Ένας χρόνος συμπληρώνεται σήμερα από την ημέρα που ο Μίκης Θεοδωράκης πέρασε στην αιωνιότητα.

Υπήρξε μία από τις πιο ξεχωριστές προσωπικότητες του ελληνικού και ευρωπαϊκού πολιτισμού.

Με το καλλιτεχνικό και πνευματικό του έργο, την πολιτική του σκέψη και τους αγώνες του για τη Δημοκρατία, την Αλληλεγγύη και την Ειρήνη άφησε, όσο λίγοι, το στίγμα του στη διαμόρφωση της φωτεινής πλευράς της σύγχρονης ελληνικής ταυτότητας.

Συνυπήρξε, συνεργάστηκε, συνδημιούργησε με τις πιο ξεχωριστές προσωπικότητες του ελληνικού πνεύματος και μαζί συνδιαμόρφωσαν τον σύγχρονο εθνικό μας πολιτιστικό πλούτο

Η Χούντα των Συνταγματαρχών, που κατέλυσε το δημοκρατικό πολίτευμα την 21η Απριλίου 1967, είδε στο πρόσωπό του έναν από τους μεγαλύτερους εχθρούς της.

Ο Θεοδωράκης γίνεται από τους πρώτους καλλιτέχνες που η Χούντα απαγορεύει την αναμετάδοση του έργου τους.

Όποιος ακούει Θεοδωράκη περνάει Στρατοδικείο.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 2 Ιουνίου 1967, Ιστορικό Αρχείο 

Το δικτατορικό καθεστώς όμως δεν σταματά εκεί. Eπιδιώκει πεισματικά τη φυσική εξόντωση του συνθέτη.

Από τον Αύγουστο του 1967, που συλλαμβάνεται, ξεκινά για τον Μίκη Θεοδωράκη (για ακόμα μία φορά) μια μαύρη περίοδος φυλακίσεων, βασανιστηρίων, απομόνωσης και εκτοπισμού. Η υγεία του είναι ιδιαίτερα επιβαρυμένη και κλονίζεται ακόμα περισσότερο από την απεργία πείνας στην οποία προχωρά διαμαρτυρόμενος κατά της δικτατορίας.

Η διεθνής κοινή γνώμη ασκεί μεγάλη πίεση στο χουντικό καθεστώς κι έτσι τον Απρίλιο του 1970 ο Μίκης Θεοδωράκης απελευθερώνεται και αναχωρεί για το Παρίσι. Εκεί, αυτοεξόριστος, θα συνεχίσει με κάθε τρόπο τις προσπάθειές του για την ανατροπή της Χούντας.

Η ώρα της επιστροφής

Στις 24 Ιουλίου 1974, η Ελλάδα βγαίνει από τον «γύψο» της δικτατορίας. Η Χούντα πέφτει και την πρωθυπουργία αναλαμβάνει ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Aπό τις πρώτες ώρες μετά την πτώση της Χούντας, άνθρωποι του πνεύματος, της τέχνης και της πολιτικής που βρίσκονταν για χρόνια αυτοεξόριστοι στο εξωτερικό, παίρνουν τον δρόμο της επιστροφής στην πατρίδα. Ανάμεσά τους ο Μίκης Θεοδωράκης.

Πλήθος κόσμου τον υποδέχεται στο αεροδρόμιο του Ελληνικού. «ΤΟ ΒΗΜΑ» είναι εκεί.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 25.7.1974, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

«Ο Μίκης Θεοδωράκης ήλθε χθες στην Αθήνα και δήλωσε ότι σκοπεύει να μείνη μόνιμα στην Ελλάδα. “Αν υπάρξουν οι προϋποθέσεις, υπογράμμισε, θα δώσω την πρώτη συναυλία μου αυτή την Κυριακή”.

»Σχετικά με τη μουσική του είπε, ότι τώρα έφτασε στην ευτυχή εκείνη στιγμή που αφού έκανε τα μελωδικά γυμνάσματα, επιστρέφει στην ενορχήστρωση με το “Κάντο Χενεράλ” του Νερούδα.

»Ο διάσημος Έλληνας συνθέτης έφτασε χθες το απόγευμα στο αεροδρόμιο του Ελληνικού, όπου του επεφυλάχθη θερμότατη υποδοχή εκ μέρους χιλιάδων νέων κυρίως, οι οποίοι κρατούσαν πάνω και εκραύγαζαν συνθήματα.

»Μετά την άφιξη του, στις 7 μ.μ. σχηματίσθηκε πομπή αυτοκινήτων που έφτασε στο σπίτι του στις 8.45 μ.μ

»Γύρω στις 9 το βράδυ και πριν καλά – καλά δη τους δικούς του, ο Μίκης Θεοδωράκης μίλησε στους δημοσιογράφους στο σπίτι του πατέρα του στη Νέα Σμύρνη.

Μίκης Θεοδωράκης, Μαρία Φαραντούρη, Πάμπλο Νερούδα σε πρόβα για το Canto General

Οι πρώτες του δηλώσεις

»Αφού ανέφερε πώς πληροφορήθηκε τα γεγονότα που διαδραματίζονταν στην Ελλάδα την Τρίτη το βράδυ, την ώρα που έκανε δοκιμή για μία συναυλία συμπαραστάσεως στους Μαροκινούς φοιτητές, είπε ότι θα παραμείνη στην Ελλάδα ως το τέλος Αυγούστου και μετά θα πάη στο Παρίσι και στην Αμερική για να δώση συναυλίες που είναι προγραμματισμένες ήδη.

“Μπορεί να τ’ αφήσω αυτά τα κοντσέρτα, είπε ο συνθέτης. Ανάλογα με το τι θα γίνη εδώ. Εδώ μ’ ενδιαφέρει”.

»Σε ερώτηση αν η δραστηριότητά του θα περιορισθή στη μουσική, ο Θεοδωράκης διευκρίνισε ότι θεωρεί συνυφασμένα την μουσική με την πολιτική.

“Δεν υπάρχει για μένα καμμιά εκδήλωση που να μην είναι πολιτική”, συμπλήρωσε.

»Πιστεύω ότι ο σχηματισμός της κυβερνήσεως του Κωνσταντίνου Καραμανλή αποτελεί αποφασιστικό βήμα, κυρίως για την αποκατάσταση της ομαλότητος.

»Όμως, για να μπορή κανείς να εκφέρη μια οριστική κρίση, νομίζω ότι θα πρέπει να ακούσει τις δηλώσεις και να δη τα έργα της κυβερνήσεως”.

To 1966 στον Λυκαβηττό

Σεβασμό στη θέληση του λαού

»Στη συνέχεια ο Μίκης Θεοδωράκης αναφέρθηκε στη στάση της αριστεράς κατά την διάρκεια της επταετίας και υπογράμμισε την ανάγκη ενότητος στον χώρο της. Επίσης ανέφερε ότι χρειάζεται τώρα να κάνουμε σύνεση και αποφασιστικότητα τα πρώτα βήματα και ότι σ’ ένα πράγμα πρέπει να είμαστε ανυποχώρητοι: Στην απαίτηση του σεβασμού της θελήσεως του λαού.

»Ο Θεοδωράκης υπογράμμισε στο σημείο αυτό ότι πρέπει να καταργηθή η λογοκρισία και κάθε μέτρο που εμποδίζει όχι μόνο την ελευθερία της δημιουργίας αλλά και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

“Στον τομέα αυτό, συνέχισε, θέλω ν’ αφιερωθώ. Κάθε φορά που γύριζα έξω από χώρα σε χώρα το έκανα με αναστεναγμό, γιατί σκεπτόμουνα ότι στη χώρα μου υπάρχουν χιλιάδες καρδιές που χτυπούν σαν τη δική μου κι εγώ είμαι αναγκασμένος να δίνω τη μουσική μου σε ξένους.

Δεν το περίμενα ότι θα μπορούσα να ξαναπαίξω τη μουσική μου μπροστά σε ελληνικό κοινό. Κι ούτε είμαι προετοιμασμένος γι’ αυτό. Δεν ξέρω πώς θ’ αντέξω μια τέτοια δοκιμασία”