Η γεωπολιτική της γεωγραφίας έχει κατά καιρούς χρησιμοποιηθεί από επίδοξους κατακτητές για να δικαιολογήσουν την όποια διεκδίκησή τους. Πιο κραυγαλέος από όλους υπήρξε ο Αδόλφος Χίτλερ. Θεωρούσε ότι η Γερμανία του καιρού του ασφυκτιούσε εντός των συνόρων της, πίστευε ότι τα συμφέροντά της εκτείνονταν σε ευρύτερες ζώνες, τουλάχιστον στις περιοχές όπου ήσαν εγκατεστημένοι γερμανικοί πληθυσμοί.
Στη βάση αυτών των πεποιθήσεων υιοθέτησε τις έννοιες των ζωνών επιρροής και του ζωτικού χώρου. Για να υποστηρίξει δε τα καταστροφικά επεκτατικά σχέδιά του χρησιμοποίησε, από τα πρώτα χρόνια της διεκδίκησής του, τα επιχειρήματα του γερμανού στρατηγού, γεωγράφου, καθηγητή και πολιτικού Καρλ Χαουσχόφερ, με τον οποίο ήλθε σε επαφή μέσω του Ρούλντοφ Ες.
Ο Χαουσχόφερ, από τους εμπνευστές της γεωπολιτικής θεωρίας, πίστευε ότι τα σύνορα μεταξύ των κρατών δεν αποτελούν χαράξεις νομικής φύσεως, παρά στρατηγικούς στόχους ύπαρξης σε έναν περιορισμένης έκτασης πλανήτη. Κατ’ αυτόν, τα σύνορα δύνανται να διαστέλλονται και να συστέλλονται ανάλογα με τη δυναμική που διατηρούσε κάθε έθνος.
Ηταν δε τόσο κυνικός, που πίστευε ότι η γεωπολιτική πρέπει να συμβάλλει στην ανάδειξη περιορισμένου αριθμού κρατών διεθνούς ακτινοβολίας, καθένα από τα οποία θα κυριαρχούσε σε συγκεκριμένη ζώνη επιρροής.
Οι θεωρίες του απορροφήθηκαν πλήρως από τη ναζιστική Γερμανία στα χρόνια του Μεσοπολέμου και αποτέλεσαν τη βάση δικαιολόγησης του πιο αιματηρού πολέμου στην Ιστορία της Γης. Ο Χαουσχόφερ πέθανε το 1946 στην κατεχόμενη από τα συμμαχικά στρατεύματα Γερμανία και υποθέτουμε ότι βίωσε τις τραγικές συνέπειες των θλιβερών επινοήσεών του. Αν και καταπώς φαίνεται δεν έχει ιδιαίτερη αξία, καθώς οι ιδέες του συνεχίζουν να κινούν ηγεσίες και χώρες.
Ας μην έχουμε αυταπάτες, η γειτονική Τουρκία στην παρούσα φάση καθοδηγείται από αντίστοιχες αντιλήψεις. Ο Ταγίπ Ερντογάν μπορεί στη Μαδρίτη, στη σύνοδο του ΝΑΤΟ, πιεζόμενος κυρίως από τον αμερικανό πρόεδρο, να αυτοπεριορίστηκε και να μην έθεσε, μετ’ επιτάσεως, τις παράλογες διεκδικήσεις του έναντι της χώρας μας, επειδή επιδίωκε την επανατοποθέτησή του στον κύκλο της δυτικής συμμαχίας, αλλά ο αναθεωρητικός του στόχος παραμένει ισχυρός και αναλλοίωτος. Ο,τι απέφυγε στις επίσημες επαφές εντός της συνόδου, το φανέρωσε με τη λήξη της μιλώντας στα διεθνή μέσα ενημέρωσης.
Κακά τα ψέματα, σύσσωμη και χωρίς εξαιρέσεις, η πολιτική ηγεσία της Τουρκίας έχει υιοθετήσει απόψεις αντίστοιχες του Χαουσχόφερ και τις προπαγανδίζει ασυστόλως, εντός και εκτός της χώρας. Προβάλλει ανύπαρκτα θέματα εθνικής ασφαλείας, εγείρει ζητήματα κυριαρχίας επί των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου και προσβλέπει σε αυθαίρετη χάραξη οικονομικών ζωνών στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Οι γείτονες πιστεύουν ότι το τουρκικό έθνος είναι κλεισμένο σε όρια δεσμευτικά, ότι ασφυκτιά εντός των συνόρων του κράτους και πως πλέον έχει τις δυνάμεις και τις δυνατότητες να διευρύνει τις ζώνες επιρροής του.
Στην τρέχουσα συγκυρία, υπό το βάρος των διεθνών πιέσεων, η διεκδίκησή της πιθανώς να «παγώσει», αλλά κατά πάσα βεβαιότητα θα επανέλθει πιθανώς δριμύτερη μόλις οι διεθνοπολιτικές συνθήκες το επιτρέψουν. Και αυτό γιατί η πολιτική ηγεσία της γείτονος είναι εμποτισμένη από τόνους μεγαλοϊδεατισμού και η τουρκική κοινή γνώμη επίσης έχει αναλόγως προετοιμαστεί.
Γεγονός που δεν επιτρέπει εφησυχασμό. Η Ελλάδα οφείλει να ενισχύει διαρκώς την αποτρεπτική της ικανότητα, η διπλωματία μας επιβάλλεται να είναι ενεργή, το εσωτερικό μέτωπο αρραγές και οι προσπάθειες οικονομικής ανασυγκρότησης μόνιμες. Για τα επόμενα δέκα χρόνια τουλάχιστον η χώρα μας θα είναι αναγκασμένη να τελεί σε κατάσταση διαρκούς επιφυλακής και εγρήγορσης.
Με την ελπίδα ότι στις συνθήκες του νέου Ψυχρού Πολέμου, που διαμορφώθηκαν τις προηγούμενες μέρες στη Μαδρίτη, σταδιακά θα οικοδομηθούν νέες ισορροπίες, ικανές να επιτρέψουν τη διαιώνιση της ειρήνης σε τούτη την πάντα ευαίσθητη γωνιά του πλανήτη.
ΤΟ ΒΗΜΑ
