Ακόμη και ο Μάριο Ντράγκι, ο πιο επιφανής και σοβαρός πολιτικός που είχε η Ιταλία τα τελευταία χρόνια και που δύο στους τρεις Ιταλούς ελπίζουν σύντομα να δουν και πάλι στην ηγεσία, πλήρωσε τον άγραφο νόμο που διέπει τις κυβερνήσεις εθνικής ενότητας: ότι τα κόμματα δεν αντέχουν να είναι πιστά στους μεγάλους συνασπισμούς για περισσότερο από έναν χρόνο, ενάμιση το πολύ. Τότε είναι που καταλαμβάνονται από ένα ακαταμάχητο «cupio dissolvi», την επιθυμία για διάλυση όπως έλεγαν οι λατίνοι πρόγονοί τους. Και αυτή, κατακλύζει ακόμη και τους καλύτερους.
Η κυβέρνηση του Ντράγκι χαρακτηρίστηκε ως τέτοια. Η κυβέρνηση των καλύτερων. Κράτησε μόνο έναν χρόνο, πέντε μήνες και επτά ημέρες. Στην πτώση την οδήγησε «η νέμεση ενός φθίνοντος λαϊκισμού», έγραψε η «Corriere della Sera». Τα Πέντε Αστέρια έκαναν την αρχή, απέχοντας από την ψηφοφορία των νέων μέτρων για την αντιμετώπιση της κρίσης την περασμένη εβδομάδα.
Εκ δεξιών η χαριστική βολή
Ομως το τελειωτικό χτύπημα ήρθε από τον λαϊκισμό της Δεξιάς, με τον επικεφαλής της Λίγκας, Ματέο Σαλβίνι, και τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι της Φόρτσα Ιτάλια να αντιδρούν στην ομιλία του πρωθυπουργού την περασμένη Τετάρτη στη Γερουσία και να θέτουν όρους που για τον Ντράγκι ήταν απαράδεκτοι.
Οπως ότι θα τον στήριζαν μόνο εάν η νέα κυβέρνηση απέκλειε το Κίνημα 5 Αστέρων, κάτι που ο Ντράγκι είχε δηλώσει προηγουμένως ότι δεν θα δεχόταν. Απαίτησαν επίσης να απομακρύνει τον υπουργό Υγείας Ρομπέρτο Σπεράντσα και την υπουργό Εσωτερικών Λουτσιάνα Λαμοργκέζε, τους οποίους έκριναν ανίκανους να χειριστούν την πανδημία και τη μετανάστευση. Οταν ο Ντράγκι τους ρώτησε αν ένιωθαν έτοιμοι να συνεχίσουν τις μεταρρυθμίσεις που ξεκίνησαν μαζί τον Φεβρουάριο του 2021, οπότε και σχημάτισαν την κυβέρνηση εθνικής ενότητας, η απάντησή τους ήταν κατηγορηματική και μονολεκτική: «όχι».
Η τελευταία πράξη του δράματος
Ετσι η απόφασή της Λίγκας, των Πεντάστερων και της Φόρτσα Ιτάλια να απέχουν από την ψήφο εμπιστοσύνης που ακολούθησε στη Βουλή, την περασμένη Τετάρτη, ήταν το αποκορύφωμα στο χρονικό ενός προαναγγελθέντος πολιτικού θανάτου. Εστω κι έτσι, ο Ντράγκι κατάφερε να κερδίσει την ψήφο εμπιστοσύνης, αλλά η ταπείνωση ήταν μεγάλη: μόλις 95 ψήφοι υπέρ και 38 κατά σε σύνολο 321. Την επομένη, σε μια σύντομη τοποθέτηση ο ιταλός πρωθυπουργός ζήτησε να διακοπεί προσωρινά η συνεδρίαση: «Μεταβαίνω στον πρόεδρο της Δημοκρατίας, για να του ανακοινώσω τις αποφάσεις μου. Κάποιες φορές ακόμη και οι κεντρικοί τραπεζίτες χρησιμοποιούν την καρδιά τους».
Αστάθεια σε θολό ορίζοντα
Η αποχώρηση του Ντράγκι από την πρωθυπουργία στερεί από τη χώρα την αξιοπιστία που καθησύχαζε τις διεθνείς αγορές. Αυξάνει τους φόβους σχετικά με την ικανότητά της να εκπληρώσει τους όρους που έχει θέσει η ΕΕ για το ξεκλείδωμα της εκταμίευσης των 200 και πλέον δισ. ευρώ που προορίζονται για την Ιταλία από το Ταμείο Ανάκαμψης. Παράλληλα, αφήνει ημιτελή μια ατζέντα σημαντικών μεταρρυθμίσεων (από το φορολογικό σύστημα ως τη Δικαιοσύνη), οι οποίες είχαν ως στόχο να καταστήσουν την Ιταλία πιο ελκυστική για την επιχειρηματική δραστηριότητα και συνεπώς να βελτιώσουν τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη. Κι όλα αυτά ενώ τα γκάλοπ δίνουν προβάδισμα στο νεοφασιστικό κόμμα της Τζόρτζια Μελόνι, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για τις πολιτικές εξελίξεις…
Η αλλαγή σελίδας στην Ιταλία πραγματοποιείται σε μια στιγμή όπου άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες διολισθαίνουν προς την αστάθεια, οι πληθωριστικές πιέσεις είναι έντονες παγκοσμίως και η αύξηση του κόστους ζωής κατακόρυφη. Την ίδια ώρα, η Ρωσία απειλεί την Ευρώπη με έναν βαρύ ενεργειακά χειμώνα και παράλληλα συντηρεί επ’ αόριστον τα πολεμικά της μέτωπα στην Ουκρανία.
«Πιο περίπλοκη η κατάσταση»
«Ο Ντράγκι είχε γίνει σημείο αναφοράς για την Ευρώπη στο στρατόπεδο του ΝΑΤΟ και χωρίς αυτόν η κατάσταση θα γίνει ακόμη πιο περίπλοκη» σχολιάζει στους «Financial Times» ο Τζουλιάνο Νότσι. Ο καθηγητής επιχειρηματικής στρατηγικής στην Πολυτεχνική Σχολή του Μιλάνου λέει ότι ο έμπειρος ηγέτης διαδραμάτιζε κομβικό ρόλο στη δυτική συμμαχία ενάντια στη ρωσική εισβολή, συνεπώς η αποχώρησή του δεν αποκλείεται να έχει και γεωπολιτικές επιπτώσεις.
«Οι ιδέες του ήταν βασικές στις συζητήσεις μας»
«Τώρα, με τις αυξανόμενες τιμές της ενέργειας, την αστάθεια του εφοδιασμού και, γενικότερα, τον αυξανόμενο πληθωρισμό που προκαλείται από τον πόλεμο του ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν στην Ουκρανία, αντιμετωπίζουμε μια νέα πρόκληση. Και οι ιδέες του Μάριο τους τελευταίους μήνες ήταν βασικές στις συζητήσεις μας [… ] ώστε να εξασφαλίζουμε καλά αποτελέσματα σε μια καλή ατμόσφαιρα συναίνεσης, το οποίο είναι τόσο απαραίτητο σε αυτούς τους καιρούς» γράφει σε άρθρο γνώμης στο «Politico» ο ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ (φωτογραφία) υπό τον τίτλο «Η Ευρώπη χρειάζεται ηγέτες όπως ο Μάριο».
Ο χρόνος των εκλογών και οι δημοσκοπήσεις
Η παραίτηση του Ντράγκι έγινε δεκτή και, αργά το απόγευμα της Πέμπτης, ο πρόεδρος της Δημοκρατίας Σέρτζιο Ματαρέλα διέλυσε και τα δύο σώματα της ιταλικής Βουλής. Οι εκλογές θα πραγματοποιηθούν στις 25 Σεπτεμβρίου με μια καινοτομία: τη μείωση του αριθμού των βουλευτών και των γερουσιαστών, το οποίο εγκρίθηκε με δημοψήφισμα τον Σεπτέμβριο του 2020.
Επί του παρόντος, το νεοφασιστικό κόμμα Αδέλφια της Ιταλίας της Τζόρτζια Μελόνι, που κατά το παρελθόν διετέλεσε υπουργός του Μπερλουσκόνι, βρίσκεται στην κορυφή όλων των δημοσκοπήσεων με ποσοστό που κυμαίνεται από 22% μέχρι 23,2%. Ακολουθεί σε απόσταση αναπνοής με 21,8% έως 23% το κεντροαριστερό Δημοκρατικό Κόμμα. Στην τρίτη θέση η Λίγκα με ποσοστό από 14,6% έως 16%, τέταρτο το Κίνημα των Πέντε Αστέρων στο 10,7% με 12,4% και στην πέμπτη θέση βρίσκεται η Φόρτσα Ιτάλια με 7,9% με 10,3%.
Σε ένα λιγότερο πιθανό σενάριο, αναλυτές αναφέρουν ότι ο Ματαρέλα θα μπορούσε να προχωρήσει σε έναν γύρο διαβουλεύσεων με τους ηγέτες των κομμάτων για να δει αν θα μπορούσαν να συμφωνήσουν σε μια βραχύβια κυβέρνηση από μια μη πολιτική προσωπικότητα. Ομως, δεδομένου του υπάρχοντος πολιτικού σκηνικού, αυτή η επιλογή φαίνεται μη ρεαλιστική.
