Η ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας

Η 16η Αυγούστου του 1960 κατέχει μια ξεχωριστή θέση στην ιστορία της κυπριακής δημοκρατίας. Τα μεσάνυχτα 15ης προς 16η Αυγούστου 1960, η Κύπρος σταμάτησε πλέον να είναι  βρετανική κτήση  και ανακηρύχθηκε επισήμως ανεξάρτητο κράτος.

Γράφουν «ΤΑ ΝΕΑ» της 16ης Αυγούστου 1960: «ΛΕΥΚΩΣΙΑ. Από του μεσονυκτίου χθες η Κύπρος απέκτησε την ανεξαρτησίαν της και καταλαμβάνει την θέσιν της εις την οικογένειαν ελεύθερων λαών. Κατόπιν 82 ετών βρετανικής κατοχής και αιώνων ξένης κυριαρχίας, η νήσος ήρχισε χθες διήμερον εορτασμόν της ελευθερίας της και εισέρχεται εις νέον στάδιον εργασίας και αγώνων διά να γευθή τους καρπούς του ελευθέρου πολιτικού βίου.

»Χιλιάδες λαού εξ’ όλης της νήσου κατέκλυσαν την Λευκωσίαν διά να μετάσχουν των εορτών. Το μεσονύχτιον υπεγράφησαν αι συνθήκαι και άλλα έγγραφα, δυνάμει των οποίων η Κύπρος ανακηρύσσεται ανεξάρτητον κράτος».

Η υπογραφή και η αποχώρηση του τελευταίου κυβερνήτη

»Ολίγον προ του μεσονυκτίου ο πρόεδρος Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, ο αντιπρόεδρος δρ. Κιουτσούκ, ο πρεσβευτής της Ελλάδος κ. Χριστόπουλος, ο πρόξενος της Τουρκίας κ. Τουρέλ και ο κυβερνήτης Φουτ κατέλαβον τας θέσεις των επί της εξέδρας εις την αίθουσαν της Βουλής.

»Κατά την άφιξιν του κυβερνήτου ανεκρούσθη ο βρεταννικός ύμνος. Το μεσονύκτιον εσάλπισαν οι σαλπιγκταί του 42ου συντάγματος του βασιλικού πυροβολικού έξωθεν της Βουλής.

»Ακολούθως ο σε Χιου Φουτ ανέγνωσε δήλωσιν την οποίαν ακολούθησαν 21 χαιρετιστήριοι βολαί. Κατόπιν ήρχισεν η υπογραφή των συνθηκών και λοιπών εγγράφων.(…)

«Την 8ην πρωινήν ο πρόεδρος και ο αντιπρόεδρος μετέβησαν  εις το κυβερνείον διά να αποχαιρετήσουν τον σερ Χιου Φουτ.

»Μετά ταύτα, ο σερ Χιου Φουτ μετά της συζύγου του ανεχώρησε δι’ ειδικού αυτοκινήτου εις Αμμόχωστον, όπου επεβιβάσθη του πολεμικού Τσίτσεστερ, που απέπλευσε την 10ην πρωινήν.

»Την στιγμήν της αναχωρήσεως του σερ Χιου Φουτ εις την Λευκωσίαν διεξήχθη η τελετή εγκαθιδρύσεως εις την Βουλήν των αντιπροσώπων. (…) Επηκολούθησεν η εγκαθίδρυση του προέδρου και του αντιπροέδρου, τους οποίους υπεδέχθη κατά την άφιξίν των τιμητική φρουρά.

»Μετά ταύτα οι υπουργοί  έδωσαν τον νενομισμένον όρκον και έγινεν η έπαρσις της σημαίας της Κύπρου ενώπιον του υπουργικού συμβουλίου. (…) Δύο περίπου ώρας μετά την αναχώρησιν του κυβερνήτου κατέπλευσαν ταυτοχρόνως εις τον λιμένα της Αμμοχώστου ελληνικά και τουρκικά πολεμικά φέροντα τουςάνδρας των δυνάμεων του τριμερούς στρατηγείου Κύπρου.

»Την 5.30’ απογευματινήν θα φθάσουν δι’ ειδικού αεροπλάνου οι εξόριστοι αγωνισταί της Ε.Ο.Κ.Α εις το αεροδρόμιον της Λευκωσίας όπου θα τους υποδεχθούν εκπρόσωποι διαφόρων οργανώσεων.

»Οι αγωνισταί θα μεταβούν εις το Σάδιον της πρωτευούσης όπου θα τύχουν πολλαπλής υποδοχής και θα προσφωνήση αυτούς ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, ενώ εκπρόσωπος των αγωνιστών θα ομιλήση εν συνεχεία προς τον λαόν, θα επακολουθήσουν λαϊκοί χοροί. (…)

»Αι σημαίαι της Κυπριακής Δημοκρατίας ανηρτήθησαν σήμερον διά πρώτην φοράν μετά την τελετήν της εγκαθιδρύσεως

»Τουρκικαί σημαίαι εξ’ άλλο ανηρτήθησαν εις την τουρκικήν συνοικίαν της Λευκωσίας και τινα τουρκικά χωριά.

»Εν όψει της αφίξεως τουρκικού στρατιωτικού τμήματος σφάζονται ζώα υπό Τουρκοκυπρίων της Αμμοχώστου και της Λευκωσίας κατά το πατραπαράδοτον έθιμον της υποδοχής.

»Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ετόνισε μεταξύ άλλων:

Αποτελεί σήμερον αναμφισβήτητον γεγονός ότι η Κύπρος παραμένει αδέσμευτος από τον ζυγόν του αποικισμού, αιμάσσουσα ακόμη από τα δεσμά της δουλείας, αλλ’ ικανή να διανύση με τας ιδικάς της δυνάμεις τον ανηφορικόν δόμον, ο οποίος οδηγεί προς τα εμπρός.

Καθήκον και υποχρέωσις όλων μας, κατά την στιγμήν αυτήν είναι να περιθάλψωμεν τας πληγάς της, να επουλώσωμεν τα τραύματα που επροξένησεν η αποικιοκρατία και αφού αξιοποιήσωμεν επί του ειρηνικού πλεόν πεδίου, δια του μόχθου και της εργασίας μας, την ολοκλήρωσιν των αγαθών, τα οποία εγγυάται η ελευθερία».