Το περασμένο Σάββατο 27 Αυγούστου, ο Ζοσέπ Μπορέλ (ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας) ανακοίνωσε ότι Βελιγράδι και Πρίστινα συμφώνησαν για το θέμα των ταυτοτήτων. Το έτερο ζήτημα που πυροδότησε τη θερινή ένταση -αυτό των πινακίδων- θα διευθετηθεί προσεχώς. Η Αθήνα, όπως αναμενόταν, χαιρέτισε την εξέλιξη.

Τι συμφωνήθηκε; Η Σερβία συνομολόγησε να καταργήσει τα ειδικά έγγραφα εισόδου και εξόδου στην επικράτειά της για όσους κατέχουν κοσοβαρικές ταυτότητες. Το Κόσοβο, από την άλλη, συμφώνησε να μην εισαγάγει ειδικά έγραφα εισόδου/εξόδου για τους κατόχους σερβικών ταυτοτήτων. «Οι Σέρβοι του Κοσόβου, καθώς και όλοι οι άλλοι πολίτες, θα μπορούν να ταξιδεύουν ελεύθερα μεταξύ Κοσόβου και Σερβίας χρησιμοποιώντας τα δελτία ταυτότητάς τους. Η ΕΕ μόλις έλαβε εγγυήσεις από τον πρωθυπουργό Κούρτι για το σκοπό αυτό» σημείωσε ο Μπορέλ.

Επιπτώσεις και εφαρμογή

Η συμφωνία ήταν από τις πιο «εύκολες» όσον αφορά στο ζήτημα της αμοιβαιότητας (reciprocity) υπογράμμιζαν στο «Βήμα» έμπειροι παρατηρητές των διεργασιών στην Βαλκανική. Εξάλλου, αυτό που συμφωνήθηκε προβλεπόταν από παλαιότερη διμερή συνθήκη στο πλαίσιο της ΕΕ.

Το μείζον είναι κατά πόσο η συγκεκριμένη εξέλιξη θα επηρεάσει τους επόμενους συμβιβασμούς. «Στο ζήτημα των ταυτοτήτων φάνηκε ότι Βούτσιτς κάνει μια παραχώρηση προς τον Κούρτι. Το ερώτημα είναι τι συμβιβασμούς προτίθεται να κάνει ο δεύτερος στο ζήτημα των πινακίδων» διερωτώντο αρμόδιες πηγές.

Όσοι παρακολουθούν την «κινούμενη άμμο» της Βαλκανικής, γνωρίζουν ότι σημασία δεν έχει τι… υπογράφεται αλλά εάν εφαρμόζεται. Άνθρωποι με γνώση των βαλκανικών δεδομένων δεν διατηρούν μεγάλες προσδοκίες για πρόοδο στις συνομιλίες Βελιγραδίου και Πρίστινας, διακηρυγμένος στόχος των οποίων είναι η ομαλοποίηση των σχέσεων και η εκατέρωθεν αναγνώριση.

Ίχνος αναγνώρισης;

Συνιστά η αποδοχή των κοσοβαρικών ταυτοτήτων κάποιο έμμεσο είδος σερβικής αναγνώρισης; Σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, από τη στιγμή που το Βελιγράδι έκανε νομική δήλωση ότι συνεχίζει να μην αναγνωρίζει την Πρίστινα δεν συντρέχει τέτοιο ζήτημα.

Άλλωστε, και η Ελλάδα, αποδέχεται τα διαβατήρια και τα προσωπικά έγγραφα των Κοσοβάρων, δίχως να έχει αναγνωρίσει νομικά (de jure) την κοσοβαρική ανεξαρτησία.

Ο ρόλος της Ελλάδας

Δεδομένων των καλών σχέσεων που διατηρεί και με τις δύο πλευρές αλλά και λόγω του ενισχυμένου ρόλου που επιχειρεί να έχει στην Βαλκανική, δύναται η Αθήνα να αναλάβει κάποια διαμεσολαβητική πρωτοβουλία;

«Θα μπορούσαμε να εισφέρουμε είτε σε επιμέρους πτυχές του διαλόγου είτε σε θέματα πέριξ του διαλόγου» τόνιζαν διπλωματικές πηγές στο «Βήμα», εξηγώντας ότι η Αθήνα έχει τη δυνατότητα να παίξει ρόλο ιδιαίτερα στο άνοιγμα περισσότερων διαύλων επικοινωνίας μεταξύ Βελιγραδίου και Πρίστινας.

Φυσικά, η εμπλοκή σε μια διαμεσολαβητική διαδικασία είναι απόφαση που λαμβάνεται σε πολιτικό επίπεδο. Επιπλέον, τέτοιου είδους πρωτοβουλίες απαιτούν κατάλληλη προετοιμασία καθώς «συνιστούν επένδυση διπλωματικού κεφαλαίου» οπότε «πρέπει να ζυγιστούν τα υπέρ και τα κατά» της όποιας απόφασης.

Η δράση της Άγκυρας

Την επομένη της ανακοίνωσης Μπορέλ, η Άγκυρα χαιρέτισε τη συμφωνία Βελιγραδίου – Πρίστινας, τονίζοντας ότι υποστηρίζει την επίλυση προβλημάτων και πως αναλαμβάνει σχετικές «πρωτοβουλίες».

Χθες, ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, επισκέφτηκε τη Σερβία, όπου μετείχε στη σύνοδο κορυφής της πρωτοβουλίας «Open Balkans». Στο περιθώριο της επίσκεψής του, πραγματοποίησε σειρά επαφών μεταξύ των οποίων και με τον σέρβο ομόλογό του, Νίκολα Σελάκοβιτς.

«Οι σχέσεις μεταξύ Σερβίας και Τουρκίας βρίσκονται στο υψηλότερο επίπεδο της πρόσφατης ιστορίας» ανέφερε το σερβικό ΥΠΕΞ, ενώ τονίστηκε ότι το Βελιγράδι «υπολογίζει σε περαιτέρω υποστήριξη από την Τουρκία σε σχέση με τη συνέχιση του διαλόγου μεταξύ Βελιγραδίου και Πρίστινας».

Τις επόμενες ημέρες (6-8 Σεπτεμβρίου), ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, θα επισκεφθεί τις Σερβία, Βοσνία – Ερζεγοβίνη και Κροατία.