίωρος ύπνος το μεσημέρι θα μπορούσε να προστατέψει μάλιστα από καρδιοαγγειακές παθήσεις, υπό την προϋπόθεση ότι δεν γίνεται πάνω από μια ή δύο φορές την εβδομάδα, όπως συμπληρώνει ελβετική έρευνα. Επιπλέον, ιδιαίτερα οι νεότεροι φαίνεται να επωφελούνται από έναν υπνάκο κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αμερικανική μελέτη έδειξε ότι αυτό έχει θετική επίδραση στη συγκέντρωση και τη μαθησιακή συμπεριφορά των εφήβων που οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι συχνά έχει μετατοπιστεί ο χρόνος ύπνου, δηλαδή πηγαίνουν για ύπνο αργά αλλά πρέπει να σηκωθούν νωρίς λόγω του σχολείου. „Σε πολλές χώρες ο μεσημεριανός ύπνος λοιδορήθηκε», υποστηρίζει ο κεντρικός συγγραφέας της αμερικανικής έκθεσης από το Πανεπιστήμιο του Ντελαγουέρ. Εκεί θεωρείται μάλιστα σημάδι ψυχικής ωριμότητας. «Στην Κίνα, ο χρόνος της σιέστας είναι ενσωματωμένος στο πρόγραμμα μετά το γεύμα για πολλούς ενήλικες στη δουλειά και για μαθητές στο σχολείο».

Οι τρεις τύποι που χρειάζονται τη σιέστα

Βέβαια, θαυματουργά αποτελέσματα δεν πρέπει να περιμένουμε από έναν μεσημεριανό ύπνο, προτείνει άλλη μελέτη του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν.  Όπως γράφουν οι συγγραφείς στο περιοδικό «Sleep», ένας σύντομος μεσημεριανός ύπνος έχει μικρό όφελος για τις γνωστικές ικανότητες και, κυρίως, δεν θα αντιστάθμιζε μια νύχτα κακού ύπνου. «Διαπιστώσαμε ότι οι σύντομοι μεσημεριανοί ύπνοι των 30 ή 60 λεπτών δεν είχαν μετρήσιμο αποτέλεσμα», συνοψίζει η κύρια συγγραφέας Κίμπερλι Φεν. Ανεξαρτήτως πάντως της επενέργειας η ανάγκη για σιέστα φαίνεται να είναι εν γένει γενετική. Τουλάχιστον αυτό διαπίστωσαν οι γιατροί ύπνου στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης σε ευρεία μελέτη. Όπως αναφέρουν στο περιοδικό Nature Communications, υπάρχουν τρεις τύποι για τους οποίους ο μεσημεριανός ύπνος είναι ιδιαίτερα σημαντικός: αφενός οι άνθρωποι που ξυπνούν πολύ νωρίς και αφετέρου εκείνοι που υποφέρουν από διαταραχές ύπνου. Και για τους δύο, το σύντομο διάλειμμα ύπνου κατά τη διάρκεια της ημέρας είναι απαραίτητο για την επαναφόρτιση των μπαταριών. Ο τρίτος τύπος είναι άτομα που για γενετικούς λόγους χρειάζονται περισσότερο ύπνο και επομένως τους αρέσει να ξαπλώνουν για λίγο κατά τη διάρκεια της ημέρας. «Αυτό μας δείχνει ότι ο μεσημεριανός ύπνος είναι βιολογικός και όχι απλώς μια περιβαλλοντική ή συμπεριφορική επιλογή», υποστηρίζει ο Χασάν Σαίντ Ντασντί, εκ των συγγραφέων. Ωστόσο, προβλήματα υγείας, όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση ή το υπερβολικό βάρος, θα μπορούσαν επίσης να οδηγήσουν σε κόπωση άνω του μέσου όρου.

Η φυσιολόγος Μάρτα Γκαρολέ, επίσης εκ των συγγραφέων, συνιστά περαιτέρω έρευνες για τα αίτια που θα μπορούσαν επίσης να δώσουν μεγαλύτερη έμφαση στις ατομικές ανάγκες ξεκούρασης. «Μελλοντικά η εργασία θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανάπτυξη εξατομικευμένων συστάσεων για τη σιέστα». Οι υπάρχουσες μέχρι τώρα έρευνες για το θέμα οδηγούν στο ότι η βέλτιστη διάρκεια του λεγόμενου υπνάκου και ο βαθμός αναγκαιότητός του εξαρτάται πρωτίστως από μεμονωμένους παράγοντες. Ειδικά άτομα που υποφέρουν από αϋπνία τη νύχτα, πρέπει να τους αποφεύγουν, ειδάλλως υπάρχει ο κίνδυνος να κουράζονται όλο και πιο αργά το βράδυ. Έχοντας αυτό κατά νου, δεν πρέπει να παίρνετε έναν υπνάκο πολύ αργά μέσα στην ημέρα και να μην ξεκουράζεστε πολύ. 20 έως 30 λεπτά φαίνονται ιδανικά για να αποφύγετε να γλιστρήσετε στον ύπνο REM (γνωστός ως ύπνος γρήγορων κινήσεων των ματιών) και να ξυπνήσετε με ακόμη μεγαλύτερη εξάντληση από πριν. Και, σύμφωνα με Αυστραλούς ερευνητές, η αναζωογονητική επίδραση του βέλτιστου μεσημεριανού ύπνου θα μπορούσε να αυξηθεί με ένα εκπληκτικό κόλπο. Με έναν καφέ πριν από τον ύπνο σας ρυθμίζοντας το ξυπνητήρι σας για 20 λεπτά. Θα ξυπνήσετε με την ενίσχυτική δύναμη της καφεΐνης.

Αλίς Λάντσκε/dpa

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου