Στον τρόπο που η οικονομία μπορεί να επηρεάσει τις τουρκικές εκλογές και να γίνει το τέλος της εποχής του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αναφέρεται άρθρο των Financial Times με τίτλο «τα φρούτα γίνονται πολυτέλεια στην Τουρκία του Ερντογάν καθώς ο πληθωρισμός απειλεί την επανεκλογή του».
Το δημοσίευμα ξεκινάει με ένα παλιό ρητό, που αποδίδεται σε κάποιον πρώην πρόεδρο και έχει γίνει δημοφιλές στην Τουρκία, καθώς ο τουρκικός λαός έρχεται αντιμέτωπος με τις αστρονομικές αυξήσεις τιμών τους τελευταίους μήνες: «δεν υπάρχει κυβέρνηση που να μην μπορεί να πέσει από μια άδεια κατσαρόλα».
Ο Ερντογάν και ο πληθωρισμός
Για να συνεχίσει σημειώνοντας ότι θα περίμενε κανείς πως ο Ταγίπ Ερντογάν, ως διορατικός πολιτικός που προετοιμάζεται για διεκδικήσει την επανεκλογή του μέσα σε έναν χρόνο, θα άκουγε την προειδοποίηση ενός προκατόχου και θα αντιμετώπιζε τον πληθωρισμό που έχει αγγίξει επισήμως σχεδόν το 80%. Αντιθέτως, ο πρόεδρος συνεχίζει να επιδιώκει πολιτικές που οι ειδικοί χαρακτηρίζουν ως ένα γιγαντιαίο οικονομικό πείραμα.
Όπως αναφέρει η αρθρογράφος Λόρα Πιτέλ ο Ερντογάν, που απορρίπτει την ευρύτερα αποδεκτή οικονομική σοφία πως τα υψηλότερα κόστη δανεισμού βοηθούν για να περιοριστεί ο πληθωρισμός, έχει καρατομήσει τρεις διοικητές της κεντρικής τράπεζας της χώρας τα τελευταία τρία χρόνια και έχει διατάξει διαδοχικές επιθετικές μειώσεις επιτοκίων. Η προσέγγισή του έχει προκαλέσει έναν τόσο ισχυρό πληθωρισμό, που το ΔΝΤ προβλέπει ότι ο ρυθμός αύξησης των τιμών φέτος στη χώρα που ανήκει στους G20 θα είναι χαμηλότερος μόνον από αυτούς της Βενεζουέλας, του Σουδάν και της Ζιμπάμπουε.
Η χειρότερη κρίση δεκαετιών
Το δημοσίευμα των FT σημειώνει ότι πολλές οικογένειες αγωνίζονται να τα φέρουν βόλτα εν μέσω της χειρότερης οικονομικής κρίσης δεκαετιών. «Δεν θα πλησιάσω τα φρούτα», έλεγε μια 52χρονη δημόσιος υπάλληλος που ψώνιζε σε υπαίθρια αγορά τροφίμων στη συνοικία Κετσίερεν της Άγκυρας, που θεωρείται συνοικία της εργατικής τάξης. «Κάποτε ήταν είδος βασικής ανάγκης, γεμάτο βιταμίνες για τα παιδιά. Αλλά τώρα είναι πολυτέλεια», δήλωσε, ζητώντας να μην κατονομαστεί λόγω της θέσης εργασίας της.
Και προσθέτει ότι το ερώτημα στο μυαλό των Τούρκων πολιτών, και πολλών ξένων παρατηρητών, είναι αν η όλο και ευρύτερη δυσχέρεια θα αποτελέσει τον προάγγελο της αρχής του τέλους του άνδρα που κυριάρχησε στην πολιτική της χώρας για σχεδόν δυο δεκαετίες. Οι προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές προγραμματίζονται για τον Ιούνιο του 2023, αλλά θα μπορούσαν να διενεργηθούν νωρίτερα αν ο Ερντογάν νοιώσει πως οι πιθανότητές του θα είναι βελτιωμένες αν ζητήσει πρόωρες εκλογές.
Θα μείνει ή θα φύγει;
«Όλοι αναρωτιούνται τι θα συμβεί: θα μείνει ή θα φύγει;» λέει η Ελίφ στους FT, μια 17χρονη σερβιτόρα από την Κετσίερεν, που θα ψηφίσει για πρώτη φορά. «Νομίζω πως αυτή η φορά θα μπορούσε να είναι πολύ διαφορετική».
Όπως αναφέρει το δημοσίευμα το συνδυαστικό ποσοστό ψήφου του Κόμματος της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν και των συμμάχων του ήταν μόλις 32% τον Ιούνιο, εξαιρουμένων των αναποφάσιστων ψηφοφόρων και των ψήφων διαμαρτυρίας, σύμφωνα με δημοσκόπηση της Metropoll. Το συνδυαστικό ποσοστό ψήφου έξι κομμάτων της αντιπολίτευσης που έχουν ενώσει τις δυνάμεις τους εναντίον του προέδρου ήταν γύρω στο 37% -ποσοστό που αυξάνεται στο 48% αν συμπεριληφθούν οι ψήφοι ενός κουρδικού κόμματος που επίσης αντιτίθεται στον Ερντογάν.
Έχει ξεμείνει από επιλογές
Όπως επισημαίνεται η απότομη πτώση της ευημερίας, κατά τον Τζαν Σελτσούκι, διευθυντή της εταιρείας δημοσκοπήσεων Türkiye Raporu, σημαίνει πως το «βασικό του σενάριο» είναι τώρα πως ο Ερντογάν θα χάσει και τις κοινοβουλευτικές και τις προεδρικές εκλογές. «Μοιάζει να έχει ξεμείνει από επιλογές».
Ενώ η υπερβολικά χαλαρή νομισματική πολιτική της κυβέρνησης έχει βοηθήσει ώστε να δοθεί ώθηση σε μια ισχυρή ανάπτυξη του ΑΕΠ, ωστόσο έχει προκαλέσει βουτιά της λίρας κατά 50% έναντι του δολαρίου τους τελευταίους 12 μήνες και έχει φέρει το μεγαλύτερο επίσημο ποσοστό πληθωρισμού από τη δεκαετία του 1990 –μια εποχή που ο Ερντογάν θέλει να χρησιμοποιεί ως παράδειγμα του χάους που κυριαρχούσε πριν κερδίσει το AKP την εξουσία το 2002.
Ανησυχία για εντάσεις με τη Δύση για αποπροσανατολισμό
Δυτικοί διπλωμάτες – τονίζει το άρθρο – ανησυχούν πως ο Τούρκος πρόεδρος, ο οποίος την περασμένη εβδομάδα κέρδισε παραχωρήσεις από τη Σουηδία και τη Φινλανδία σε αντάλλαγμα για την υποστήριξη της αίτησής τους για ένταξη στο ΝΑΤΟ, μπορεί να κάνει τσακωμούς με τη Δύση σε μια προσπάθεια να αντισταθμίσει τα οικονομικά προβλήματα υποδαυλίζοντας εθνικιστικά αισθήματα. Αλλά ο Selçuki είπε ότι τέτοιες τακτικές είχαν μειωμένες αποδόσεις. «Θέλεις ζάχαρη και έχεις ένα κομμάτι μπακλαβά», είπε. «Αλλά το δεύτερο δεν έχει τόσο καλή γεύση».
Διαβάστε επίσης: FT: Αμερικανοί αξιωματούχοι δηλώνουν ότι το ΝΑΤΟ πρέπει να είναι έτοιμο να διώξει την Τουρκία
Πρόωρο να προεξοφληθεί το τέλος εποχής του Ερντογάν
Ωστόσο, ορισμένοι αναλυτές – όπως επισημαίνει το δημοσίευμα – προειδοποιούν ότι είναι πρόωρο να προβλεφθεί το τέλος της εποχής του AKP, ειδικά όταν η συμμαχία των κομμάτων της αντιπολίτευσης που έχουν ενωθεί εναντίον του προέδρου δεν έχει αποφασίσει ακόμη για τον κοινό υποψήφιο που θα τα βάλει μαζί του.
«Είναι δύσκολο για τον Ερντογάν να κερδίσει τις επόμενες εκλογές. Αλλά οι ψηφοφόροι πρέπει να γνωρίζουν ότι εναλλακτικοί υποψήφιοι ή επιλογές θα είναι σε θέση να λύσουν την κρίση», δήλωσε ο Μπουράκ Μπιλγκεχάν Εζπέκ, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο TOBB της Άγκυρας.
Η δημοσκόπηση του Ιουνίου της Metropoll έδειξε ότι το 16% του εκλογικού σώματος είτε ήταν αναποφάσιστο, δεν απάντησε ή σχεδίαζε να πραγματοποιήσει ψηφοφορία διαμαρτυρίας.
Έλλειψη εμπιστοσύνης στην αντιπολίτευση
«Οι ψηφοφόροι πρέπει να δουν έναν ισχυρό οδικό χάρτη και μια ισχυρή ηγεσία στην εναλλακτική λύση», είπε ο Εζπέκ, προσθέτοντας ότι ορισμένοι πρώην ψηφοφόροι του AKP εξακολουθούν να «μην εμπιστεύονται την αντιπολίτευση και την ικανότητά της να κυβερνά τη χώρα».
Ο Ερντογάν είναι πιθανό να εργαστεί σκληρά για να υπονομεύσει την εύθραυστη ενότητα της συμμαχίας της αντιπολίτευσης, υπογραμμίζει η αρθρογράφος. Και πολλοί στην ίδια τη συμμαχία φοβούνται επίσης ότι ο Τούρκος πρόεδρος, ο οποίος έχει ήδη φυλακίσει πολιτικούς αντιπάλους και επιδίωξε να συντρίψει την ελευθερία του λόγου, θα μπορούσε να καταφύγει σε εκλογική νοθεία ή άλλες κρυφές μεθόδους για να διατηρήσει την εξουσία.
Πολλά θα εξαρτηθούν από τους παλιούς ψηφοφόρους του ΑΚΡ
Το άρθρο τονίζει ακόμα ότι πολλά θα εξαρτηθούν τελικά από τη στάση των μακροχρόνιων ψηφοφόρων του AKP που τώρα αμφιταλαντεύονται. Σε αυτούς ανήκει και η Αισέ Αρσλάν, μια νοικοκυρά που γέλασε πικρά όταν είδε την τιμή ενός κιλού λεμονιών στην αγορά Κετσίερεν. «Πιστεύαμε ότι θα ήταν φθηνότερο εδώ», είπε. Η Αρσλάν είναι ευγνώμων που, σε αντίθεση με κάποιους που γνωρίζει, η κατσαρόλα της δεν είναι άδεια. Αλλά τώρα σπάνια αγοράζει κρέας, επιλέγοντας αντ’ αυτού φθηνότερα όσπρια και δημητριακά.
Η 43χρονη δεν είναι σίγουρη για τη συμμαχία της αντιπολίτευσης και την ικανότητά της να διορθώσει την οικονομία. Αλλά σκέφτεται να απέχει σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την κατάσταση της χώρας της – μια κίνηση που, αν επαναληφθεί από εκατομμύρια πρώην υποστηρικτές του Ερντογάν, θα μπορούσε να είναι αρκετή για να δώσει τη νίκη στους αντιπάλους του προέδρου. «Με θλίβει πραγματικά η κατάσταση της χώρας», είπε.
