Η «φωτιά» που πήγε να «ανάψει» ανάμεσα σε Κόσοβο και Σερβία την Κυριακή έσβησε σε λίγες ώρες. Με παρέμβαση των ΗΠΑ και τη βοήθεια της ΕΕ. Και προκάλεσε ανακούφιση στην διεθνή κοινότητα, που το τελευταίο πράγμα που θεωρεί ότι χρειάζεται είναι μία ακόμα «εστία έντασης», ενώ συνεχίζεται ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Υπενθύμισε ωστόσο, πόσο εύφλεκτη παραμένει η κατάσταση στα Βαλκάνια. Και το καθεστώς έντασης στο οποίο υποχρεούνται να ζουν οι πολίτες.
Εύθραυστες ισορροπίες
Και οι ισορροπίες γίνονται ακόμα πιο εύθραυστες στην παρούσα συγκυρία, κατά την οποία συνεχίζεται ο ρωσικός πόλεμος στην Ουκρανία.
Όπως υπογραμμίζουν αναλυτές για τις εξελίξεις μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου, τόσο η πλευρά του Βελιγραδίου και ο Αλεξάνταρ Βούτσιτς, όσο και η πλευρά της Πρίστινας και ο Αλμπίν Κούρτι, δεν εμφανίζονται «πρόθυμοι» να προχωρήσουν σε πρωτοβουλίες για λύση και να αναλάβουν το κόστος.
Σταθερότητα πάση θυσία
Ωστόσο οι διεθνείς δυνάμεις που υπάρχουν στο Κόσονο και δη οι ΗΠΑ απέδειξαν ότι έχουν τη διάθεση να καταπνίξουν κάθε εστία έντασης άμεσα προκειμένου να διατηρηθεί η σταθερότητα πάση θυσία.
Ακόμα και έτσι όμως όλες οι πλευρές κρατούσαν την αναπνοή τους την Κυριακή, με την ευχή να μην υπάρξει τραυματίες ή ακόμα χειρότερα νεκρός που θα μπορούσε να οδηγήσει την κατάσταση εκτός ορίων.
Η αφορμή
Η αφορμή για τα επεισόδια ήταν η απόφαση του Κοσόβου να εφαρμόσει την απόφαση του για αντικατάσταση όλων των πινακίδων των αυτοκινήτων αλλά και να εφαρμόσει τα έγγραφα ταυτότητας. Η οποία τελικά αναβλήθηκε για το Σεπτέμβρη. Αντίστοιχα επεισόδια είχαν γίνει και τον Σεπτέμβριο του 2021 στην τότε απόπειρα των Αρχών του
Οι επιρροές
Η διένεξη Σερβίας – Κοσόβου ωστόσο δεν περιορίζεται μόνο στα συμφέροντα Βελιγραδίου και Πρίστινας. Όπως δήλωνε σε συνέντευξη του στα «ΝΕΑ» τον Ιούνιο ο κοσοβάρος πρωθυπουργός, Αλμπίν Κούρτι «η Σερβία, την τελευταία δεκαετία, ήθελε χρήματα από την ΕΕ, ρωσικά όπλα, κινεζικές επενδύσεις και αμερικανική ανοχή, αλλά δεν θα είναι πλέον εφικτό πλέον».
Για την Πρίστινα άλλωστε οι σχέσεις του Βελιγραδίου με το Πεκίνο και την Μόσχα και η επιρροή που δέχεται κυρίως από την Κίνα λόγω και της οικονομίας είναι επίσης ένα ζήτημα που ενδέχεται να αποτελέσει θρυαλλίδα εξελίξεων με στόχο την αποσταθεροποίηση της περιοχής.
Ο ρόλος της Τουρκίας
Ιδιαίτερο ρόλο στα Βαλκάνια, διατηρώντας άριστες σχέσεις τόσο με το Κόσοβο – το οποίο έχει αναγνωρίσει – ότι και με τη Σερβία, είναι η Τουρκία. Ένα ακόμα παράδειγμα των επιτευγμάτων της τουρκικής διπλωματίας που καταφέρνει να είναι και με τον αστυφύλακα και με το χωροφύλακα και τελικά να βγαίνει κερδισμένη.
Η Άγκυρα εφαρμόζει στα Βαλκάνια το δόγμα της «ήπιας ισχύος» και επιχειρεί να αυξήσει την επιρροή της μέσω της ανάληψης έργων υποδομών, διείσδυσης στην οικονομία, των ενισχυόμενων πολιτιστικών και εκπαιδευτικών σχέσεων αλλά και μέσω της εργαλειοποίησης της θρησκείας στην κατεύθυνση του νέο- οθωμανισμού. Στην περίπτωση της Σερβίας αντίστοιχα ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει αναπτύξει μία ιδιαίτερη σχέση με τον Αλεξάνταρ Βούτσιτς με βάση την οικονομία.
Ο ρόλος της Ελλάδας
Η Αθήνα διεκδικεί ηγετικό ρόλο στα Βαλκάνια και έχει ήδη αναβαθμίσει τις σχέσεις της με το Κόσοβο. Στο παρασκήνιο η συζήτηση για την αναγνώριση του Κοσόβου από την Ελλάδα έχει ανοίξει ήδη και με την παρότρυνση των ΗΠΑ. Αν και επισήμως η κυβέρνηση επιμένει στην «εποικοδομητική στάση και στηρίζει το διάλογο Βελιγραδίου – Πρίστινας». Με την Αθήνα να επιμένει ότι είναι σε ετοιμότητα να παράσχει κάθε απαιτούμενη βοηθεια στην κατεύθυνση της επίλυσης των διαφορών.
Η αναβάθμιση του Γραφείου Εμπορικών και Οικονομικών Υποθέσεων του Κοσόβου στην Αθήνα σε Γραφείο Συμφερόντων του Κοσόβου, εντάσσεται επίσης σε μία διαδικασία που έχει ξεκινήσει και στο βάθος δείχνει – ίσως – αναγνώριση του Κοσόβου από την Ελλάδα, ενώ αποτέλεσε σύμφωνα με κάποιες πληροφορίες και ένα έμμεσο μήνυμα στο Βελιγράδι, το οποίο βρίσκεται σε τροχιά όλο και πιο σφιχτού εναγκαλισμού του με την Άγκυρα.
Διστακτική η Ελλάδα
Αν και η Αθήνα θέλει να πιέσει το Βελιγράδι να πάρει αποστάσεις από την Άγκυρα δεν φαίνεται να είναι έτοιμη να προχωρήσει στην αναγνώριση της Πρίστινας.
Αυτό θα μπορούσε να γίνει ίσως εάν το δέλεαρ από την πλευρά των ΗΠΑ ήταν σημαντικό και είχε σχέση με την Τουρκία, λένε κάποιες πηγές, χωρίς ωστόσο να επιβεβαιώνονται από διπλωμάτες.
Διάλογος και όχι φανατισμός
Ο Δένδιας θέλοντας να δείξει την εύθραυστη κατάσταση στην περιοχή και τον αποσταθεροποιητικό ρόλο που παίζει η Τουρκία και όχι μόνο, έχει σημειώσει επανειλημμένα ότι στα Βαλκάνια πρέπει να χτίζονται δίαυλοι επικοινωνίας και συνεργασίας και όχι να καλλιεργείται η μισαλλοδοξία και ο θρησκευτικός φανατισμός, επισημαίνοντας ότι η Ευρώπη πρέπει να σταματήσει την «βαλκανιοποίηση» των Βαλκανίων.
Το Κυπριακό
Στις βασικές αναστολές της Αθήνας για την αναγνώριση του Κοσόβου είναι και το ζήτημα του Κυπριακού έστω και αν το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, που γνωμοδότησε το 2010 διακρίνει σαφώς τις δύο περιπτώσεις.
Απολύτως αρνητική σε μία τέτοια εξέλιξη εμφανίζεται και η Λευκωσία, με τον ΥΠΕΞ της Σερβίας, Νίκολα Σελάκοβιτς να επισκέπτεται την Κυπριακή Δημοκρατία τη Δευτέρα για συνάντηση με τον Ιωάννη Κασουλίδη, ο οποίος επανέλαβε τη θέση της Κύπρου για το ζήτημα της μη αναγνώρισης του Κοσσυφοπεδίου.
Μία σπίθα είναι αρκετή
Ο Κασουλίδης ανέφερε ότι το πολιτικό περιβάλλον στην περιοχή έγινε πολύ εύθραυστο τα τελευταία χρόνια και «μια σπίθα είναι υπεραρκετή για να βάλει φωτιά στην περιοχή», όπως απέδειξαν τα επεισόδια στη Μιτρόβιτσα.
Σημείωσε δε ότι ο μόνος βιώσιμος τρόπος για να εξασφαλιστεί μακροπρόθεσμη σταθερότητα και ευημερία στην περιοχή είναι η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση».
On hold
Το Κόσσοβο παραμένει ένα κράτος σε «αναμονή» (on hold) που δείχνει ότι οι «εκκρεμότητες» της διάλυση της Γιουγκοσλαβίας δεν έχουν κλείσει. Και όσο παραμένει σε αυτή την μεταβατική κατάσταση θα είναι εύκολος στόχος.
Η ένταση μπορεί να σβήσει μόνο με λύση η οποία θα εξασφαλίζει τη σταθερότητα. Σε κάθε άλλη περίπτωση ολόκληρη η περιοχή θα παραμένει όμηρος των εκάστοτε συμφερόντων με κάθε σπίθα να απειλεί να προκαλέσει έκρηξη.
Και σίγουρα το Κόσοβο δεν είναι η μοναδική εστία έντασης στα Βαλκάνια, καθώς ανησυχία δημιουργεί και η κατάσταση στη Βοσνία Ερζεγοβίνη.
