Η επίσκεψη περιέχει ένα ιδιαίτερο συμβολικό μήνυμα: είναι η πρώτη φορά μετά από τέσσερα και πλέον χρόνια που ο σαουδάραβας πρίγκιπας διάδοχος Μπιν Σαλμάν πατάει το πόδι του σε ένα κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε επίσημη αποστολή. Πίσω του βρίσκεται μια περίοδος διπλωματικού εξοστρακισμού. Οι χώρες του δυτικού κόσμου δεν ήθελαν να εμφανιστούν με τον φερόμενο ως ηθικό αυτουργό της δολοφονίας του Σαουδάραβα δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι.
Κανείς άλλος από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν δεν έσπασε τον πάγο με την πρόσφατη επίσκεψή του στη Σαουδική Αραβία. Νωρίτερα, με την αφορμή της επίσκεψης του μπιν Σαλμάν στην Άγκυρα, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έθεσε στο αρχείο τη νομική διερεύνηση του βίαιου εγκλήματος του 2018.
Η όλη διαδικασία δείχνει για άλλη μια φορά ότι στον κόσμο που ζούμε, η Realpolitik υπερισχύει τελικά των εκτιμήσεων που βασίζονται σε αξίες. Στον κόσμο της πραγματικής πολιτικής, η Σαουδική Αραβία είναι το απόλυτο πολιτικό βαρύ πυροβολικό ως κυρίαρχος των τεράστιων αποθεμάτων πετρελαίου και η ηγετική δύναμη στον αραβικό κόσμο.
Δεν είναι τυχαίο ότι το πρώτο ταξίδι του πρίγκιπα διαδόχου σε χώρα της ΕΕ, μετά από πολλά χρόνια αναγκαστικής διπλωματικής διακοπής, γίνεται στην Αθήνα. Ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, μαζί με τον Κύπριο πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη, έπαιξαν «ιδιαίτερο ρόλο» στον τερματισμό της πολιτικοδιπλωματικής απομόνωσης του διαδόχου του σαουδαραβικού θρόνου, γράφει σε ανάλυσή της η υπηρεσία ειδήσεων Al Monitor.
Το Ριάντ ανησυχεί για το Ιράν και η Αθήνα για την Τουρκία
O Ρόναλντ Μαϊνάρντους
Ο MBS, όπως είναι επίσης γνωστός, ταξιδεύει στην Αθήνα με μεγάλη συνοδεία και εκτεταμένη ατζέντα. Είναι αξιοσημείωτο ότι στις επίσημες ανακοινώσεις των δύο πλευρών, η εμβάθυνση της στρατιωτικής συνεργασίας βρίσκεται στην κορυφή της ημερησίας διάταξης. Τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης αναφέρουν ότι η Αθήνα και το Ριάντ θα υπογράψουν συμφωνία για την επέκταση της στρατιωτικής συνεργασίας.
Και στις δύο μεριές υπάρχουν συγκεκριμένες αντιλήψεις απειλής. Ενώ η εξωτερική και αμυντική πολιτική της Σαουδικής Αραβίας διέπεται από τις ανησυχίες για την αυξανόμενη επιρροή του Ιράν, η Τουρκία και οι αναθεωρητικές βλέψεις της είναι κυρίαρχο ζήτημα για την ελληνική πολιτική. Το βασικό κίνητρο πίσω από την εμβάθυνση των σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και Σαουδικής Αραβίας εντοπίζεται στην αμοιβαία αναγνώριση και αντίληψη περί απειλών και, σε συνάρτηση με αυτό, στην προθυμία και των δυο κυβερνήσεων να τις υποστηρίξουν με λόγια και πράξεις.
Την άνοιξη του 2021, λίγο μετά την τελευταία σοβαρή κρίση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, μαχητικά αεροσκάφη από την Σαουδική Αραβία συμμετείχαν σε ασκήσεις της ελληνικής πολεμικής αεροπορίας πάνω από το Αιγαίο. Προηγουμένως, στο αποκορύφωμα της ελληνοτουρκικής διένεξης, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) είχαν ήδη σταθμεύσει μαχητικά αεροσκάφη στην Κρήτη – προς μεγάλη δυσαρέσκεια της Τουρκίας.
Στο τραπέζι των συνομιλιών και η ενέργεια
Σε αντιστάθμισμα για τη στρατιωτικοπολιτική συνεργασία των Σαουδαράβων, η Ελλάδα λίγο αργότερα δάνεισε στη Σαουδική Αραβία το πλέον σύγχρονο σύστημα πυραυλικής άμυνας Patriot, μαζί με το πλήρωμα που το διαχειρίζεται. Οι αντάρτες Χούτι έχουν επανειλημμένα επιτεθεί με πυραύλους εναντίον στόχων στη Σαουδική Αραβία. Οι πύραυλοι Patriot που παρέχει η Αθήνα θεωρούνται αποτελεσματικός αναχαιτιστικός μηχανισμός.
Πέραν των στρατιωτικών θεμάτων, οι διμερείς διαβουλεύσεις στην Αθήνα θα επικεντρωθούν και στην επέκταση της οικονομικής και πολιτιστικής συνεργασίας. «Ο ουρανός είναι το όριο», δήλωσε ενθουσιασμένος ο υπουργός Επενδύσεων της Σαουδικής Αραβίας Χαλίντ μπιν Αμπουλαζίζ αλ Φαλίχ στο περιθώριο οικονομικού συνεδρίου στην Αθήνα στα τέλη Μαΐου, αναφερόμενος στην προνομιακή γεωστρατηγική θέση της Ελλάδας στο σταυροδρόμι μεταξύ Ευρώπης και Μέσης Ανατολής. Τέτοιες αναφορές βρίσκουν ευήκοα ώτα στην Αθήνα. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν χάνει ευκαιρία να προβάλλει τη χώρα του ως στρατηγικό κόμβο για τον ενεργειακό εφοδιασμό της Ευρώπης στο μέλλον.
Όμως το Ριάντ και η Αθήνα δεν θα συζητήσουν μόνο το μεγάλο θέμα της ενέργειας. Οι δύο χώρες φέρονται να θέλουν να ενώσουν τις δυνάμεις τους και για την τοποθέτηση καλωδίου στο βυθό της Μεσογείου που θα μεταφέρει δεδομένα (data cable). Με τον τρόπο αυτό η Ελλάδα αναπτύσσεται σε περιφερειακό ψηφιακό κόμβο μεταξύ Ευρώπης και αραβικού κόσμου.
*Ο Δρ. Ρόναλντ Μαινάρντους ειναι πολιτικός αναλυτής, σχολιαστής και κύριος ερευνητής στο ΕΛΙΑΜΕΠ. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 διετέλεσε διευθυντής της Ελληνικής σύνταξης της Deutsche Welle.
