Τηλεργασία, «Μεγάλη Παραίτηση», αλλά και «Σιωπηρή»: κατά την τριετή πια λαίλαπα της COVID-19 στο εργασιακό τοπίο άλλαξαν πολλά. Τώρα δε στους χαλεπούς καιρούς του πολέμου, του πληθωρισμού, της ενεργειακής κρίσης και μιας επαπειλούμενης ύφεσης, η εικόνα γίνεται όλο και πιο ρευστή.
Σε αυτό το φόντο η μια μετά την άλλη, εταιρείες αλλά τώρα πια και χώρες δοκιμάζουν πιλοτικά και σε μεγάλη κλίμακα ένα διαφορετικό μοντέλο: αυτό της τετραήμερης εργασίας.
Νέο -και το μεγαλύτερο έως τώρα- πεδίο μιας τέτοιας εν εξελίξει δοκιμής αποτελεί τώρα η Βρετανία. Αφενός χωρίς μείωση αποδοχών για τους εργαζόμενους στις επιχειρήσεις που συμμετέχουν. Αφετέρου, με την προσμονή μείωσης του λειτουργικού κόστους των ίδιων των εταιρειών, αλλά και αμφίδρομων οφελών.
Έρευνα του ανεξάρτητου ερευνητικού οργανισμού Autonomy υπολογίζει ότι, με τέσσερις ημέρες εργασίας την εβδομάδα, ένας εργαζόμενος με ένα παιδί κάτω των δύο ετών μπορεί να εξοικονομήσει κατά μέσο το χρόνο περί τις 1.440 λίγες από τα έξοδα φροντίδας των παιδιών και άλλες 340 λίρες από τον περιορισμό των μετακινήσεων.
«Θα μπορούσε να παίξει κρίσιμο ρόλο στην υποστήριξη των εργαζομένων για να τα βγάλουν πέρα», λέει στον Guardian ο Γουίλ Στροντζ, διευθυντής του Τμήματος Έρευνας της Autonomy. Θα μπορούσε επίσης να ενισχύσει την παραγωγικότητα, τονίζει, και την «ευημερία των εργαζομένων».
Αν και ανάλογοι πειραματισμοί δεν είναι αλλού επιτυχία, τα πρώτα συμπεράσματα από το πιλοτικό πρόγραμμα στη Βρετανία δείχνουν να είναι σε αυτή τη φάση θετικά.
Η δοκιμαστική περίοδος αργεί ωστόσο ακόμη να τελειώσει: άρχισε τον Ιούνιο με εξάμηνη διάρκεια και με τη συμμετοχή περισσότερων από 70 εταιρειών και 3.300 εργαζομένων.
Προσώρας, δε, η προοπτική υιοθέτησης της τετραήμερης εργασίας συνεχίζει να έχει διχάζει ως προς τα οφέλη και τα κόστη της μετάβασης σε ένα τέτοιο μοντέλο απασχόλησης.
Πολλοί ειδικοί πάντως το θεωρούν μια πιθανή μετεξέλιξη της αγοράς εργασίας σε έναν κόσμο που γίνεται όλο και περισσότερο αυτοματοποιημένος και ψηφιοποιημένος.
Τα υπέρ…
Διάφορες μελέτες, όπως του Πανεπιστημίου Στάνφορντ έχουν δείξει μια σαφή συσχέτιση μεταξύ των ωρών εργασίας και της παραγωγικότητας.
Το γενικό συμπέρασμα: οι υπερφορτωμένοι εργαζόμενοι είναι στην πραγματικότητα λιγότερο παραγωγικοί από εκείνους που εργάζονται στο πλαίσιο μιας μέσης ή κανονικής εργάσιμης εβδομάδας.
Καθώς το πιλοτικό πρόγραμμα τετραήμερης εργασίας ολοκληρώνει τα δύο τρίτα της διάρκειάς του, 41 από τις συνολικά 73 συμμετέχουσες εταιρείες δήλωσαν ικανοποιημένες. Το 95% ανέφερε ότι η παραγωγικότητα είτε έχει μείνει η ίδια, είτε βελτιώθηκε.
Περισσότερα από τα 4/5 δήλωσαν ότι θα διατηρήσουν αυτό το μοντέλο και μετά το τέλος της δοκιμής.
Η τετραήμερη εβδομάδα εργασίας θα μπορούσε να διευκολύνει εν τω μεταξύ ένα εργαζόμενο ζευγάρι σε μια δικαιότερη κατανομή της φροντίδας του σπιτιού και εξαρτώμενων ατόμων.
Για τους γονείς μικρών παιδιών, αυτό θα μπορούσε να σημαίνει περισσότερο ποιοτικό χρόνο μαζί τους και μείωση των ωρών και των εξόδων για τη φροντίδα τους, όταν οι ίδιοι λείπουν για δουλειά.
Σε πρόσφατη έρευνα δύο βρετανικών οργανώσεων γονέων, περισσότερο από το 60% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι αυτά τα έξοδα φροντίδας πλέον φτάνουν στο ίδιο ύψος ή ακόμη και υπερβαίνουν αυτό του ενοικίου ή της δόσης στεγαστικού δανείου.
Το 43% των εργαζόμενων μητέρων ανέφερε μάλιστα ότι σκέφτεται πλέον την παραίτηση ακριβώς γι’ αυτό τον λόγο.
Στο μεσοδιάστημα, έτερες έρευνες προσμετρούν στα θετικά της τετραήμερης εργασίας το μικρότερο αποτύπωμα άνθρακα -ατομικό, εταιρικό και ενθικό- που συνεπάγεται ο περιορισμός των μετακινήσεων από και προς τους χώρους εργασίας.
Σύμφωνα με έκθεση της οργάνωσης Platform London, μια λιγότερη ημέρα στη δουλειά θα μπορούσε να συρρικνώσει το αποτύπωμα άνθρακα του Ηνωμένου Βασιλείου κατά 21,3% έως το 2025.
… και τα κατά
Με την έως τώρα εμπειρία, αρκετοί εργοδότες θεωρούν ότι ορισμένες θέσεις εργασίας δεν μπορούν να είναι ρεαλιστικά λειτουργικές με τετραήμερη απασχόληση.
Πολύ απλά, για να μην υπάρξει μείωση μισθού, «πολλοί εργαζόμενοι αναμένεται να εργάζονται 40 ώρες μέσα σε τέσσερις ημέρες, αντί για πέντε» που ισχύει τώρα, επισημαίνει η Breathehr, μια βρετανική εταιρεία παροχής λογισμού διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού για αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις.
Όμως αυτό το «ξεχείλωμα» των βαρδιών, τονίζει «θα μπορούσε να έχει σημαντική επίδραση στα επίπεδα άγχους των εργαζομένων σας και επομένως στη συνολική ευημερία και παραγωγικότητά τους».
Επιπλέον, όπως αναφέρει έρευνα του ομίλου Adecco, διευθυντικά στελέχη εταιρειών θεωρούν δύσκολη τη διαχείριση πολλών ομάδων που προϋποθέτει η τετραήμερη εργασία.
«Οι μέρες που λείπουν οι εργαζόμενοι είναι διάσπαρτες», εξηγεί, «κάτι που κάνει πιο δύσκολες τις συσκέψεις και τη διαχείριση ενός πρότζεκτ».
«Είναι αλήθεια ότι οι εργαζόμενοι που εργάζονταν τέσσερις ημέρες την εβδομάδα ήταν πιο ικανοποιημένοι ως προς την αυτονομία, την προσωπική αξία και την εργασιακή ασφάλεια από εκείνους που εργάζονταν πενθήμερο», παρατηρεί βάσει προηγούμενων σχετικών μελετών και δοκιμών η PeopleHum, έτερη εταιρεία παροχής λογισμού για τη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού.
Όμως «τα υποτιθέμενα οφέλη μπορεί να είναι φανταστικά, αντί πραγματικά», παρατηρεί, «η τόνωση του ηθικού βραχύβια» και «η αισιοδοξία να εκλείψει μετά την περίοδο δοκιμής».
Πέραν αυτού, υπογραμμίζει, «η τετραήμερη εργασία μπορεί να έχει το δικό της τίμημα». Είτε με την αύξηση του ωραρίου, είτε με «ψαλίδι» στις αποδοχές.
«Λιγότερες ώρες εργασίας μπορεί να είναι δυνατές χωρίς την τετραήμερη εβδομάδα», αντιτείνει η εταιρεία, αναφέροντας ως παραδείγματα τη μείωση των διαλειμμάτων, τον περιορισμό των συσκέψεων, την εξάλειψη των περιττών εργασιών, ευελιξία στην απασχόληση και απαρέγκλιτα την «αποσύνδεση» των εργαζόμενων εκτός του ωραρίου.
