Η παρατεινόμενη πανδημία και η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία προκαλούν οπισθοδρόμηση στην παγκόσμια οικονομία. Αυτό επηρεάζει το εμπόριο, τις τιμές των εμπορευμάτων και τις χρηματοοικονομικές ροές, παράγοντες που αλλάζουν τα ελλείμματα και τα πλεονάσματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.
Τα παγκόσμια ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών —το συνολικό μέγεθος των ελλειμμάτων και των πλεονασμάτων μεταξύ των χωρών— διευρύνονται για δεύτερο συνεχόμενο έτος, σύμφωνα με την τελευταία Έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Μετά από χρόνια συρρίκνωσης, τα ισοζύγια διευρύνθηκαν στο 3% του παγκόσμιου ΑΕΠ το 2020, αυξήθηκαν περαιτέρω στο 3,5% πέρυσι και αναμένεται να επεκταθούν ξανά φέτος.
Αυτό υποστηρίζουν σε ανάλυσή τους οι οικονομολόγοι του ΔΝΤ, Giovanni Ganelli , Pau Rabanal και Niamh Sheridan.
Καλό ή κακό νέο;
Επισημαίνουν ωστόσο, ότι τα μεγαλύτερα υπόλοιπα τρεχουσών λογαριασμών δεν είναι απαραίτητα αρνητικά από μόνα τους. Όμως, τα παγκόσμια πλεονάζοντα υπόλοιπα -το ποσοστό που δεν δικαιολογείται από διαφορές στα θεμελιώδη οικονομικά μεγέθη των χωρών, όπως δημογραφικά στοιχεία, επίπεδο εισοδήματος και δυνατότητες ανάπτυξης, και επιθυμητές ρυθμίσεις πολιτικής, χρησιμοποιώντας την αναθεωρημένη μεθοδολογία του Ταμείου – θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν τις εμπορικές εντάσεις και τα μέτρα προστατευτισμού.
Αυτό θα αποτελούσε οπισθοδρόμηση στην προσπάθεια για μεγαλύτερη διεθνή οικονομική συνεργασία και θα μπορούσε επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο διασπαστικών κινήσεων νομισμάτων και κεφαλαίων.
Επιπτώσεις πανδημίας το 2021
Σύμφωνα με τους αναλυτές του ΔΝΤ, η πανδημία διεύρυνε τα παγκόσμια ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών και εξακολουθεί να έχει ασύμμετρο αντίκτυπο στις χώρες ανάλογα, για παράδειγμα, από το εάν είναι εξαγωγείς ή εισαγωγείς τουριστικών και ιατρικών αγαθών.
Η πανδημία και τα lockdown μετατόπισαν επίσης την κατανάλωση σε αγαθά από υπηρεσίες, καθώς οι άνθρωποι μείωσαν τα ταξίδια και την ψυχαγωγία. Αυτό διεύρυνε επίσης τα ισοζύγια καθώς οι προηγμένες οικονομίες με ελλείμματα αύξησαν τις εισαγωγές αγαθών από τις αναδυόμενες οικονομίες της αγοράς με πλεονάσματα.
Το 2021, εκτιμούν ότι αυτή η μετατόπιση αύξησε το έλλειμμα των Ηνωμένων Πολιτειών κατά 0,4 τοις εκατό του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος και συνέβαλε στην αύξηση του πλεονάσματος της Κίνας κατά 0,3 τοις εκατό του ΑΕΠ.
Οι πλεονασματικές οικονομίες
Οι πλεονασματικές οικονομίες όπως η Κίνα είδαν επίσης αυξήσεις λόγω των μεγαλύτερων αποστολών ιατρικών αγαθών που συχνά έρεαν προς τις Ηνωμένες Πολιτείες και σε άλλες ελλειμματικές οικονομίες. Το αυξανόμενο κόστος μεταφοράς συνέβαλε επίσης στη διεύρυνση των παγκόσμιων ισορροπιών το 2021.
Πόλεμος και σύσφιξη το 2022
Οι τιμές των εμπορευμάτων είναι ένας από τους μεγαλύτερους μοχλούς των εξωτερικών θέσεων και το περσινό ράλι των τιμών του πετρελαίου από τα χαμηλά της πανδημίας επηρέασε ασύμμετρα τους εξαγωγείς και τους εισαγωγείς. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο επιδείνωσε την άνοδο των τιμών της ενέργειας, των τροφίμων και άλλων εμπορευμάτων, διευρύνοντας τα παγκόσμια ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών αυξάνοντας τα πλεονάσματα για τους εξαγωγείς εμπορευμάτων.
Επίσης ο αυξανόμενος πληθωρισμός οδηγεί πολλές κεντρικές τράπεζες να επιταχύνουν την απόσυρση των νομισματικών κινήτρων. Οι αναθεωρημένες προσδοκίες για τον ρυθμό της σύσφιξης της νομισματικής πολιτικής των ΗΠΑ επέφεραν σημαντική αναπροσαρμογή των συναλλαγματικών ισοτιμιών.
Οι ροές κεφαλαίων προς τις αναδυόμενες αγορές διαταράχθηκαν μέχρι στιγμής το 2022 από την αυξημένη αποστροφή κινδύνου που προκλήθηκε από τον πόλεμο, με περαιτέρω εκροές εν μέσω μεταβαλλόμενων προσδοκιών για τον αυξημένο ρυθμό νομισματικής σύσφιξης στις προηγμένες οικονομίες. Οι σωρευτικές εκροές από τις αναδυόμενες αγορές ήταν πολύ μεγάλες, περίπου 50 δισεκατομμύρια δολάρια, με μέγεθος παρόμοιο με τις εκροές κατά τον Μάρτιο του 2020, αλλά με ρυθμό πιο αργό.
Οι προοπτικές για το επόμενο έτος
Οι προοπτικές για το επόμενο έτος και μετά κάνουν λόγο για μια σταθερή πτώση των ισοζυγίων τρεχουσών συναλλαγών παγκοσμίως, καθώς η πανδημία και ο πόλεμος επηρεάζουν σε μέτριο βαθμό, αν και αυτή η προσδοκία υπόκειται σε σημαντική αβεβαιότητα. Τα παγκόσμια ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών θα μπορούσαν να συνεχίσουν να διευρύνονται εάν η δημοσιονομική εξυγίανση στις χώρες με έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών διαρκέσει περισσότερο από το αναμενόμενο. Επιπλέον, το ισχυρότερο δολάριο θα μπορούσε να διευρύνει το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ και να αυξήσει τα παγκόσμια ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών.
Αστάθμητοι παράγοντες
Άλλοι παράγοντες που θα μπορούσαν να διευρύνουν αυτές τις ισορροπίες περιλαμβάνουν έναν παρατεταμένο πόλεμο που κρατά τις τιμές των εμπορευμάτων υψηλές για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, τους διαφορετικούς βαθμούς αύξησης των επιτοκίων της κεντρικής τράπεζας και μεγαλύτερη γεωπολιτική ένταση που προκαλεί οικονομικό κατακερματισμό , διαταραχή των αλυσίδων εφοδιασμού και πιθανώς πυροδοτώντας μια αναδιοργάνωση του διεθνούς νομισματικό σύστημα.
Ένα πιο κατακερματισμένο εμπορικό σύστημα θα μπορούσε είτε να αυξήσει είτε να μειώσει τα παγκόσμια ισοζύγια, ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο αναδιαρθρώνονται τα εμπορικά μπλοκ.
