Έμφαση στο προσφυγικό και όχι στη «Γαλάζια Πατρίδα» έδωσε ο τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, κατά την ομιλία του στην 77η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη. Με φωτογραφίες νεκρών παιδιών στα χέρια – έστω και αν η Αθήνα δηλώνει ότι τα στοιχεία που παρουσίασε είναι ψευδή – θέλησε να ενισχύσει το αφήγημα περί «αυταρχικού κράτους» που χτίζει εδώ και αρκετό καιρό απέναντι στην Ελλάδα.

Με αυτό τον τρόπο ο Ερντογάν επί της ουσίας έδειξε τον επόμενο στόχο του. Και περιέγραψε το πεδίο στο οποίο θα κινηθεί στην κλιμάκωση της έντασης της Τουρκίας με την Ελλάδα.

Η ομιλία του τούρκου προέδρου στον ΟΗΕ  προανήγγειλε το πεδίο ενός πιθανού ατυχήματος, που δεν είναι άλλο από τον Έβρο και το Αιγαίο, όπου δίνονται οι μάχες του προσφυγικού. Εργαλειοποιώντας για μία ακόμα φορά το μεταναστευτικό – προσφυγικό και αξιοποιώντας την επιλογή της Αθήνας να γίνει ένας από τους φράχτες της Ευρώπης.

Οι «μάχες» στο Αιγαίο και το ενδεχόμενο «ατυχήματος»

Οι «μάχες» άλλωστε στο Αιγαίο μεταξύ των λιμενικών Τουρκίας και Ελλάδας με απελπισμένους ανθρώπους στην μέση, έχουν γίνει καθεστώς.

Και το ατύχημα να μοιάζει πολύ κοντά. Όπως σημειώνουν διπλωμάτες και αναλυτές η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί για μία ακόμα φορά είναι εκρηκτική. Με τις ισορροπίες να χαρακτηρίζονται ευαίσθητες και επικίνδυνες. Τονίζοντας ότι ο Ερντογάν θα επιχειρήσει να «τραβήξει τη σκανδάλη» όταν θεωρήσει ότι είναι η κατάλληλη στιγμή για τον ίδιο και κυρίως όταν θα μπορεί να επιρρίψει την ευθύνη στην ελληνική πλευρά.

Ως εκ τούτου αρκεί μία στιγμή για να χαθεί ο έλεγχος. Και σε αυτό έχει μεγάλη σημασία η διατήρηση της ψυχραιμίας και οι ενέργειες να παραμένουν αυστηρά εντός πλαισίου διεθνούς δικαίου.

Γιατί στο προσφυγικό

Η επιλογή της Τουρκίας να εστιάσει στο προσφυγικό, της δίνει τη δυνατότητα να επιχειρήσει ένα επεισόδιο έντασης χωρίς να τραβήξει την προσοχή σε ζητήματα που στην παρούσα φάση, λόγω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, χαρακτηρίζονται απαγορευμένα, όπως η αμφισβήτηση της εδαφικής ακεραιότητας, των συνόρων και η απαίτηση για αναθεώρηση των συνθηκών.

Έστω και αν στην πραγματικότητα σε αυτό το στόχο θα επιχειρήσει να κατευθύνει το αποτέλεσμα.

Οι δηλώσεις που έχει εξασφαλίσει η Αθήνα μέχρι στιγμής, υπέρ της εδαφικής της ακεραιότητας, φέρνοντας το σύνολο των εταίρων και συμμάχων της να δηλώνουν ότι η ελληνική κυριαρχία των νησιών είναι «αδιαπραγμάτευτη», καθιστούν εξαιρετικά επικίνδυνη μία κίνηση γκριζαρίσματος, στο πλαίσιο υπερπτήσεων και παραβιάσεων από την πλευρά της Τουρκίας.

Σχεδόν απαγορευτική καθίσταται και η αποστολή ενός τουρκικού ερευνητικού – σεισμογραφικού ή γεωτρύπανου – σε περιοχές του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, τις οποίες η Ελλάδα χαρακτηρίζει ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων είτε στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Με τον Ερντογάν να θέλει να αποφύγει πάση θυσία τις παγίδες που μπορούν να τον φέρουν και επισήμως στη θέση του κατηγορούμενου, με τις συνθήκες να έχουν μεταβληθεί δραματικά σε σχέση με το 2020, καθώς το απαραβίαστο των συνόρων δεν είναι μία «γραφικότητα» αλλά ζητούμενο για όλη τη Δύση, το προσφυγικό μοιάζει ιδανικό πεδίο για δημιουργία εντάσεων.

Η κριτική στην Ελλάδα

Στα διεθνή ΜΜΕ άλλωστε η αθωότητα της Ελλάδας σε σχέση με τις επαναπροωθήσεις δεν είναι δεδομένη, ενώ στα τουρκικά ΜΜΕ η προπαγάνδα στο συγκεκριμένο θέμα είναι σε καθημερινή βάση.

Για την τουρκική κοινωνία δε που μαστίζεται από την οικονομική κρίση, η απομάκρυνση των προσφύγων είναι ζητούμενο και οι όποιες πολιτικές σε αυτή την κατεύθυνση «δικαιολογημένες».

Και οι ειδήσεις στα τουρκικά φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ περί ενός νέου προσφυγικού κύματος που κινείται προς τον Έβρο με στόχο να περάσει στην Ευρώπη, ενισχύουν τα εν λόγω σενάρια. Σε ένα πρώτο τεστ. Ή ακόμα και ένα «λάθος συναγερμό» με στόχο τον εκνευρισμό της Αθήνας και την κόπωση.

Κρίσιμοι οι δίαυλοι επικοινωνίας

Σε αυτό το πλαίσιο διπλωμάτες και αναλυτές εκφράζουν την άποψη ότι η Αθήνα θα πρέπει να ενημερώσει αναλυτικά τους συμμάχους και εταίρους της για τις κινήσεις της Τουρκίας. Να επανέρχεται διαρκώς και να εξηγεί, ζητώντας ισχυρές καταδίκες των προκλήσεων και της ρητορικής του αναθεωρητισμού. Ενώ θα πρέπει να αναληφθούν όπως σημειώνουν και συγκεκριμένες πρωτοβουλίες για την επαναλειτουργία των διαύλων επικοινωνίας.

Με στόχο της Αθήνας να είναι να μην επιτρέψει στην Τουρκία να εδραιώσει το αφήγημα της.

Η κλιμάκωση της έντασης από την πλευρά της Άγκυρας αναμένεται ότι θα συνεχιστεί το επόμενο διάστημα και θα εντείνεται όσο πλησιάζουμε προς τις εκλογές του 2023 στην γείτονα.

Το γεγονός δε ότι ο Ερντογάν έχει επανειλημμένα κλείσει το μάτι στη Ρωσία και το αν θα καταστεί απαιτητό να κάνει επιλογή ανάμεσα σε Μόσχα και Δύση το επόμενο διάστημα, αναμένεται επίσης να είναι ένας καθοριστικός παράγοντας για τις κινήσεις της.