Μεγαλύτερη ένταση και βιαιότητα στη ρητορική του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για τους επόμενους μήνες διαβλέπουν διεθνολόγοι – πανεπιστημιακοί. «Δεν υπάρχει αμφιβολία πως θα κλιμακώσει η πλευρά της Άγκυρας αυτή την έντονη ρητορική, η οποία εκτός από τη βιαιότητα του λόγου αλλά και των πράξεων, διότι ο Τούρκος πρόεδρος ανέβηκε στο βήμα της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, δείχνοντας φωτογραφίες, έχει να κάνει κυρίως με τον τρόπο με τον οποίον η ίδια η Τουρκία, το καθεστώς Ερντογάν φυσικά έχει αποφασίσει να πορευθεί», τόνισε μιλώντας στην ΕΡΤ ο αναπληρωτής καθηγητής διεθνούς δικαίου στο ΑΠΘ, Μίλτος Σαρηγιαννίδης.
Momentum και κράτη με συμπαγείς μουσουλμανικούς πληθυσμούς
«Το γεγονός ότι ο Ερντογάν εμφανίστηκε μπροστά στη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών ως ένας άλλος πλασιέ ψευδών ειδήσεων δεν τον ενδιαφέρει. Τον ενδιαφέρει να κερδίσει το momentum. Τον ενδιαφέρει εκείνη τη στιγμή να μιλήσει στο δικό του ακροατήριο, και το δικό του ακροατήριο δεν είναι το σύνολο των κρατών μελών του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών στη Γενική Συνέλευση» τονίζει ο κ. Σαρηγιαννίδης και εξηγεί ότι ο πρόεδρος της Τουρκίας με αυτή τη ρητορική που χρησιμοποιεί θέλει να απευθύνεται σε κράτη με σημαντικούς και συμπαγείς μουσουλμανικούς πληθυσμούς.
Η Ελλάδα είναι απλά το όργανο
«Είναι προφανώς εκείνα τα κράτη τα οποία είναι κομμάτι αυτού που πιστεύει ο ίδιος πως είναι τα σύνορα της καρδιάς του ή η γαλάζια του πατρίδα. Είναι εκείνα τα κράτη στα οποία υπάρχουν συμπαγείς σημαντικοί μουσουλμανικοί πληθυσμοί. Είναι εκείνα τα κράτη στα οποία απευθύνθηκε, στα οποία γνωρίζει πως θα αντιληφθούν τον ρόλο της Τουρκίας ως έναν ρόλο ηγέτιδας δύναμης στον χώρο του Ισλάμ. Αυτό τον ενδιαφέρει και μέσα σε αυτή τη λογική επιχείρησε να παρουσιάσει μια εικόνα της Ελλάδας, η οποία προφανώς αποτελεί πλήρη αντιστροφή της πραγματικότητας. Κυρίως όμως, μέσα από την Ελλάδα προσπάθησε να θίξει το ζήτημα της Δύσης και του τρόπου με τον οποίον η Δύση ουσιαστικά αντιστρατεύεται το δικό του όραμα, τη δική του ιδέα, το δικό του αφήγημα για μία νέα μεγάλη Τουρκία. Η Ελλάδα είναι απλά το όργανο».
Όπως τονίζει ο κ. Σαρηγιαννίδης «οι προκλήσεις από την πλευρά του καθεστώτος Ερντογάν κλιμακώνονται αναφορικά με όλη τη βεντάλια των ζητημάτων που διαρκώς σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα θέτει η Τουρκία. Συνεπώς δεν πρέπει να μας εκπλήσσει το γεγονός ότι μιλάει πλέον για την μουσουλμανική μειονότητα. Και φυσικά οι αναφορές έχουν να κάνουν με «τουρκική» μειονότητα στη Θράκη, δεν είναι καινούργιο.
Αντιστροφή της πραγματικότητας
»Είναι απλά ένας ακόμη τρόπος προκειμένου η Τουρκία να θέτει με πάρα πολύ μαξιμαλιστική διάθεση τα ζητήματα τα οποία θεωρεί πως υπάρχουν στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και να τα παρουσιάζει ως δομικά, ως συστημικά προβλήματα, για τα οποία η Ελλάδα δεν κάνει τίποτα, για τα οποία η Τουρκία προσπαθεί να βρει λύσεις, είναι εκείνο το κράτος το οποίο ενδιαφέρεται για τη σταθερότητα και την ασφάλεια στην περιοχή, ενώ αντίθετα η Ελλάδα είναι ταραξίας.
»Αυτή είναι η πλήρης αντιστροφή της πραγματικότητας, την οποία ως αφήγημα παρουσιάζει το καθεστώς Ερντογάν και είναι σίγουρο πως τους επόμενους μήνες θα δούμε ακόμη μεγαλύτερη ένταση και ακόμα μεγαλύτερη βιαιότητα στον λόγο. Αν τώρα αυτή μεταφραστεί και επιχειρησιακά, αυτό φυσικά είναι ένα άλλο ζητούμενο για το οποίο πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι.
»Έχει αποδείξει το καθεστώς Ερντογάν -πριν από ενάμισι χρόνο, για παράδειγμα- ότι μπορεί να εργαλειοποιήσει τις μικτές μεταναστευτικές ροές και να χρησιμοποιήσει τις δεκάδες χιλιάδες ανθρώπων, οι οποίοι κοιτάνε στη Δύση, στην Ευρώπη με απόγνωση, με τέτοιον τρόπο ώστε να εξυπηρετήσει τα δικά του συμφέροντα. Αυτό μπορεί να γίνει στον Έβρο. Μπορεί να γίνει στα ελληνικά νησιά, όπου και να γίνει πάντως θα γίνει σε βάρος της Ελλάδας.
Προφίλ
»Διότι ακριβώς τα θύματα σε αυτές τις περιπτώσεις είναι οι αδύναμοι. Είναι οι ευάλωτοι. Είναι αυτοί οι άνθρωποι οι οποίοι θα εργαλειοποιηθούν. Τον Ερντογάν δεν τον ενδιαφέρει αν θα υπάρχουν θύματα. Ή μάλλον, τον ενδιαφέρει να υπάρχουν θύματα, ώστε με αυτόν τον τρόπο να αναδείξει ακόμη μια φορά την «αναλγησία» και τη «σκληρότητα» της Ελλάδας απέναντι στο μεταναστευτικό. Αυτό τον εξυπηρετεί διπλά, τόσο γιατί βοηθάει να φτιάξει το προφίλ της Τουρκίας σε διεθνές επίπεδο.
»Και φυσικά από την άλλη πλευρά να «χτυπήσει» την Ελλάδα και να πλήξει το δικό της διπλωματικό προφίλ, αλλά τον βοηθά και στο εσωτερικό, διότι ο ίδιος δέχεται κριτικές και πίεση αναφορικά με τη διαχείριση του μεταναστευτικού στην Τουρκία. Ήδη η αντιπολίτευση χρησιμοποιεί το μεταναστευτικό ως ένα ζήτημα, στο οποίο ασκείται κριτική στον Ερντογάν, γιατί είναι πραγματικά αρκετά τα εκατομμύρια των μεταναστών και προσφύγων που έχουν κατακλύσει την Τουρκία και δημιουργούνται συνθήκες κοινωνικής έκρηξης εκεί εξαιτίας των μεταναστών σε συνδυασμό με την οικονομική δυσπραγία ενός μεγάλου κομματιού του τουρκικού λαού. Συνεπώς, ο ίδιος κάπου, κάπως, πρέπει να δείξει και στο δικό του εσωτερικό ακροατήριο, ενόψει των εκλογών, ότι εργάζεται συστηματικά για την επίλυση του μεταναστευτικού ζητήματος».
Δεν επιδιώκει συνειδητά θερμό επεισόδιο
Από την πλευρά του ο καθηγητής διεθνών σχέσεων του ΕΚΠΑ, Παναγιώτης Τσάκωνας,μιλώντας στην ΕΡΤ δήλωσε ότι δεν θεωρεί πιθανό το σενάριο συνειδητής πρόκλησης θερμού επεισοδίου από την Τουρκία.
Όπως είπε ο κ. Τσάκωνας: «Νομίζω πως η ελληνική πλευρά έχει κινηθεί αρκετά αποτελεσματικά σε σχέση με το να κλείσει τα παράθυρα, τις πόρτες ή και τις σχισμές σε ενδεχόμενη ευκαιρία του Τούρκου προέδρου να δημιουργήσει ένα τετελεσμένο στην περιοχή, τόσο στο Αιγαίο όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο.
»Συνεπώς, δεν νομίζω ότι υπάρχει ενδεχόμενο θερμού επεισοδίου από συνειδητή προσπάθεια της Τουρκίας. Ένα ενδεχόμενο το οποίο πρέπει να μας προβληματίσει βεβαίως, είναι η πιθανότητα να γίνει κάποιο λάθος, ατύχημα, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε θερμό επεισόδιο. Κυρίως να εμφανίσει την ελληνική πλευρά επιτιθέμενη, που είναι ένα από τα μέρη του αφηγήματος που χτίζει ο Τούρκος πρόεδρος τον τελευταίο καιρό.
»Νομίζω ότι – τουλάχιστον αυτό έδειξε στην τοποθέτησή του στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών – το ζήτημα της εμφάνισης του ανθρωπιστικού προσώπου της Τουρκίας και της μεταφοράς του προβλήματος στην Ελλάδα, όσον αφορά την επαναπροώθηση ή ζητήματα που αφορούν τη διαχείριση των μεταναστών στον Έβρο, είναι θα έλεγα ένα ζήτημα το οποίο ξαναμπαίνει στο τραπέζι λόγω μιας αντικειμενικής πραγματικότητας.
Βαρίδι
»Δηλαδή έχει γίνει βαρίδι πλέον για την τουρκική πλευρά και νομίζω ότι ένα από τα ζητούμενα της στο επόμενο διάστημα είναι με ποιον τρόπο – επειδή επιβαρύνεται και η τουρκική κοινωνία σε πολύ μεγάλο βαθμό – θα αρχίσει να προωθεί τον προσφυγικό πληθυσμό που βρίσκεται στην Τουρκία, τόσο προς την Ευρώπη όσο και προς τη Συρία ή και άλλες περιοχές».
Στο ερώτημα αν προκαλεί ανησυχία η σύσφιξη των σχέσεων της Τουρκίας με τη Ρωσία ο κ. Τσάκωνας τονίζει προφανώς και υπάρχει ανησυχία για προβλήματα που μπορούν να προκύψουν σε τόσο σύνθετο και ασταθές περιβάλλον.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία αναβάθμισε την Τουρκία
«Σε σχέση με την Ελλάδα, οι δίαυλοι επικοινωνίας είναι ένα μεγάλο ζητούμενο. Και πολύ σωστά η ελληνική πλευρά το επιχειρεί. Σε πολύ μεγάλο βαθμό με τον τρόπο αυτό απονομιμοποιεί και την τουρκική επιχειρηματολογία. Θέλουμε τον διάλογο, υπό όρους βεβαίως, αλλά τον επιθυμούμε. Από την πλευρά της Τουρκίας, νομίζω ότι τα πράγματα όσον αφορά τη στρατηγική της είναι δεδομένα.
»Αυτό που επιθυμεί να κάνει είναι, μέσα σε ένα πλαίσιο αναβαθμισμένης θέσης – διότι ο πόλεμος στην Ουκρανία αναβάθμισε την Τουρκία και μια σειρά από επιλογές της, όπως η συμφωνία όσον αφορά την εξαγωγή των σιτηρών κλπ, νομιμοποίησε ακόμη περισσότερο τη θέση της – είναι με ποιον τρόπο μπορεί να συνεχίσει αυτή την τακτική του μεσολαβητή στην κατεύθυνση του να πετύχει αυτό που είναι ο μεγάλος της στόχος, η στρατηγική αυτονομία. Αυτό είναι το ζητούμενο για την Τουρκία, να μπορεί να λειτουργεί στο περιβάλλον της ως κεντρική δύναμη. Αυτό πιστεύει ότι είναι, με ανάλογο τρόπο πρέπει να μπορεί και να λειτουργεί. Τουλάχιστον έτσι αντιλαμβάνεται τα πράγματα ο κ. Ερντογάν».
