Εν τόπω χλοερώ, τόπω αναψύξεως, ένθα απέδρα οδύνη, λύπη και στεναγμός, σε ένα αναψυκτήριο στο Γυμνάσιο της αρχαίας Ολυμπίας, η Σμύρνη ανήλθε λάμπουσα.
Έλληνες διάττοντες με το κεφάλι γεμάτο άστρα. Έπρεπε πάση θυσία να πετύχουμε με τη ζωή μας, ακόμα και προδοσίες για να πετύχουμε με τη ζωή μας. Εμείς νομοθέτες, εμείς παραβάτες, οι Έλληνες της Ιστορίας. Για τη δόξα παίξαμε το κεφάλι μας.
Άλλος στον κρόταφο, άλλος στο κούτελο έφαγε την πιστολιά. Στον τόπο.
Κουβαλάμε τώρα τους νεκρούς μας στον τόπο αυτό, τους αποθέτουμε εδώ, this is the place gentlemen. Κυρίες απαστράπτουσες, εξαίσιες αγαπημένες κι ανάμεσά τους ο ηττημένος ποιητής. Πλοία φαντάσματα κι έχουν τα ονόματα στην πλώρη. Sic transit gloria mundi, τραβούν για τη θάλασσα. Η ιστορία του ελληνισμού δεν είναι παρά η τραγική ιστορία του ανθρώπου που νόμισε πως θα γινόταν άλλος. Ποιος άλλος;
Η λήθη πλακώνει και μυρίζει σάπιο κρέας. Βαλθήκαμε να μετράμε λοιπόν. Να μνημονεύουμε τόπους που απέμειναν, το φυσικό και ιστορικό μας ενδιαίτημα, ανάμεσα μυρτιές και κυπαρίσσια, ανάσες στην ασφυξία. Εν τόπω χλοερώ…
Στην προκυμαία της μνήμης, κόσμος σπρώχνει απ’ τα βάρβαρα βάθη. Συνωστίζονται χρυσά βραχιόλια ψηλά ως τον αγκώνα. Βλέπετε το χέρι; Κομμένο απ’ τη ρίζα. Αναγνωρίζετε αυτό το κεφάλι; Οι έμποροι του πολέμου διαλαλούν την πραμάτεια.
Ω, βελούδινες φτερούγες της μνήμης, κάντε μας τη χάρη, αλαφρώστε μας λιγάκι. Δεν είναι λόγια για κυρίες αυτά. Όχι μια τέτοια στιγμή τουλάχιστον, σε λίγο η Σμύρνη θα σβήσει και πάλι. Γι’ αυτό τραγούδα πουλί μου! Μια φωνή μπορεί. Να σκεπάσει τις φριχτές φωνές στο κεφάλι…
«Προκυμαία της Σμύρνης, αυλαία του πολέμου, υπόκλιση. Αμέτρητα τα κεφάλια, έρχονται και έρχονται. Οι ηθοποιοί πηδάνε στο νερό – πώς ώρες ώρες το κοινό σε καταπίνει, άβυσσος. Μαζί και τα άλογα…
Mάτια ανόητα, μάτια μεγάλα, μελαγχολικά, πρέπει να ξεχάσετε τον θάνατο στις παρειές του απομεσήμερου, να ξεχάσετε το καταληκτικό γονάτισμα δίπλα στο σύδεντρο, την έκθαμβη ματιά στα άστρα, την σπλαχνική γαλήνη που χύνεται σαν γάλα. Θα είναι φριχτός ο θάνατός σας, το ανθρώπινο είδος επιφυλάσσει μια κόλαση για τα αγαπημένα του πλάσματα, λυπούμαστε, λυπούμαστε πολύ,
Εμείς πρέπει πάση θυσία να πετύχουμε με το θάνατό μας.
Όσο είναι ακόμα φρέσκια η μνήμη, Ολυμπία, 8 Αυγούστου 2022: Εντυπώσεις, και οι σκέψεις που ακολούθησαν την παράσταση του έργου που έγραψε και σκηνοθέτησε η Ρούλα Πατεράκη για τα 100 χρόνια από την καταστροφή της Σμύρνης. «Θα γίνει ανταλλαγή;»»
* Οι εντυπώσεις από την παράσταση που μεταφέρω εδώ είναι της ποιήτριας Ευγενίας Βάγια , αγαπημένης μαθήτριας της Πατεράκη.
