Κινήσεις Άγκυρας από την «πίσω πόρτα» και ελληνικές διασφαλίσεις
Παράλληλα, η κυβέρνηση εκτιμά – και σε αυτό συμφωνούν διπλωματικοί κύκλοι – ότι η απόπειρα της Άγκυρας να εργαλειοποιήσει το μνημόνιο με τη Σουηδία και τη Φινλανδία ώστε να κερδίσει πόντους στα ζητήματα των σχέσεων ΕΕ – Τουρκίας (τόσο σε επίπεδο Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας – CFSP, όσο και Μόνιμης Διαρθρωμένης Συνεργασίας – PESCO) δεν έχει ελπίδες επιτυχίας.
Κυβερνητικές πηγές σημείωναν ότι κάθε στήριξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στα τουρκικά αιτήματα έχει μόνο συμβολικό χαρακτήρα, καθώς για τη συμμετοχή οιουδήποτε τρίτου κράτους είτε στη CFSP είτε στην PESCO (και δη στο πρόγραμμα στρατιωτικής κινητικότητας για το οποίο ενδιαφέρεται πάρα πολύ η Άγκυρα), απαιτείται ομόφωνη απόφαση των κρατών – μελών της ΕΕ.
Επιπλέον, προσέθεταν, τρίτες χώρες (όπως η Τουρκία) πρέπει να έχουν συνάψει συμφωνία ασφαλείας με την ΕΕ και διοικητικό διακανονισμό με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας, κάτι που η Τουρκία δεν έχει πράξει λόγω της παρουσίας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Όσο για τις αναφορές του τριμερούς μνημονίου περί εμπάργκο όπλων, αυτές κινούνται στη σφαίρα της δημιουργικής ασάφειας. Είναι, άλλωστε, μάλλον ξεκάθαρο ότι σε τέτοιου είδους ζητήματα, οι αποφάσεις είναι κατά βάση εθνικού χαρακτήρα.
Ερντογάν, Μπάιντεν και F-16
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απέφυγε να προχωρήσει σε οποιαδήποτε αναφορά σε ζητήματα αποστρατιωτικοποίησης και κυριαρχίας των ελληνικών νησιών εντός της συνεδρίασης του Βορειοατλαντικού Συμβουλίου (NAC) – μία ένδειξη ότι ίσως να ανέβασε πολύ τους τόνους και για διαπραγματευτικούς λόγους. Ο Τούρκος Πρόεδρος εμφανίστηκε όμως έτοιμος να εγείρει το ζήτημα της προμήθειας νέων και του εκσυγχρονισμού παλαιότερων μαχητικών αεροσκαφών F-16 στη συνάντηση που είχε με τον Αμερικανό Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν το απόγευμα της Τετάρτης. Δεν αποκλείεται να θέσει σε αυτόν το ζήτημα της αποστρατιωτικοποίησης, αλλά με δεδομένο ότι η αμερικανική πλευρά έχει το τελευταίο διάστημα παρέμβει παρασκηνιακά για τον κατευνασμό των εντάσεων, δεν αποκλείεται ο κ. Ερντογάν να επιδείξει για άλλη μία φορά τον γνωστό κυνικό ρεαλισμό του.
Πάντως, η αμερικανική κυβέρνηση επιμένει ότι η Άγκυρα πρέπει να λάβει F-16. Η βοηθός υπουργός Άμυνας για θέματα διεθνούς ασφάλειας Σελέστ Ουόλαντερ δήλωσε δημοσίως χθες ότι «οι Ηνωμένες Πολιτείες υποστηρίζουν πλήρως τα σχέδια της Τουρκίας για τον εκσυγχρονισμό του στόλου των F-16. Αυτά τα σχέδια προχωρούν μέσα από τη διαδικασία των συμβολαίων, αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες υποστηρίζουν πλήρως τον εκσυγχρονισμό του στόλου μαχητικών της Τουρκίας επειδή συμβάλλουν στην ασφάλεια του ΝΑΤΟ. Οι ισχυρές τουρκικές αμυντικές δυνατότητες συμβάλλουν σε μία ισχυρή άμυνα του ΝΑΤΟ».
Νέο δόγμα και πλήρης στήριξη στην Ουκρανία
Οι 30 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας υιοθέτησαν το μεσημέρι της Τετάρτης το νέο Στρατηγικό Δόγμα (ή Στρατηγική Αντίληψη – Strategic Concept) του ΝΑΤΟ με το βλέμμα στραμμένο στο 2030. Τόσο στο 16σέλιδο κείμενο του δόγματος όσο και στο Κοινό Ανακοινωθέν των ηγετών καθίσταται απολύτως σαφές ότι η Ρωσία βρίσκεται στο επίκεντρο μίας νέας ανάσχεσης ως άμεση και ευθεία απειλή για την ασφάλεια της Συμμαχίας, αλλά και για την ειρήνη και σταθερότητα στον ευρωατλαντικό χώρο. Η δε Κίνα περιγράφεται ως μία χώρα με την οποία το ΝΑΤΟ βρίσκεται σε «συστημικό ανταγωνισμό».
Η νέα αντίληψη αναμένεται να αποτυπωθεί επί του εδάφους με μία νέα αμυντική διάταξη που θα ενισχύει την ανατολική πτέρυγα της Συμμαχίας. Το σχέδιο είναι να μπορέσει το ΝΑΤΟ να αναβαθμίσει τις οκτώ ομάδες μάχης (battlegroups) που ήδη έχουν εγκατασταθεί ή θα εγκατασταθούν σε οκτώ κράτη – μέλη στην Ανατολική Ευρώπη τόσο με προσωπικό όσο και με υλικό που θα τοποθετηθεί εκεί ώστε σε περίπτωση ανάγκης να μπορεί να κινητοποιηθεί άμεσα η Δύναμη Ταχείας Αντίδρασης και οι δυνάμεις υψηλής ετοιμότητας. Αυτές προβλέπεται να αυξηθούν στον εντυπωσιακό αριθμό των 300.000 στρατιωτών σύμφωνα με όσα επανέλαβε, για ακόμη μία φορά, στη συνέντευξη Τύπου μετά από την έγκριση του Στρατηγικού Δόγματος ο Γενικός Γραμματέας της Συμμαχίας Γενς Στόλτεμπεργκ. Ωστόσο, υπάρχουν ακόμη γκρίζα σημεία σχετικά με το χρονοδιάγραμμα αυτής της πρωτοβουλίας, πχ αν θα πρέπει να ολοκληρωθεί εντός του 2023 ή αργότερα.
Πάντως, ο Αμερικανός Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν ανακοίνωσε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες προτίθενται να δείξουν τον δρόμο, ως η ισχυρότερη στρατιωτική δύναμη εντός ΝΑΤΟ, για την ανάγκη να ενισχυθεί η ανατολική πτέρυγα της Συμμαχίας προς ανάσχεση της τουρκικής επιθετικότητας. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται τέσσερις κινήσεις. κατ’ αρχήν, θα δημιουργηθεί ένα μόνιμο αρχηγείο για το 5ο Σώμα Στρατού των ΗΠΑ στην Πολωνία. Ακολούθως, θα αναπτυχθούν, σε εκ περιτροπής βάσης, περισσότερα αμερικανικά στρατεύματα (μία ταξιαρχία) στη Ρουμανία, θα ενισχυθεί η εκ περιτροπής αμερικανική παρουσία στις χώρες της Βαλτικής, ενώ δύο μοίρες μαχητικών αεροσκαφών 5η γενιάς F-35 θα αναπτυχθούν στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το δε Λονδίνο ανακοίνωσε ότι θα στείλει άλλους 1.000 στρατιώτες στην Εσθονία.
Πλήρης στήριξη σε Ουκρανία
Ο κ. Στόλτεμπεργκ επαναβεβαίωσε ότι οι Σύμμαχοι προτίθενται να υποστηρίξουν την Ουκρανία (ο Πρόεδρος της οποίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι παρενέβη στη Σύνοδο) μέχρι τέλους τον πόλεμο με τη Ρωσία. Οι «30» συμφώνησαν επί ενός νέου συνολικού πακέτου βοήθειας προς τη χώρα για να την ενισχύσουν στρατιωτικά, ενώ η Γερμανία, η Ολλανδία και η Νορβηγία ανακοίνωσαν νέες ενισχύσεις σε βαρέα όπλα. Ο κ. Στόλτεμπεργκ πάντως δεν απέφυγε να τονίσει ότι ο πόλεμος θα τελειώσει σε ένα τραπέζι διαπραγματεύσεων και ότι ως τότε η Ουκρανία έχει ανάγκη τη βοήθεια του ΝΑΤΟ προκειμένου να ενισχύσει τη θέση της στο στρατιωτικό πεδίο.
