Ο μέχρι σήμερα διευθυντής του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών και πρώην γγ του γραφείου ναυτιλίας, αεροπορίας και συνόρων της Τουρκίας, Τσαγατάι Ερτζιγές θα είναι ο νέος πρεσβευτής της Τουρκίας στην Αθήνα, σύμφωνα με το πρακτορείο Ανατολού.
Ο Τσαγατάι Ερτζιγές, θεωρείται από τους πλέον έμπειρους διπλωμάτες στον τομέα των θαλασσίων ζωνών, αλλά και των διεκδικήσεων της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο. «Γκουρού» των θαλασσίων οριοθετήσεων, ήταν επί σειρά ετών, ως νεαρός διπλωμάτης, πρακτικογράφος των διερευνητικών επαφών, ενώ έχει υπηρετήσει παλαιότερα και στην τουρκική πρεσβεία στην Αθήνα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι από την επανεκκίνηση των διερευνητικών επαφών, ο Ερτζιγές ήταν στην διαπραγματευτική ομάδα του μέχρι πρότινος υφυπουργού Εξωτερικών, Σεντάτ Ονάλ. Ο Ονάλ επίσης διπλωμάτης καριέρας διορίζεται, σύμφωνα με την απόφαση του τούρκου ΥΠΕΞ, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, στη θέση του πρέσβη της Τουρκίας στα Ηνωμένα Έθνη.
Η πορεία του
Ο Ερτζιγές μπήκε στο Υπουργείο Εξωτερικών το 1988 και εντάχθηκε από την αρχή στο τμήμα που ασχολούνταν με τα ελληνοτουρκικά, καθώς εντάχθηκε στη διεύθυνση Ελλάδας.
Υπηρέτησε ακόμα ως μέλος της τουρκικής αντιπροσωπείας στις διαπραγματεύσεις του ΟΗΕ για το Κυπριακό το 2004 ενώ το 2018 έγινε διευθυντής Διμερών Πολιτικών, Ναυτιλίας, Αεροπορίας στο τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών.
Πριν το αφήγημα της «Γαλάζιας Πατρίδας» να γίνει επίσημη θέση της Τουρκίας, οι χάρτες του Τσαγατάι Ερτζιγές ήταν αυτοί που εξέφραζαν τις διεκδικήσεις της Άγκυρας σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο και εμφανίζονταν σαφώς πιο μετριοπαθείς από ότι στη συνέχεια.
Η σχέση του με τη «Γαλάζια Πατρίδα»
Ο Ερτζιγές είχε «κατηγορηθεί» ότι δεν υιοθέτησε άμεσα το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας, ενώ το 2019 όταν είχε αναλάβει να παρουσιάσει τις τουρκικές θέσεις στους ευρωπαίους πρεσβευτές και διπλωμάτες στην Τουρκία, προκειμένου να χαρακτηρίσει ως «νόμιμη» την εισβολή του τουρκικού ερευνητικού Φατίχ στην κυπριακή ΑΟΖ δεν είχε δείξει τους χάρτες του Γιαϊτζί. Αντίθετα είχε περιοριστεί στις διεκδικήσεις μεταξύ 28ου και 32ου μεσημβρινού ενώ ακόμα και τον Ιούλιο του 2019 ο Ερτζιγές είχε κοινοποιήσει στο Twitter χάρτη, με τις τουρκικές διεκδικήσεις να «περιορίζονται» νοτίως της Ρόδου, χωρίς να προσεγγίζουν την Κρήτη.
Υπενθυμίζεται ότι ακόμα και το Φεβρουάριο του 2020 η Γενί Σαφάκ είχε επιτεθεί στον Ερτζιγές γιατί σε συνέδριο για την τουρκική κληρονομιά στις 18 Φεβρουαρίου στην Ουάσιγκτον δεν υπερασπίστηκε τη συμφωνία της Τουρκίας με τη Λιβύη.
Όπως ανέφεραν τα ΜΜΕ τότε κατά τη διάρκεια της παρουσίασης της συμφωνίας Τουρκίας – Λιβύης είχε αναφέρει: «Σας τα λέω αυτά επειδή μου ζητήθηκε να σας τα πω» και στη συνέχεια δείχνοντας χάρτη με τα τουρκο-λιβυκά σύνορα, πρόσθεσε: «Δεν μπορώ να πω αυτή είναι η θέση της Τουρκίας. Εκπροσωπώ τη χώρα μου και το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι αυτό είναι η υφαλοκρηπίδα της Τουρκίας». Η εφημερίδα σχολίαζε ότι ο Ερτζιγές υπονόησε ξεκάθαρα ότι δεν πιστεύει στη νομιμότητα του τουρκο-λιβυκού μνημονίου.
Ενώ όταν ρωτήθηκε εάν η Τουρκία πρόκειται να προβεί σε παρόμοια συμφωνία και με το Ισραήλ ο Τσαγατάι Ερτζιγές είχε δηλώσει: «Προσωπικά δεν πιστεύω ότι η Τουρκία συνορεύει από θαλάσσης με το Ισραήλ. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να συνεργαστεί».
Ωστόσο ο τούρκος διπλωμάτης στη συνέχεια ευθυγραμμίστηκε με την πολιτική της Άγκυρας, υιοθετώντας πλήρως τη γραμμή της «Γαλάζιας Πατρίδας».
Οι αντιρρήσεις άλλωστε που ίσως να είχε εκφράσει κάποια στιγμή δεν σημαίνουν ότι είναι αντίθετος στις διεκδικήσεις της Άγκυρας απέναντι στην Αθήνα και την Κυπριακή Δημοκρατία.
Η λίστα με τις αξιώσεις στο Αιγαίο
Τον Ιανουάριο του 2020 ως διευθυντής της αρμόδιας υπηρεσίας του τουρκικού ΥΠΕΞ είχε δημοσιεύσει τη λίστα με τις πέντε αξιώσεις και ζητήματα που θέτει στο τραπέζι η Άγκυρα στην Αθήνα σχετικά με το Αιγαίο.
Τότε υπογράμμιζε ότι «η βασική πηγή της έντασης μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας είναι η ελληνική αντίληψη να θεωρεί όλο το Αιγαίο ελληνική θάλασσα, αψηφώντας τα δικαιώματα και συμφέροντα της Τουρκίας, ως μίας παράκτιας χώρας». Χαρακτήριζε δε «απειλή» ενδεχόμενη επέκταση των χωρικών υδάτων της Ελλάδας πέραν των 6 ναυτικών μιλίων.
Τα 5 ζητήματα που είχε θέσει η Τουρκία για το Αιγαίο το 2020:
1. Η οριοθέτηση των ζωνών θαλάσσιων αρμοδιοτήτων, συμπεριλαμβανομένων των χωρικών υδάτων και της υφαλοκρηπίδας.
Ο Τσαγατάι Ερτζιγές αναγνωρίζει ότι η διαμάχη για την υφαλοκρηπίδα αποτελεί το σημαντικότερο ζήτημα μεταξύ των δύο χωρών και έχει σχέση με τη γενική ισορροπία των δικαιωμάτων και συμφερόντων στο Αιγαίο.
Η θέση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, όπως εκφράζεται δια στόματος Ερτζιγές, είναι ότι «η Τουρκία είναι έτοιμη για διάλογο με την Ελλάδα σε αυτό το θέμα», χωρίς να προκρίνει λύση Χάγης.
Παράλληλα, ενδεχόμενη επέκταση των χωρικών υδάτων από την Ελλάδα χαρακτηρίζεται από το τουρκικό ΥΠΕΞ ως «κατάχρηση δικαιώματος».
Ο Ερτζιγές υποστηρίζει ότι αν γίνει επέκταση στα 12 μίλια, η Ελλάδα θα αποκτήσει το 71.5% του Αιγαίου (σήμερα 43.5%), ενώ η Τουρκία θα περιοριστεί στο 8.8% (σήμερα 7.5) και τα διεθνή ύδατα θα συρρικνωθούν στο 19.7% (σήμερα 49%).
2. Το καθεστώς αποστρατικοποίησης των νησιών του ανατολικού Αιγαίου βάσει της συνθήκης της Λωζάνης το 1923 και των Παρισίων το 1947.
Το Τ/ΥΠΕΞ παραθέτει τις συνθήκες που προβλέπουν την αποστρατικοποίηση των νησιών του ανατ. Αιγαίου και που η Ελλάδα –σύμφωνα με την Άγκυρα- παραβιάζει.
3. Το νομικό καθεστώς κάποιων γεωγραφικών σχηματισμών στο Αιγαίο.
Είναι προφανές, σύμφωνα με τον Τσαγατάι Ερτζιγές, ότι η Ελλάδα εποικίζει βραχονησίδες ή τοποθετεί κτίσματα σε μικρά ακατοίκητα νησάκια, το καθεστώς των οποίων δεν καθορίζεται συγκεκριμένα στις διεθνείς συνθήκες, επειδή η Ελλάδα διψάει για επέκταση της επικράτειάς της πέραν των συνόρων που της παραχωρεί η συνθήκη της Λωζάνης το 1923 και των Παρισίων το 1947.
Για τις βραχονησίδες Ίμια, το Τ/ΥΠΕΞ ισχυρίζεται ότι διοικητικά ανήκουν στην επαρχία της Μούγλα/Αλικαρνασσού και αποτελούν μέρος της τουρκικής κυριαρχίας.
Νομικά, η Άγκυρα βασίζει το επιχείρημά της στο ότι τα Ίμια δεν εμπίπτουν στα Δωδεκάνησα και τα κοντινά νησάκια τους που παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα με τη συνθήκη των Παρισίων το 1947, γιατί το άρθρο 14 της συνθήκης αναφέρεται μόνο σε «νησάκια» κι όχι «βραχονησίδες», όπως θεωρούνται τα Ίμια.
4. Ο εθνικός εναέριος χώρος. Η Ελλάδα ισχυρίζεται ότι εκτείνεται στα 10 ν.μ. κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου και με αυτόν τον τρόπο εκμεταλλεύεται την Περιοχή Πληροφοριών Πτήσεων (FIR).
Σύμφωνα με το Τ/ΥΠΕΞ, το ήμισυ του εναέριου χώρου στο Αιγαίου αποτελεί διεθνή εναέριο χώρο και με βάση τη συνθήκη του Σικάγου 1944 ο εθνικός εναέριος χώρος πρέπει να εκτείνεται τόσο όσο και τα χωρικά ύδατα που έχει κηρύξει η κάθε χώρα.
Ωστόσο, η κήρυξη από την Ελλάδα 10 ν.μ. ως εθνικό εναέριο χώρο είναι μία προσπάθεια να μειώσει το διεθνή εναέριο χώρο του Αιγαίου κατά 50%, σύμφωνα με τον Τσαγατάι Ερτζιγές.
5. Δραστηριότητες Έρευνας και Διάσωσης (SAR).
Η διαφορά ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία σχετικά με την έρευνα και διάσωση στο Αιγαίο οφείλεται κυρίως –σύμφωνα με το Τ/ΥΠΕΞ- στην προσέγγιση που έχει η Ελλάδα, ότι οι περιοχές αυτές συνάδουν με την κυριαρχία της. Οι περιοχές ωστόσο έρευνας και διάσωσης πρέπει να θεωρούνται περιοχές στις οποίες εξασφαλίζεται η διάσωση της ανθρώπινης ζωής και όχι περιοχές κυριαρχίας.
