Αν και αείμνηστη, η «Σιδηρά Κυρία» ήταν… έντονα παρούσα στην κούρσα διαδοχής των κυβερνώντων Τόρις στη Βρετανία.

Το όνομα και το όραμα της Μάργκαρετ Θάτσερ -συνδεδεμένο άρρηκτα με τον ακραίο νεοφιλελευθερισμό, την αιματηρή λιτότητα και τη διάλυση του κράτους πρόνοιας- ακούστηκαν πολλές φορές από τους υποψηφίους. Και δη από το «δίδυμο» των Ρίσι Σούνακ και Λιζ Τρας που τελικά επιλέχθηκε για τη «μονομαχία» για την αντικατάσταση του Μπόρις Τζόνσον στην κομματική ηγεσία και στην πρωθυπουργία.

Στην πρώτη του κιόλας προεκλογική συνέντευξη, ο μέχρι πρότινος υπουργός Οικονομικών Ρίσι Σούνακ  έσπευσε να θυμίσει «την ανατροφή της βαρώνης Θάτσερ πάνω από το μπακάλικο του πατέρα της», παραλληλίζοντάς την με τη δική του παιδική ηλικία, όταν βοηθούσε στο φαρμακείο της μητέρας του.

«Μίλησε για το μέσο πολίτη, με τον οικογενειακό του προϋπολογισμό», είπε ο Σούνακ, αποσιωπόντας τις τραγικές ανισότητες που η Θάτσερ άφησε πίσω της. «Αυτό είχε απήχηση σε μένα, γιατί έτσι μεγάλωσα», είπε ο πλούσιος γόνος ενός γιατρού και μιας φαρμακοποιού, αμφότεροι μετανάστες από την Ινδία.

Στα τηλεοπτικά ντιμπέιτ με τους εσωκομματικούς αντιπάλους του στη διαδοχή του Μπόρις Τζόνσον, χαρακτήρισε τις υποσχέσεις τους για γενναίες περικοπές φόρων δημαγωγία.

Εφόσον τελικά κερδίσει, ανέφερε σε αποκλειστική συνέντευξη στην Telegraph ο Σούνακ, «θα μειώσουμε τους φόρους με υπευθυνότητα». «Θα το χαρακτήριζα», προσέθεσε, «κοινής λογικής θατσερισμό»…

Η υπουργός Εξωτερικών Λις Τρας από την άλλη φαίνεται να εστιάζει περισσότερο στο φαίνεσθαι, διεκδικώντας επικοινωνιακά τον τίτλο της πολιτικής κληρονόμου της «Σιδηράς Κυρίας».

Κατηγορήθηκε πολλές φορές ότι στη διάρκεια αυτής της προεκλογικής εκστρατείας για την κομματική ηγεσία προσποιούνταν τη Μάργκαρετ Θάτσερ.

Η ίδια έχει πάντως δώσει πολλές αφορμές με φωτογραφίες της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κοπιάροντας ξεκάθαρα εμφανίσεις της πρώτης γυναίκας που ανέλαβε την ηγεσία των Τόρις και την πρωθυπουργία και έγινε η μακροβιότερη «ένοικος» της Ντάουνινγκ Στριτ στον 20ο αιώνα.

Οι πολιτικοί επίγονοι της Θάτσερ

Το κατά πόσο η Μάργκαρετ Θάτσερ αποτελεί την καλύτερη επιλογή ως πηγή έμπνευσης για τους επίδοξους διεκδικητής της ηγεσίας των Τόρις και του Ηνωμένου Βασιλείου είναι ένα… πικρό θέμα συζήτησης.

«Η Βρετανία χρειάζεται τον Μακμίλαν, όχι τη Θάτσερ», σχολιάζει στο διαδικτυακό περιοδικό Unherd ο συντάκτης του Άρης Ρουσσινός, αναφερόμενος στον μεταπολεμικό συντηρητικό πρωθυπουργό Χάρολντ Μακμίλαν.

Προστατευόμενος του Τσώρτσιλ, θεωρείται από πολλούς αυτός που την οδήγησε από τον «άμεσο μεταπολεμικό κόσμο των στερήσεων στα χρόνια της αφθονίας», όπως γράφει ο βιογράφος του Ντ.Ρ.Θορπ, εστιάζοντας μεταξύ άλλων στην αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης.

Αντί αυτού λοιπόν, επισημαίνει ο ομογενής δημοσιογράφος του Unherd, οι πιθανοί διάδοχοι του Τζόνσον «έχουν αποσυρθεί στον ασφαλή χώρο του δόγματος του θατσερισμού, υποσχόμενοι να συρρικνώσουν το κράτος ακριβώς όταν η προστασία του θα είναι περισσότερο από ποτέ αναγκαία».

«Δεδομένου ότι απευθύνονται σε ένα σχεδόν εξ ολοκλήρου θατσερικό εκλογικό σώμα -αρχικά στους συναδέλφους τους βουλευτές και έπειτα στα κομματικά μέλη- δεν πρέπει πραγματικά να μας προκαλεί έκπληξη όλο αυτό», παρατηρεί ο Μάικλ Τζέικομπς, καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Σέφιλντ.

Όμως η βρετανική οικονομία είναι σήμερα «θεμελιωδώς διαφορετική από αυτή που αντιμετώπισε η Θάτσερ όταν ήταν στην Ντάουνινγκ Στριτ», τονίζει. Και αυτό αυτό χάσμα μεταξύ «ιδεολογικής νοσταλγίας και οικονομική πραγματικότητα θα διακινδυνεύσει να κάνει την ήδη αδύναμη οικονομία μας ακόμη πιο αδύναμη».

«Καυτές πατάτες»

Τα προβλήματα έχουν ήδη συσσωρευτεί και δεν έχουν εύκολες λύσεις.

Στην κορυφή βρίσκεται η κρίση του κόστους ζωής, στο φόντο μιας πολυετούς αύξησης της παραγωγικότητας και τώρα των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας, του πολέμου στην Ουκρανία και φυσικά του Brexit.

Ο ΟΟΣΑ έχει ήδη χτυπήσει «καμπανάκι». Από τις οικονομίες των G20, προβλέπει για το 2023, μόνο η Ρωσία -που έχει πληγεί από τις δυτικές κυρώσεις- θα έχει χειρότερες επιδόσεις από αυτές του Ηνωμένου Βασιλείου, τρίτης μεγαλύτερης οικονομία παγκοσμίως.

Σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία στη Βρετανία, ο πληθωρισμός πλέον «καλπάζει» στο 9,4%, φτάνοντας σε νέο υψηλό 40ετίας και στο υψηλότερο, προς το παρόν τουλάχιστον, στις τάξεις των G7.

Η λίρα έχει κάνει βουτιά στο χαμηλότερο επίπεδο έναντι του δολαρίου από την έναρξη της πανδημίας. Ο κρατικός δανεισμός έχει αυξηθεί. Η δε φορολογική επιβάρυνση έχει αγγίζει το υψηλότερο επίπεδο από τα μέσα του περασμένου αιώνα.

Κάτι που πρακτικά σημαίνει ότι τα περιθώρια ελιγμών παραμένουν ασφυκτικά σφιχτά…

Αυτό εν μέρει οφείλεται και στο Brexit, που όπως κατέδειξε πρόσφατη έρευνα έχει ήδη κάνει τη Βρετανία κατά 5,2% του ΑΕΠ ή κατά 31 δισεκατομμύρια λίρες φτωχότερη, από ό,τι εάν δεν είχε εγκαταλείψει την ΕΕ.

Τα χειρότερα έπονται;

Τα σχέδια της απερχόμενης κυβέρνησης Τζόνσον να επιβάλει μονομερείς αλλαγές στο Πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας -που σήμερα διέπει τις εμπορικές σχέσεις με τους «27»- έχει διχάσει τους Τόρις.

Η Λις Τρας, που τα γραφεία στοιχημάτων θεωρούν τώρα φαβορί για την διαδοχή στην πρωθυπουργία, τις στηρίζει σθεναρά. Στο μεσοδιάστημα, η προοπτική εντείνει τους κραδασμούς στη συνοχή του Ηνωμένου Βασιλείου, με τους ισχυρότερους να καταγράφονται στη Σκωτία και στη Βόρεια Ιρλανδία.

Και στον όχι και τόσο μακρινό ορίζοντα -τυπικά το αργότερο έως τις αρχές του 2025- προβάλλουν οι επόμενες βουλευτικές εκλογές, με τους Εργατικούς της αξιωματικής αντιπολίτευσης να διατηρούν προβάδισμα έως και δέκα μονάδων στις δημοσκοπήσεις.

Με όλα αυτά ως φόντο, ο δρόμος για την Ντάουνινγκ Στριτ για τον ή την επόμενη «ένοικο» δεν θα είναι στρωμένος με «κόκκινο χαλί», αλλά με αγκάθια.

Είτε πρόκειται για τον Ρίσι Σούνακ, πιθανό πρώτο πρωθυπουργό με εθνοτικό υπόβαθρο. Είτε για την Λιζ Τρας, επίδοξη τρίτη γυναίκα πρωθυπουργό της Βρετανίας, μετά την Μάργκαρετ Θάτσερ και την Τερέζα Μέι.