Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι αρκετά χρόνια στην πολιτική για να γνωρίζει ότι οι εκλογές δεν κερδίζονται μόνο με την εξωτερική πολιτική και τις «προβολές ισχύος», όσο και εάν έχει επενδύσει σε αυτές.

Το κρίσιμο στοιχείο είναι πάντα η οικονομία. Και τα τελευταία χρόνια με την έκρηξη του πληθωρισμού και την υποχώρηση της λίρας, αλλά και την επιστροφή ως ένα βαθμό της ανεργίας, ο Ερντογάν ξέρει ότι η οικονομία απειλεί από το «ισχυρό χαρτί» του (ας μην ξεχνάμε ότι είναι αυτός «που έβγαλε την Τουρκία από το ΔΝΤ»), κινδυνεύει να γίνει η αχίλλειος πτέρνα του.

Αυτό εξηγεί και γιατί αποφάσισε ότι πλέον πρέπει να περάσει σε αυξημένες παροχές

Σπίτια και αυξήσεις σε μισθούς

Στην Τουρκία ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού δεν έχει ιδιόκτητη κατοικία. Αυτό το ποσοστό υπολογίζεται στο 42,5%  του πληθυσμού.

Τα τελευταία χρόνια αυτό εξελίσσεται σε ένα σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα καθώς το κόστος κατοικίας ολοένα και αυξάνει, τα ενοίκια ανεβαίνουν και ειδικά τα πιο φτωχά στρώματα αντιμετωπίζουν ολοένα και μεγαλύτερη δυσκολία να ανταπεξέλθουν. Μια έρευνα που κυκλοφόρησε στην αρχή του έτους έδειχνε ότι τον Δεκέμβριο του 2021 το μέσο ενοίκιο ανά τετραγωνικό μέτρο κατοικίας είχε αυξηθεί κατά 68,7% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά.

Σε αυτό το πλαίσιο ο Ερντογάν ανακοίνωσε στις 13 Σεπτεμβρίου ότι ο κρατικός φορέας για τη στέγη TOKI θα χτίσει μισό εκατομμύριο σπίτια στα επόμενα πέντε χρόνια που θα απευθύνονται σε οικογένειες με χαμηλό εισόδημα, με τα 250.000 να χτίζονται μέσα στα πρώτα δύο χρόνια. Σύμφωνα με τις εξαγγελίες του, το κόστος του προγράμματος θα φτάσει τα 900 δισεκατομμύρια λίρες ή τα 49 δισεκατομμύρια δολάρια.

Είναι ενδεικτικό της ζήτησης που υπάρχει για φτηνή κατοικία ότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα, που θα στηριχτεί σε γενναίες κρατικές επιδοτήσεις και σε μακρά αποπληρωμή 20ετίας, συγκέντρωσε την πρώτη εβδομάδα 3,5 εκατομμύρια αιτήσεις.

Ερντογάν ανακοίνωσε ότι η τιμή ενός διαμερίσματος με δύο υπνοδωμάτια θα είναι 608.000 λίρες δηλαδή περίπου 33.000 δολάρια και η αποπληρωμή θα έχει προκαταβολή 10% και 240 μηνιαίες δόσεις των 2280 λιρών ή 123 δολαρίων, δηλαδή περίπου στο μισό του κατώτατου μισθού

Μάλιστα, ο υπουργός Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Κλιματικής Αλλαγής Μουράτ Κουμούρ ανακοίνωσε ότι η κυβέρνηση ετοιμάζεται και για νέο μεγάλο στεγαστικό πρόγραμμα, που θα απευθύνεται αυτή τη φορά περισσότερο προς τη μεσαία τάξη.΄

Βεβαίως, λίγο αργότερα ο αρμόδιος φορέας (ΤΟΚΙ) αποσαφήνισε ότι δύο φορές το χρόνο θα αναπροσαρμόζονται οι μηνιαίες πληρωμές με βάση αναφοράς τις αυξήσεις στις αποδοχές των δημοσίων υπαλλήλων το προηγούμενο εξάμηνο. Αυτό σημαίνει ότι πρακτικά το κόστος απόκτησης των διαμερισμάτων θα βρίσκεται σε συσχέτιση με τον πληθωρισμό.

Όμως, με την αγοραστική δύναμη των μισθών και των συντάξεων να εκμηδενίζεται από τις αυξήσεις του πληθωρισμού, ο Ερντογάν αναμένεται ότι τον Δεκέμβριο θα ανακοινώσει και νέα αύξηση στον κατώτερο μισθό, στους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων και στις συντάξεις.

Επίσης, είναι πιθανό το επόμενο διάστημα να ανακοινωθεί και νέο σχέδιο πρόωρων συνταξιοδοτήσεων, κάτι που επίσης θα διευκολύνει αρκετούς εργαζομένους που αυτή τη στιγμή δεν πληρούν τα σχετικά κριτήρια.

Στο ίδιο πλαίσιο της προσπάθειας ανακούφισης κοινωνικών στρωμάτων ο Ερντογάν ανακοίνωσε ότι φοροαπαλλαγές για όσες επιχειρήσεις καλύψουν τους λογαριασμούς ενέργειας των εργαζομένων τους μέχρι τον Απρίλιο. Τέτοιες πληρωμές μέχρι τις 1000 λίρες (54 δολάρια) θα απαλλάσσονται από φόρους και ασφαλιστικές εισφορές.

Ο πληθωρισμός και τα ελλείμματα είναι εδώ

Όμως, την ίδια στιγμή ο πληθωρισμός στην Τουρκία παραμένει εξαιρετικά υψηλός. Τον Αύγουστο έτρεχε σε ετήσια βάση με 80,21%, έχοντας ανέβει 47,85% από τον προηγούμενο Δεκέμβρη.

Βεβαίως, η κυβέρνηση ευελπιστεί ότι από τον Δεκέμβριο θα μπορεί να επιδεικνύει σχετικά μικρότερα ποσοστά πληθωρισμού. Ο λόγος είναι ότι φαίνεται να υποχωρούν οι ρυθμοί μηνιαίας αύξησης και τον Δεκέμβριο η αφετηρία θα είναι διαφορετική (το τωρινό κύμα πληθωρισμού ήταν ήδη σε εμφανές τον περασμένο Δεκέμβριο).

Την ίδια στιγμή εκτιμάται ότι τα μέτρα που ανακοίνωσε ο Ερντογάν θα αυξήσουν το έλλειμμα του προϋπολογισμού πάνω από το 6,4% του ΑΕΠ που είναι ο μεσοπρόθεσμος στόχος της τουρκικής κυβέρνησης.

Ο Ερντογάν επιμένει στην πολιτική των χαμηλών επιτοκίων

Πάντως όλα αυτά δεν πτοούν τον Τούρκο πρόεδρο που επιμένει στην «ανορθόδοξη»  πολιτική των χαμηλών επιτοκίων εν μέσω πολύ υψηλού πληθωρισμού και υποχώρησης της ισοτιμίας της λίρας. Η τελευταία περικοπή επιτοκίων, έφερε το βασικό επιτόκιο στο 12%, δηλαδή σε ένα  μικρό κλάσμα του πληθωρισμού. Βέβαια την ίδια στιγμή η λίρα υποχώρησε ακόμη περισσότερο, που σημαίνει αθροιστική υποχώρηση πάνω από 28% φέτος.

Ωστόσο, η Τουρκία εξακολουθεί να καταγράφει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, 7,6% στο δεύτερο τρίμηνο του 2022, και ο Ερντογάν ελπίζει ότι με την υποχώρηση του πληθωρισμού από τον Δεκέμβριο και μετά θα μπορεί να υποστηρίζει ότι δικαιώθηκε η πολιτική των χαμηλών επιτοκίων και με αυτό τον τρόπο προσπαθεί να προσελκύσει και επενδυτές.

Την ίδια στιγμή, συνεχίζεται να διευρύνεται το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών άρα και η πίεση στη λίρα την ώρα που η Τουρκία έχει αποπληρωμές χρέους ύψους 180 δισεκατομμυρίων δολαρίων τους επόμενους 12 μήνες. Η τουρκική κυβέρνηση έχει επενδύσει σε ένα σχέδιο κινήτρων για διατήρηση υψηλών καταθέσεων, ενώ εκμεταλλεύεται και μεγάλες εισροές ξένου συναλλάγματος, μέσω συμφωνιών με τη Ρωσία και χώρες του Κόλπου, όμως ειδικά για τις ρωσικές εισροές αρχίζουν οι κυρώσεις να δημιουργούν προβλήματα.