Το σχέδιο της Κομισιόν για τη μείωση κατά 15% της κατανάλωσης αερίου θα συζητήσουν οι υπουργοί Ενέργειας της ΕΕ σήμερα Τρίτη, αλλά η συμφωνία μοιάζει απίθανη.
Ηδη η Ελλάδα, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Κύπρος έχουν δηλώσει ότι δεν υποστηρίζουν το σχέδιο που ανακοίνωσε την Τετάρτη η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δίνοντας λαβές για σχόλια τύπου «ο ευρωπαϊκός Νότος επαναστατεί εναντίον του Βορρά».
Στην πραγματικότητα, πολλά κράτη-μέλη, όπως η Γαλλία, η Ιταλία, η Πολωνία, η Σλοβακία και η Ουγγαρία διάκεινται αρνητικά, γι’ αυτό είναι αμφίβολο αν θα συγκεντρωθεί η απαιτούμενη ενισχυμένη πλειοψηφία (των 15 κρατών που να εκπροσωπούν 65% του πληθυσμού της ΕΕ) για να υιοθετηθεί.
Το σχέδιο και ο μηχανισμός αλληλεγγύης
Σύμφωνα με το σχέδιο της Φον ντερ Λάιεν, κάθε κράτος-μέλος οφείλει να μειώσει την κατανάλωση αερίου μεταξύ 1ης Αυγούστου 2022 και 31ης Μαρτίου 2023 κατά τουλάχιστον 15% σε σχέση με τη μέση κατανάλωση την ίδια περίοδο την τελευταία πενταετία, ώστε να προετοιμαστεί για τον χειμώνα σε περίπτωση διακοπής της ροής φυσικού αερίου από τη Μόσχα. Παράλληλα, κάθε κράτος-μέλος οφείλει να αυξήσει τα αποθέματα αερίου από 64% σήμερα σε 80% ως την 1η Νοεμβρίου.
Αρχικά, η Κομισιόν προτείνει η μείωση κατά 15% να είναι εθελοντική. Αλλά αν ο χειμώνας αποδειχθεί πιο βαρύς από το αναμενόμενο και τα αποθέματα αερίου δεν φτάνουν, η Επιτροπή θα μπορεί να επιβάλει τη μείωση στα κράτη-μέλη. Προβλέπεται ένας μηχανισμός αλληλεγγύης ανάμεσα στους «27» σε περίπτωση που κάποιο κράτος ξεμείνει από αέριο και η Επιτροπή μπορεί να αρνηθεί να τον ενεργοποιήσει αν το κράτος αυτό δεν έχει εφαρμόσει το σχέδιο για την εξοικονόμηση αερίου.
Αντιδράσεις και πυρά για τη Γερμανία
Οι χώρες που αντιτίθενται θεωρούν ότι το ποσοστό 15% δεν πρέπει να είναι ίδιο για όλες, γιατί ορισμένες καταναλώνουν ελάχιστο ρωσικό αέριο σε σχέση με τη Γερμανία. Καταγγέλλουν επίσης ότι δεν υπήρξε προηγούμενη συζήτηση με τα κράτη-μέλη για τα προτεινόμενα μέτρα και ότι αυτά είναι κομμένα και ραμμένα για να βολέψουν τη Γερμανία. Αναπόφευκτα, γίνονται παραλληλισμοί με τη στάση της Γερμανίας στην οικονομική κρίση, όταν κουνούσε το δάχτυλο στις χώρες του Νότου για να υποστούν τις συνέπειες της κακοδιαχείρισης της οικονομίας τους, ενώ σήμερα απαιτεί αλληλεγγύη για να απαλύνει τις συνέπειες από τη δική της ενεργειακή πολιτική που την οδήγησε στην εξάρτηση από το ρωσικό αέριο.
Η άρνηση της Αθήνας και του Νότου
Η Αθήνα (που έχει υποβάλει δικές της προτάσεις για επιβολή πλαφόν στις τιμές του αερίου και κεντρική προμήθεια από τις Βρυξέλλες) απορρίπτει το σχέδιο της Επιτροπής με το σκεπτικό ότι το 70% του αερίου στην Ελλάδα χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος και τυχόν μείωση θα πλήξει δυσανάλογα νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Η Μαδρίτη και η Λισαβόνα, μεταξύ άλλων χωρών, όπως και οι νησιωτικές Κύπρος και Μάλτα τονίζουν ότι δεν είναι διασυνδεδεμένες ενεργειακά με τον Βορρά, γι’ αυτό οι όποιες οικονομίες τους σε αέριο δεν θα ωφελήσουν τους Γερμανούς. Η ισπανίδα υπουργός Οικολογικής Μετάβασης Τερέσα Ριμπέρα χαρακτήρισε το σχέδιο της Κομισιόν «ούτε αποτελεσματικό ούτε δίκαιο».
Αλλες χώρες, όπως η Γαλλία, κάνουν λόγο για απειλή της ενεργειακής εθνικής τους κυριαρχίας από τυχόν υποχρεωτική επιβολή του 15%, ενώ άλλες που έχουν κάνει πολύ μεγάλα βήματα στην απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο, όπως η Πολωνία, τονίζουν ότι ο μηχανισμός αλληλεγγύης δεν πρέπει να απειλεί την ενεργειακή ασφάλεια ενός κράτους-μέλους.
ΤΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑ ΤΟΥ ΒΕΡΟΛΙΝΟΥ
Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία και Κύπρος έχουν δηλώσει ότι δεν υποστηρίζουν το σχέδιο που ανακοίνωσε την Τετάρτη η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Την ίδια ώρα το επιχείρημα του Ολαφ Σολτς υπέρ των προτάσεων της Κομισιόν είναι ότι η Γερμανία κινδυνεύει να πέσει σε ύφεση συμπαρασύροντας όλη την ΕΕ
Το επιχείρημα του Βερολίνου υπέρ των προτάσεων της Κομισιόν είναι ότι αν η Γερμανία κληθεί να εξοικονομήσει αναλογικά με την κατανάλωσή της ρωσικού αερίου, θα πέσει σε ύφεση συμπαρασύροντας όλη την ΕΕ. Τόσο ο καγκελάριος Ολαφ Σολτς όσο και ο υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ επικαλούνται την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη και την ανάγκη ενότητας απέναντι στη Ρωσία.
Το παρασκήνιο της συμφωνίας για τα ουκρανικά σιτηρά
Η συμφωνία για την εξαγωγή 20-25 τόνων ουκρανικών σιτηρών από λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας, που υπογράφηκε την Παρασκευή στην Κωνσταντινούπολη ανάμεσα στη Ρωσία, στην Ουκρανία (καθεμία χωριστά) και στον ΓΓ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες υπό τη μεσολάβηση του τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, προβλέπει ότι τα πλοία θα υπόκεινται σε ελέγχους στα τουρκικά λιμάνια από εκπροσώπους των τεσσάρων πλευρών. Αυτό αποτελούσε απαίτηση της Ρωσίας, προκειμένου να μη χρησιμοποιηθούν για την αποστολή όπλων στην Ουκρανία, όπως και το παράλληλο μνημόνιο που υπογράφηκε μεταξύ Ρωσίας και ΟΗΕ ώστε να εξαιρούνται τα ρωσικά σιτηρά και λιπάσματα από τις δυτικές κυρώσεις.
Στο μέτωπο της Ανατολικής Ουκρανίας, το Κίεβο σημείωσε μια μικρή πρόοδο χάρη στα πυραυλικά HIMARS από τις ΗΠΑ και ζητεί περισσότερα όπλα και πυρομαχικά από τη Δύση. Στη Ρωσία, πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι η Μόσχα ετοιμάζεται να προσαρτήσει περιοχές της Νότιας Ουκρανίας, όπως τη Χερσώνα και τη Ζαπορίζια.
Φρένο στον Ερντογάν για εισβολή στη Συρία
Εν τω μεταξύ, στην τριμερή συνάντηση κορυφής ανάμεσα στους προέδρους της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν, της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του Ιράν Εμπραΐμ Ραϊσί στην Τεχεράνη την Τετάρτη, το σημαντικότερο που προέκυψε ήταν η «επισφράγιση» του ότι η Ουάσιγκτον έχει παραχωρήσει στη Μόσχα και στην Τεχεράνη την ηγετική θέση που κατείχε στη Μέση Ανατολή. Από τον Πούτιν και τον Ραϊσί ζήτησε, αλλά δεν έλαβε, ο Ερντογάν το πράσινο φως για να εισβάλει άλλη μια φορά στη Βόρεια Συρία και να εγκαθιδρύσει μια νεκρή ζώνη πλάτους 30 χλμ. κατά μήκος των τουρκικών συνόρων. Οι επόμενες ενέργειες του τούρκου προέδρου πιστεύεται ότι θα είναι να εξασφαλίσει τη σιωπηρή διαβεβαίωση της Μόσχας και της Τεχεράνης ότι δεν θα επέμβουν να τον σταματήσουν σε περίπτωση που η Τουρκία αποφασίσει να εισβάλει στη Βόρεια Συρία χωρίς την έγκρισή τους.
Ενδεικτικό της αντιμετώπισης της Τουρκίας από τη Δύση είναι άρθρο του Μίχαελ Μάρτενς στη γερμανική εφημερίδα «FAZ», που προειδοποιεί ότι πρέπει να παίρνουμε στα σοβαρά τους αυταρχικούς όταν εκφράζουν εδαφικές αξιώσεις, όπως ο Ντεβλέτ Μπαχτσεσλί και οι χάρτες του με τα ελληνικά νησιά, για να μη γίνει η Ελλάδα ξαφνικά Ουκρανία.
Αντίθετα, το ρωσοϊρανικό μέτωπο ήταν αρραγές την Τετάρτη στην Τεχεράνη, με τον Ραϊσί να υποστηρίζει πλήρως στις δηλώσεις του τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ενώ, πίσω από τις κλειστές πόρτες, πιστεύεται ότι συνήψε συμφωνία με τη Μόσχα για να την προμηθεύσει με ιρανικά drones.
