Την Τετάρτη 14 Σεπτεμβρίου θα διεξαχθεί στη Μονή Λαζαριστών το πολύ ενδιαφέρον μουσικό φεστιβάλ «Bukovo Fest» το οποίο παρέχει ένα πλαίσιο να ακουστούν παραδοσιακές μακεδονίτικες μελωδίες με ήχους αυθεντικούς αλλά και στην πιο εναλλακτική/ σύγχρονη εκδοχή τους πάντα με υψηλή αισθητική και από εξέχοντες μουσικούς. Πέντε μπάντες, μια ξεχωριστή guest εμφάνιση, τρεισήμισι ώρες μουσικής και χορού και ένα αφιέρωμα στην καθιερωμένη και αγαπημένη μακεδονίτικη μπάντα, τους «Χρυσοδάκτυλους» θα περιλαμβάνει το φετινό πρόγραμμα. Ιθύνων νους αυτής της προσπάθειας είναι η Μαίρη Καραμήτσου. Της ζητήσαμε να λύσει κάποιες απορίες μας:
Πείτε μας λίγα λόγια για τη μουσική της Μακεδονίας;
«Γνωρίζετε τα “χρωματιστά τσουράπια”; Σάρενι τσουράπι λένε το τραγούδι σε κάποια χωριά της Μακεδονίας. Τσουράπια λέγαν τις κάλτσες! Χρωματιστά, ποικιλόμορφα. Το ενδιαφέρον όλο στη Μακεδονία προκύπτει από τις καταγωγές διότι πρόκειται για έναν πολυπολιτισμικό τόπο. Συναντούμε Μικρασιάτες, Πόντιους, γηγενείς Μακεδόνες, Θρακιώτες, Βαλκάνιους, μέχρι και Κρητικούς. Ενίοτε οι πολιτικές και άλλα μισαλλόδοξα πάθη δεν μας επιτρέπουν να αποδεχτούμε την ομορφιά της ποικιλομορφίας. Οι γηγενείς Μακεδόνες καλοδέχτηκαν τους συνανθρώπους τους. Είμαστε φτιαγμένοι για να συνυπάρχουμε ειρηνικά. «Ο άνθρωπος είναι από τη φύση του ον κοινωνικό» είχε πει ο Αριστοτ’ελης μια και λατρεύουμε τόσο την ιστορία μας, αν και στην πράξη δεν τα πάμε τόσο καλά.
Λοιπόν, αυτές οι μετακινήσεις δεν άφησαν ανεπηρέαστη την τοπική μουσική όπως είναι φυσιολογικό να συμβεί όχι μόνο στη συγκεκριμένη περιοχή αλλά σε κάθε περιοχή. Και όχι μόνο τη μουσική. Σκεφτείτε μια γυναίκα που πήγαινε πρόσφυγας σε ένα μέρος κουβαλώντας το καθημερινό της ρούχο, τη φορεσιά ή “στολή» όπως την αποκαλούν στα χορευτικά, την οποία φορεσιά θα έβλεπε μια γυναίκα ντόπια γειτόνισσα (ντόπια εννοώντας με καταγωγή από τα μέρη γιατί είναι παρεξηγημένος όρος στην περιοχή). Αν της άρεσε το σχέδιο, ίσως να έραβε και εκείνη κάτι αντίστοιχο ή να υιοθετούσε μια τεχνοτροπία. Έτσι συνέβαινε και με τις μουσικές. Δεν είναι λίγα τα παραδοσιακά τραγούδια που τα συναντούμε σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Μην ξεχνάμε, δεν είχαν τότε Ίντερνετ.
Στις μέρες μας, στη Μακεδονία μπορεί κανείς να πάει σε πανηγύρι ποντιακό, μικρασιάτικο, μακεδονίτικο, θρακιώτικο και σε όλα αυτά τα πανηγύρια να δούμε τις νεότερες γενιές προσφύγων από τα αντίστοιχα μέρη. Και όλα υποστηρίζονται με αρκετά αυθεντικό τρόπο. Ξέρετε, σε πενήντα χρόνια από σήμερα ίσως να έχει δημιουργηθεί ένα άλλο μουσικό αποτέλεσμα λόγω της συνύπαρξης όλων αυτών των στοιχείων σε έναν τόπο. Εκεί βρίσκεται η μαγεία της μουσικής και του πολιτισμού και αν διατηρήσουμε το μυαλό μας ανοιχτό, θα ανακαλύψουμε πως η μαγεία αυτή παραμένει ανεκμετάλλευτη.
Συγκεκριμένα, όσον αφορά τη μουσική της Μακεδονίας, ευτυχώς οι μουσικές οικογένειες καλά κρατούν. Αυτό σημαίνει πως υπάρχει φυσική μεταλαμπάδευση της γνώσης και επιθυμία για διατήρηση του αυθεντικού άρα και η εξέλιξη συντελείται φυσιολογικά. Πέρα από τις οικογένειες, στη Μακεδονία έχουμε πληθώρα ορχηστρών. Κάθε μια με άλλο ύφος και αυτό επίσης είναι θετικό. Παράλληλα, υποστηρίζεται και από μπάντες άλλων περιοχών. Δεν είναι λίγα τα σχήματα που παίζουν μακεδονίτικα στην Αθήνα. Προσπαθούν και ψάχνουν να βρουν την αυθεντικότητα και να αναπαράγουν το δικό τους αποτέλεσμα. Πόσο όμορφο να συναντάς ανθρώπους μερακλήδες που παίζουν μουσική μιας “ξένης” προς αυτούς περιοχή; Το μεράκι είναι αυτό που ξεχωρίζει τους μουσικούς γιατί αλλιώς τη δουλειά μπορούν να την κάνουν πολλοί. Μακάρι να μη μείνουμε στο μεράκι όμως. Μακάρι οι τοπικές μουσικές της Μακεδονίας να ταξιδέψουν και να αγαπηθούν όπως αξίζουν. Χρειάζεται περισσότερη στήριξη για αυτό από φορείς και το ίδιο το κράτος. Και κυρίως.. μυαλό ανοιχτό».
Πώς προέκυψε η ιδέα του συγκεκριμένου φεστιβάλ;
«Μια φορά και έναν καιρό ήταν ένα σπίρτο που λαμπάδιασε και μετά η φωτιά εξαπλώθηκε. Και ήταν ξεκάθαρος εμπρησμός που βαφτίστηκε “Bukovo Fest”. Καθόλου φυσικά δε θελουμε τις φωτιές αλλά οι συγκεκριμένοι πνευματικοί εμπρησμοί επιβάλλονται. Έχοντας μεγαλώσει με παραδοσιακούς χορούς από τα πέντε και στη συνέχεια πιο επαγγελματικά σε γνωστά σωματεία της Αθήνας, έχοντας διδαχτεί παραδοσιακή μουσική και δηλώνοντας ότι τη λατρεύω, ήρθε κάποια στιγμή που σκέφτηκα πως όλα είναι μάταια. Μαθαίνουμε χορούς και μουσικές κάποιων ανθρώπων που ποτέ δεν γνωρίσαμε. Μα πώς να χορέψεις κρητικά άμα δεν έχεις γνωρίσει τους ντόπιους Κρητικούς και Κρητικοπούλες; Έχουν τόση αρχοντιά, αυτήν την ομορφιά την ανεπιτήδευτη που βγαίνει στο χορό τους και ας μη χορεύουν! Το ίδιο ισχύει στην περίπτωση της Μακεδονίας.
Η Μακεδονία θεωρώ πως είναι αρκετά αδικημένη. Την μπλέξαμε εμείς οι ίδιοι με σκοπιμότητες και συμφέροντα που μπορεί από τη μια να συνέβαιναν για πραγματικούς λόγους αλλά από την άλλη, τι μας φταίνε εκεί οι άνθρωποι; Τους ρωτήσαμε; Και δεν φτάνει αυτό, οι έριδες υπάρχουν μέχρι και σήμερα. Μήπως ήρθε ο καιρός να δούμε τη Μακεδονία αλλιώς; Να θαυμάσουμε τον πολιτισμό της, τους γλυκύτατους ανθρώπους της, τα μαγευτικά τοπία, την ιδιαίτερη κουζίνα της; Όπως της αξίζει. Κάπως έτσι γεννήθηκε το “Bukovo Fest”, με βαθιά επιθυμία να αναδείξουμε τις μουσικές της Μακεδονίας, να αναπολήσουμε το παρελθόν και να ταξιδέψουμε στο μέλλον μέσα από τον πολιτισμό και τις “καυτές” μακεδονίτικες μελωδίες. Ο πολιτισμός ενώνει».
Ζητήσαμε επίσης από τους καλλιτέχνες που συμμετέχουν στο φεστιβάλ να απαντήσουν στις δύο εξής ερωτήσεις:
1. Πως σας φαίνεται το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια οι νεότερες ειδικά γενιές έχουν αγκαλιάσει ξανά την ελληνική παραδοσιακή μουσική;
2. Πότε θεωρείτε ότι μια σύγχρονη προσέγγιση ενός παραδοσιακού τραγουδιού έχει πραγματικό λόγο ύπαρξης;
Είπαν:
Μαρία Αναματερού
1. «Η στροφή στην παραδοσιακή μουσική και η δημιουργική ενασχόληση με κάθε τι που την εμπεριέχει, μας γεμίζει ελπίδα. Φαίνεται πως αποτινάξαμε τα στερεότυπα του παρελθόντος και κάθε τι αυθεντικό μας ελκύει. Ο κόσμος διψά για αλήθεια».
2. «Όταν υπάρχει έμπνευση , σεβασμός στην “πηγή” και ανάγκη έκφρασης μέσα από ήχους που έρχονται από το παρελθόν για να ξαναγίνουν παρόν αλλά και μέλλον».
Τάσος Γκέντζης (Banda Entopica)
1. «Θεωρούμε ότι είναι κάτι πολύ θετικό και μας δίνει και εμάς δύναμη να συνεχίσουμε αυτό που κάνουμε. Η παραδοσιακή μουσική έχει μια ιδιαίτερη ενέργεια και έναν συλλογικό χαρακτήρα και μας χαροποιεί που αγκαλιάζεται από ολοένα και περισσότερους ανθρώπους».
2. «Ο πειραματισμός ως κομμάτι του αυτοσχεδιασμού και οι διαφορές παραλλαγές είναι και αυτά κομμάτι της παράδοσης. Οποιαδήποτε διασκευή η μπέρδεμα με νεωτερισμούς έχει νόημα όταν εκμεταλλεύεται τα όμορφα στοιχεία αυτών των δύο κόσμων δημιουργώντας μια νέα αισθητική, χωρίς να βαδίζει στην πεπατημένη».
Θάνος Σταυρίδης
1. «Πολύ ενθαρρυντικό. Η ελληνική μουσική έχει μια δύναμη κι έναν πλούτο τόσο στο λόγο όσο και στο ρυθμό που δύσκολα συναντά κανείς όμοιό τους σε άλλες αντίστοιχες μουσικές. Κι απλά είναι εδώ όλα αυτά τα χρόνια και μας περιμένει να την ανακαλύψουμε. Πολύ όμορφο το γεγονός οτι τα νέα παιδιά που ζουν στο αστικό κυρίως περιβάλλον, γνωρίζουν κι αγαπάνε και πάλι τις μουσικές και τους χορούς της υπαίθρου».
2. «Όταν έχει μέσα της την αλήθεια εκείνου που κάνει την προσέγγιση. Τα τελευταία χρόνια έχει παραγίνει το κακό με τις όποιες διασκευές σε κάθε είδος μουσικής μιας κι από ότι φαίνεται είναι πολύ δύσκολη η από το μηδέν δημιουργία. Παρ’όλα αυτά μέσα στο ορυμαγδό των διασκευών υπάρχουν και κάποια διαμάντια τα οποία πραγματικά μας ξανασυστήνουν το αρχικό υλικό με μία πιο φρέσκια ματιά κι αξίζει να τα αναζητήσουμε».
Βαγγέλης Ψαθάς
1. «Προσωπικά μεγάλωσα σε έναν τόπο που η παράδοση ήταν στη ζωή. Έτσι μεγάλωσα εγώ, έτσι μεγαλώνουν και σήμερα τα παιδιά. Δεν είναι χόμπι για εμάς ο χορός και η μουσική. Είναι βίωμα».
2. «Το αυθεντικό το άκουσμα, αυτό που μάθαμε, είναι το σωστό. Από εκεί και πέρα πρέπει να προσπαθούμε αυτό να το διατηρούμε όσο μπορούμε και να μη δημιουργούνται αλλοιώσεις που μας απομακρύνουν από το πρώτο άκουσμα».
Δημήτρης Καζάνης (Μουσικοί του Κουτιού)
1. «Πολύ χαρμόσυνο και ελπιδοφόρο γεγονός».
2. «Κάθε σωστό παραδοσιακό τραγούδι περιγράφει τον κοινωνικό του περίγυρο τη δεδομένη χρονική στιγμή που ακούγεται! Όποτε για μένα κάθε σύγχρονη προσέγγιση που αφουγκράζεται το λόγο δημιουργίας του πρωτότυπου και το φιλτράρει μέσα από τη δίκη του εποχή έχει πραγματικό λόγο ύπαρξης».
Στέλιος Φραγκούς (Μουσικοί του Κουτιού)
1. «Μαθαίνοντας καλά τις βάσεις σου σου δίνεται η δυνατότητα να εξελιχθείς. Άρα περιμένω πράγματα ωραία πράγματα στο μέλλον».
2. «Όλα έχουν πραγματικά λόγο και όλα εξυπηρετούν κάτι τη στιγμή που γράφονται. Για αυτό άλλωστε και το όμορφο στην τέχνη είναι η ελευθερία. Στη προκειμένη Έχει να κάνει με την προσωπική άποψη και οπτική που βλέπει κάποιος την τέχνη. Επομένως αν κάτι μου κάνει στην αισθητική του προσέγγιση θεωρώ ότι έχει λόγο ύπαρξης».
Πέτρος Αγανάκης (Χρυσοδάκτυλοι)
1. «Μόνο ευχάριστο μπορεί να θεωρείται ένα τέτοιο γεγονός αρκεί να διδάσκονται σωστά από τις παλαιότερες γενιές».
2. «Όταν δεν υπάρχει αλλοίωση της βάσης και έχει ως κύριο στόχο τη συνέχιση και μόνο».
