Εάν θεωρείται αυτονόητο ότι οι άνδρες κάνουν μπάνιο με τόπλες μαγιό, γιατί να μην ισχύει το ίδιο για τις γυναίκες; Το ερώτημα αυτό προβάλλει ένα μικρό, αλλά ηχηρό φεμινιστικό κίνημα που διεκδικεί, όπως λέει, τις «ίδιες ελευθερίες» με τους άνδρες. Κι αν κάποιοι άνδρες, αστειευόμενοι ή δήθεν αστειευόμενοι, σπεύδουν να απαντήσουν ότι ασφαλώς υποστηρίζουν το αίτημα, δεν πρόκειται περί ανεκδότου.
Στην πρωτοπορία βρίσκεται το Γκέτινγκεν, φοιτητούπολη διεθνούς φήμης στο κρατίδιο της Κάτω Σαξονίας. Σύμφωνα με νέο κανονισμό που ισχύει από τον Μάιο για τις δημοτικές πισίνες και κολυμβητήρια, οι γυναίκες το Σαββατοκύριακο μπορούν να κάνουν μπάνιο τόπλες, όπως ακριβώς και οι άνδρες. Έκτοτε η πρόταση αυτή συζητείται και σε άλλες γερμανικές πόλεις. Τα σχόλια δίνουν και παίρνουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. «Άλλα προβλήματα δεν έχετε;» ρωτούν κάποιοι. Άλλοι δηλώνουν νοσταλγοί της ελευθεριότητας που επικρατούσε στις δεκαετίες του ’70 και του ’80, όταν «έτσι κάναμε μπάνιο, χωρίς να το πολυσυζητάμε κιόλας, άλλωστε μόνο έτσι γινόταν σωστό μαύρισμα». Άλλοι πάλι δεν απορρίπτουν την ιδέα, αλλά προβληματίζονται για πώς μπορούν να αποφευχθούν οι ανεπιθύμητες αντιδράσεις, ιδιαίτερα από τα αγόρια σε εφηβική ηλικία.
Συμφωνεί τουλάχιστον ο ένας στους τρεις
Στις περισσότερες γερμανικές πόλεις ο κανονισμός που ισχύει σήμερα για δημοτικά κολυμβητήρια και πισίνες επιβάλλει στις γυναίκες να φορούν είτε ολόσωμο μαγιό, είτε μπικίνι. Σύμφωνα με δημοσκόπηση του Γερμανικού Πρακτορείου Ειδήσεων (DPA) ένα αξιοσημείωτο ποσοστό 37% των ερωτηθέντων συμφωνεί με την πρόταση να καταργηθεί αυτή η υποχρέωση και να μπορούν οι γυναίκες να κάνουν μπάνιο τόπλες, εάν το επιθυμούν. Στην πρώην Ανατολική Γερμανία το ποσοστό αυτό είναι μεγαλύτερο (44%) από τα δυτικά κρατίδια της χώρας (35%). Μάλλον δεν προκαλεί έκπληξη το ότι οι άνδρες συμφωνούν σε μεγαλύτερο ποσοστό (46%) από τις γυναίκες (28%). Αξιοσημείωτο είναι ωστόσο ότι στις νεαρές ηλικίες (από 18 έως 24) τα αγόρια συμφωνούν σε ποσοστό μόλις 32%, ενώ τα νεαρά κορίτσια σε ποσοστό 41%.
Η Άντα Μπόρκενχαγκεν, καθηγήτρια ψυχοσωματικής ιατρικής και ψυχοθεραπείας στο πανεπιστήμιο του Μαγδεμβούργου και συγγραφέας σχετικού βιβλίου, τονίζει ότι το θέμα δεν είναι τόσο απλό. Από τη μία πλευρά «οι γυναίκες πρέπει να αποκτήσουν πλήρη ελευθερία στο σώμα τους, σε αυτό είμαι υπέρ», επισημαίνει. Από την άλλη πλευρά «είναι σαφές ότι για την κοινωνία μας το γυναικείο στήθος έχει μία διαφορετική σεξουαλική λειτουργία από το ανδρικό στήθος. Αυτό δεν μπορεί να αλλάξει τόσο γρήγορα, ακόμη κι αν αρχίσουμε να υποκρινόμαστε ότι δεν συμβαίνει». Κάπου διαφαίνεται μία τάση να εξαλειφθούν οι διαφορές ανάμεσα στα φύλα, τονίζει η γερμανίδα ψυχολόγος. Από κει και πέρα η ίδια επικροτεί την αντιμετώπιση που ισχύει σε μία παραδοσιακή παραλία γυμνιστών ή σε μία μεικτή σάουνα. Γιατί, από τη στιγμή που ισχύουν οι ίδιοι κανονισμοί για όλους όσους βρίσκονται στον συγκεκριμένο χώρο, δεν τίθεται θέμα διακρίσεων, ούτε κανείς κοιτάει παράξενα τον διπλανό του.
Η Άντα Μπόργκενχαγκεν βλέπει με κριτική διάθεση την πρόταση για τόπλες μπάνιο στα δημοτικά κολυμβητήρια και για έναν πρόσθετο λόγο: «Πολλά νεαρές κοπέλες ίσως εκτεθούν σε μία υπερβολική κοινωνική πίεση να κάνουν μπάνιο χωρίς το επάνω μέρος του μπικίνι, αν και οι ίδιες αισθάνονται άβολα με αυτό». Από την πλευρά του ο Χάικο Στοφ, ιστορικός της Υγείας στο πανεπιστήμιο του Ανοβέρου, κάνει λόγο για ένα διαφορετικό είδος «ντροπής» που εντείνεται τα τελευταία χρόνια από μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Instagram, τα οποία εξιδανικεύουν την τέλεια σιλουέτα και το αψεγάδιαστο δέρμα. Είναι μία ντροπή που οφείλεται στην αγωνία να τηρηθούν τα κοινώς αποδεκτά πρότυπα εξωτερικής εμφάνισης. «Το αγύμναστο σώμα προκαλεί φόβο, πολλοί προτιμούν να μην το δείχνουν στην πισίνα ή στην παραλία», λέει ο Στοφ. «Κάποιοι αισθάνονται αποτυχημένοι, γιατί δεν μπορούν να ανταποκριθούν κι εκείνοι στις απαιτήσεις για το τέλειο σώμα».
Γερμανία, η «κοιτίδα» του γυμνού
Δεν είναι παράξενο που οι Γερμανοί ασχολούνται τόσο πολύ με το γυμνό. Άλλωστε η Γερμανία θεωρείται «πατρίδα» του γυμνισμού, ο οποίος πολλές φορές είχε συγκεκριμένο ιστορικό και κοινωνικό υπόβαθρο. Ήδη στα τέλη του 19ου αιώνα, στην εποχή του Γερμανικού Ράιχ, είχαν ιδρυθεί οι πρώτοι σύλλογοι για την «κουλτούρα του ελεύθερου σώματος». Αργότερα εμφανίστηκαν και σύλλογοι γυμνιστών με σοσιαλιστικές ανησυχίες. Δεν ευνοούσαν τα σεξουαλικά υπονοούμενα, αλλά, όπως λέει ο ιστορικός Χάικο Στοφ, «ήθελαν περισσότερο να αποτινάξουν τα παρωχημένα, συντηρητικά ήθη της εποχής του Κάιζερ, ενώ παράλληλα αποτελούσαν συνώνυμο για τη χαρά της ζωής». Είναι ενδεικτικό ότι σε πολλές φωτογραφίες της εποχής, για παράδειγμα σε περιοδικά, τα γυμνά σώματα δεν απεικονίζονται με ηρωϊκό ύφος, σαν αρχαία αγάλματα, αλλά σε αστείες πόζες.
Την εποχή του ναζιστικού καθεστώτος το γυμνό δεν αποκηρύσσεται από σεμνοτυφία, όπως ίσως θα περίμενε κανείς, αλλά μάλλον χρησιμοποιείται για λόγους προπαγάνδας, για να αποδειχθεί η δήθεν υπεροχή των «Αρίων». Μετά τον πόλεμο οι γυμνιστές οργανώνονται και πάλι, τόσο στη Δυτική όσο και στην Ανατολική Γερμανία. Ήδη από το 1945 καθιερώνονται ξεχωριστές παραλίες, στις οποίες απολαμβάνουν ανενόχλητοι το μπάνιο τους. Από τη δεκαετία του ’60 μέχρι και τη δεκαετία του ’80, εποχή με μεγαλύτερη ελευθεριότητα, ο γυμνισμός είχε γίνει μόδα, ενώ οι περισσότερες γυναίκες έκαναν μπάνιο τόπλες. Ωστόσο, η μόδα έχει ατονήσει αισθητά τις τελευταίες δεκαετίες.
Γκρέγκορ Τολ (DPA)
Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου
