«Μάχη» γίνεται στην Βουλή πριν την ψήφιση του νομοσχεδίου του υπουργείου Παιδείας για τα ΑΕΙ, το περιεχόμενο του οποίου προκαλεί αντιδράσεις στην αντιπολίτευση αλλά και την συντριπτική πλειονότητα της ακαδημαϊκής κοινότητας της χώρας. Πλέον όμως αμφιβολία και προβληματισμό για τις διατάξεις του προκαλεί και η έκθεση της επιστημονικής επιτροπής της Βουλής που θέτει σε αμφισβήτηση πολλά από τα κρίσιμα άρθρα του και ειδικά αυτό του νέου μοντέλου διοίκησης των πανεπιστημίων που εισηγείται.
Για το θέμα το ΠΑΣΟΚ κατέθεσε τροπολογία σήμερα στην Βουλή με δική του αντιπρόταση για το θέμα της διοίκησης των ΑΕΙ, που επαναφέρει εκλογή πρύτανη από την βάση στα ΑΕΙ και Συμβούλια Διοίκησης μόνο με εποπτικό, στρατηγικό ρόλο. Ο ΣΥΡΙΖΑ επιμένει επίσης στην αντισυνταγματικότητα των σχετικών διατάξεων του νόμου, αναφέροντας δηκτικά ότι «πολλές από αυτές έχουν γίνει πρόσφατα αντικείμενο κριτικής από διαπρεπείς συνταγματολόγους και παλαιότερα από τον νυν υπουργό Επικρατείας Γιώργο Γεραπετρίτη, του οποίου την τοποθέτηση αναμένουμε με ενδιαφέρον…»
Πάντως, έτσι κι αλλιώς, σοβαρό θέμα προκύπτει για το νέο μοντέλο των Συμβουλίων διοίκησης των ΑΕΙ που εισηγείται το υπουργείο Παιδείας από τις παρατηρήσεις της επιστημονικής επιτροπής της Βουλής.
Διαβάστε επίσης: Μητσοτάκης για αλλαγές στην Παιδεία: Διευρύνουμε την ισχύ του Δημόσιου πανεπιστημίου
Όπως προκύπτει από αυτές, είναι δυσδιάκριτος ο διαχωρισμός ακαδημαϊκών και διοικητικών υποθέσεων σε ένα πανεπιστήμιο κατά τον τρόπο που τον ορίζει το νέο νομοσχέδιο και το νέο «μοντέλο» διοίκησης των ΑΕΙ, ενώ η αναφορά που γίνεται σε προηγούμενη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας που έκρινε τα Συμβούλια Διοίκησης των πανεπιστημίων (στην μορφή τους του 2011) συνταγματικά, είναι καταλυτική: Η επιτροπή της Βουλής αναφέρει ότι σε εκείνη την απόφαση του, το ΣτΕ δεχόταν το Συμβούλιο διοίκησης των ΑΕΙ ως όργανο στρατηγικής, ελέγχου και λογοδοσίας της διοίκησης. Στην μορφή που προτείνει όμως σήμερα το υπουργείο Παιδείας, το Συμβούλιο μετατρέπεται στο βασικό όργανο ελέγχου και άσκησης πολιτικής των πανεπιστημίων με όλες τις αρμοδιότητες και τους ρόλους συγκεντρωμένους σ αυτό.
Παράλληλα, η επιστημονική επιτροπή της Βουλής αναφέρει ότι τα εξωτερικά μέλη του Συμβουλίου, έτσι όπως αναφέρονται στο νομοσχέδιο δεν έχουν τα εχέγγυα για ακαδημαϊκές κρίσεις.
Υπενθυμίζεται ότι το υπουργείο Παιδείας εισηγείται διοικητική υποβάθμιση του ανώτατου οργάνου των πανεπιστημίων, της Συγκλήτου τους, και πλήρη διοίκηση από 11μελές Συμβούλιο, στο οποίο τα 6 μέλη είναι καθηγητές του κάθε ΑΕΙ που εκλέγονται με ψηφοφορία των μελών ΔΕΠ (Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού), τα 5 είναι εξωτερικά μέλη που τα διαλέγουν τα εσωτερικά με δικά τους κριτήρια, ενώ ο πρύτανης και πρόεδρος του Συμβουλίου εκλέγεται και από τους 11 μέσω των 6 εκλεγμένων. Αποτελεί δηλαδή και ελεγκτή και ελεγχόμενο…
Όπως αναφέρει λοιπόν η επιστημονική επιτροπή της Βουλής, τα Συμβούλια ΑΕΙ κρίθηκαν συνταγματικά στην πρώτη τους μορφή του 2011 και του νόμου 4009. Σήμερα «παρατηρείται ότι οι αρμοδιότητες του Συμβουλίου Διοίκησης δεν μπορούν να κριθούν στην ολότητά τους ως αμιγώς διοικητικές, καθώς άπτονται ζητημάτων που αφορούν την επιστημονική, ερευνητική και εκπαιδευτική λειτουργία του οικείου Α.Ε.Ι. Κατόπιν τούτων, τίθεται το ερώτημα αν είναι δόκιμη η άσκηση αρμοδιοτήτων ακαδημαϊκής φύσεως, που περιλαμβάνουν τη διατύπωση επιστημονικής/ακαδημαϊκής κρίσης, από συλλογικό όργανο που συγκροτείται από εσωτερικά και εξωτερικά μέλη, σε περίπτωση κατά την οποία τα εξωτερικά δεν διαθέτουν την ακαδημαϊκή ιδιότητα» τονίζουν τα μέλη της.
Μόνο με επιχειρηματική δραστηριότητα η εξέλιξη πανεπιστημιακών!!
Η επιστημονική επιτροπή της Βουλής θέτει και άλλα σοβαρά ζητήματα που θέτουν σε αμφισβήτηση το νομοσχέδιο για τα ΑΕΙ: Αναφέρει έμμεσα ότι οι αρμοδιότητες του Συμβουλίου των φοιτητών που προτείνεται ξεφεύγουν των διοικητικών, ενώ αμφισβητεί σοβαρά το κριτήριο που έχει τεθεί για τις εκλογές και κρίσεις των μελών ΔΕΠ που δεν είναι άλλο από την συμμετοχή τους στην ίδρυση εταιριών τεχνοβλαστών. Οι πανεπιστημιακοί δηλαδή στο μέλλον για να εξελίσσονται μέσα στο πανεπιστήμιο, θα πρέπει υποχρεωτικά να συμμετέχουν σε εταιρίες και εταιρικά σχήματα…
«Εξ άλλου, η κατοχύρωση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και η ίδρυση εταιρειών τεχνοβλαστών προσιδιάζει σε ειδικούς γνωστικούς κλάδους, και, ευνοήτως, δεν προσφέρεται ως γενικό κριτήριο αξιολόγησης. Ειδικώς η συμμετοχή σε ίδρυση εταιρείας, πράξη δηλαδή επιχειρηματικής δραστηριότητας και ανάληψης επιχειρηματικού κινδύνου, είναι λίαν αμφίβολο αν αποτελεί θεμιτό κριτήριο επιλογής μέλους διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού, δηλαδή διαδικασίας που διέπεται από τη συνταγματική αρχή της αξιοκρατίας και οφείλει να συνάδει με την αρχή της ακαδημαϊκής ελευθερίας. Ανάλογες σκέψεις μπορούν να διατυπωθούν και ως προς την προσέλκυση χρηματοδοτήσεων» αναφέρει η επιτροπή στις παρατηρήσεις της.
Επίσης όπως αναφέρει η επιτροπή για το νέον Συμβούλιο φοιτητών: «Το Συμβούλιο Φοιτητών συγκροτείται, κατά τον νόμο, ως διοικητικό όργανο, στο πλαίσιο της αυτοδιοίκησης των ΑΕΙ. Όμως, οι αρμοδιότητες που του αναθέτει ο νόμος εκτείνονται πέραν της συμμετοχής στη διοίκηση των ΑΕΙ, και ομοιάζουν με δραστηριότητες που εντάσσονται κατεξοχήν στη σφαίρα δράσης των φοιτητικών συλλόγων. Ειδικότερα, το Συμβούλιο των Φοιτητών ‘εκπροσωπεί τους φοιτητές’ και λειτουργεί ως ‘σύνδεσμος επικοινωνίας’ με τα όργανα διοίκησης, εισηγείται θέματα σχετικά με τη φοιτητική μέριμνα και συνεργάζεται για την ‘εξυπηρέτηση των συμφερόντων των φοιτητών’. Κατά τούτο, τίθεται το ερώτημα αν επέρχεται ανεπίτρεπτη υποκατάσταση διοικητικού οργάνου στη σφαίρα δράσης των φοιτητικών συλλόγων, θεσμού που ορίζεται στο Σύνταγμα (άρθρο 16 παρ. 5) και έχει χαρακτηριστικά ελεύθερης και συλλογικής δράσης.
Σημειωτέον, περαιτέρω, ότι οι φοιτητικοί σύλλογοι αποτελούν ειδικότερη έκφανση της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι και εγγύηση αποτελεσματικής άσκησης της ακαδημαϊκής ελευθερίας των φοιτητών.
Η οργάνωσή τους υπόκειται σε ειδικότερες δεσμεύσεις προκειμένου να διασφαλίζεται η ευρύτερη δυνατή συμμετοχή των φοιτητών και η αντιπροσωπευτικότητα στην επιλογή των εκπροσώπων τους».
Η πρόταση του ΠΑΣΟΚ
«Η επιχειρούμενη αλλαγή του μοντέλου διοίκησης (2η προσπάθεια τα τελευταία 10 χρόνια), επί της ουσίας χρεώνει τις αδυναμίες και δυσλειτουργίες του ελληνικού πανεπιστημίου στο αυτοδιοίκητο των πανεπιστημίων» αναφέρει στην πρόταση του το ΠΑΣΟΚ σχολιάζοντας το νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας. «Όμως το συνταγματικά κατοχυρωμένο αυτοδιοίκητο του πανεπιστημίου – συστατικό στοιχείο της ταυτότητας του – δεν ενισχύεται σε καμία περίπτωση με το προτεινόμενο μοντέλο. Γιατί το μοντέλο αυτό είναι απόλυτα συγκεντρωτικό και δεν αποκεντρώνει αρμοδιότητες και αποφάσεις στο εσωτερικό του Θεσμού, οδηγώντας σε προκρούστειες λογικές διοίκησης, αποτυχημένες και γραφειοκρατικές. Και αντί το Συμβούλιο να έχει γνωμοδοτικό και στρατηγικό ρόλο, συγκεντρώνει μεγάλο αριθμό διοικητικών και οικονομικών αρμοδιοτήτων, ενώ οι Αντιπρυτάνεις καλούνται να διεκπεραιώνουν τις πολιτικές Πρύτανη και ΣΔ, χωρίς καν να έχουν εκλεγεί και χωρίς να συμμετέχουν σε κανένα συλλογικό όργανο διοίκησης. Αξιοσημείωτο δε είναι το γεγονός ότι ο νέος εκτελεστικός Δ/ντής, ο οποίος θα αποτελεί τον συνδετικό κρίκο μεταξύ του Συμβουλίου Διοίκησης και των διοικητικών υπηρεσιών, θα υπάγεται απ’ ευθείας στο ΣΔ κατά συνέπεια και στον Πρύτανη ως μέλος του ΣΔ, αλλά όχι και στους Αντιπρυτάνεις».
«Το επιχείρημα ότι με τα Συμβούλιο Διοίκησης θα περιοριστεί η διοικητική εξάρτηση των ΑΕΙ από το Υπουργείο Παιδείας δεν ευσταθεί καθώς η νομική φύση των ίδιων των ΑΕΙ ως Νομοθετικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου τελούν υπό την εποπτεία του κράτους το οποίο ως κύριος χρηματοδότης τους, ασκεί τις προβλεπόμενες από το νόμο αρμοδιότητας περί ελέγχων και δημοσίου λογιστικού αλλά και όλων των διοικητικών πράξεων που προκαλούν δαπάνη» αναφέρει ακόμη.
Όπως προτείνει το ΠΑΣΟΚ:
- Τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα έχουν τα ακόλουθα όργανα: α) το Συμβούλιο Ιδρύματος, β) τη Σύγκλητο, γ) τον Πρύτανη, δ) τους Αντιπρυτάνεις, ε) το Πρυτανικό Συμβούλιο και στ) τον Εκτελεστικό Διευθυντή
- Τα μέλη του Συμβουλίου εκλέγουν, με πλειοψηφία των δύο τρίτων του συνόλου των μελών του, τον Πρόεδρο και τον αναπληρωτή πρόεδρο του Συμβουλίου μεταξύ των καθηγητών του ιδρύματος που έχουν εκλεγεί στο Συμβούλιο. Αν δεν επιτευχθεί η απαιτούμενη ανωτέρω πλειοψηφία, η συνεδρίαση επαναλαμβάνεται μέσα σε επτά (7) ημέρες, οπότε και απαιτείται η απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων μελών.
- Σε κάθε ΑΕΙ εκλέγεται Πρύτανης και Αντιπρυτάνεις, σε ενιαίο ψηφοδέλτιο από τα μέλη ΔΕΠ του Ιδρύματος, με άμεση, μυστική και καθολική ψηφοφορία μετά από προκήρυξη, τρεις μήνες πριν τη λήξη της θητείας του υπηρετούντος Πρύτανη.
- Το Συμβούλιο του Ιδρύματος έχει τις ακόλουθες αρμοδιότητες και όσες άλλες προβλέπονται από τις διατάξεις του παρόντος νόμου, του Οργανισμού και του Εσωτερικού Κανονισμού:
α) τη χάραξη στρατηγικής για την ανάπτυξη του ιδρύματος σε τοπικό, εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο και τη διαμόρφωση της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας του στο πλαίσιο της αποστολής και της πορείας του, μετά από εισήγηση της Συγκλήτου,
β) τη γενική εποπτεία και τον έλεγχο της λειτουργίας του ιδρύματος σύμφωνα με τον Οργανισμό και τον Εσωτερικό Κανονισμό,
γ) την ανάληψη πρωτοβουλιών για τη σύνδεση του ιδρύματος με την κοινωνία και την οικονομία, καθώς και τη συμβολή του στην ανάπτυξη της χώρας,
δ) τον καθορισμό των κατευθύνσεων για την ανάπτυξη του ιδρύματος, επί τη βάσει των οποίων ο πρύτανης καταρτίζει το σχέδιο συμφωνιών προγραμματικού σχεδιασμού, την έγκριση των σχεδίων αυτών και την παρακολούθηση και τον έλεγχο της υλοποίησης των συμφωνιών σε ετήσια βάση,
ε) την έγκριση του ετήσιου προγραμματισμού και απολογισμού για την αξιοποίηση της περιουσίας του ιδρύματος,
στ) την έγκριση του ετήσιου απολογισμού των δραστηριοτήτων και της εν γένει λειτουργίας του ιδρύματος,
ζ) τη συγκρότηση επιτροπών για τη μελέτη ή διεκπεραίωση θεμάτων που εμπίπτουν στις αρμοδιότητές του
