Σε λίγο το 2022 κορυφώνεται: την Τρίτη, στις 21 του μηνός, φθάσαμε στη μεγαλύτερη ημέρα του χρόνου. Το σκέφτεσαι και δεν το πιστεύεις πώς ξεκινήσαμε από το βαθύ χειμερινό, κρύο και απειλητικό σκοτάδι του Δεκέμβρη για να φθάσουμε στον ηλιόλουστο, ζεστό και πολλά υποσχόμενο Ιούνιο. Από χθες όμως, Τετάρτη, άρχισε πάλι η κάθοδος που οδηγεί στο σκοτάδι.
Πόσο σημαντικές ήταν κάποτε αυτές οι ημερομηνίες, τότε που η ζωή ήταν άμεσα συνδεδεμένη με τις εποχές του χρόνου. Ο βιομηχανικός πολιτισμός έχει ισοπεδώσει τον χρόνο, έχει κάνει την καμπύλη των συγκινήσεων που προσφέρει πολύ πιο επίπεδη – προσφέρει άλλες και δεν λείπουν βέβαια οι συγκινήσεις των γιορτών και των διακοπών· οτιδήποτε ανατρέπει την ισοπέδωση και τη ρουτίνα είναι ευπρόσδεκτο.
Εκτός από τον πόλεμο, φυσικά. Που συνεχίζει να καταστρέφει ζωή και πολιτισμό στην Ουκρανία.
l Πήγαν εκεί οι ηγέτες των τριών μεγαλύτερων χωρών της Ενωσης – Γερμανίας, Γαλλίας, Ιταλίας. Κανείς από τους Εμανουέλ Μακρόν, Ολαφ Σολτς, Μάριο Ντράγκι δεν είναι ιδιαίτερα συμπαθής στο Κίεβο. Γιατί και τους τρεις τούς ενδιαφέρει η ειρήνη στην Ευρώπη περισσότερο από τη νίκη της Ουκρανίας στον πόλεμο με τη Ρωσία.
l Από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, όμως, αλλιώς τα βλέπουν τα πράγματα: όλοι οι σοφοί αναλυτές των αμερικανικών εφημερίδων έχουν και από μια πρόταση για το πώς θα ηττηθεί ο Πούτιν – επί ευρωπαϊκού εδάφους, φυσικά.
Δεν διάβασα καμία πρόταση για αμερικανικό αντιπερισπασμό, με εισβολή από την Αλάσκα στη Σιβηρία, για να ανακουφιστεί το Σεβεροντονέτσκ – πρέπει να τη μελετήσουν στις Βρυξέλλες και να την προτείνουν στην Ουάσιγκτον.
Πόλεμοι και ειρήνη
Είμαι σίγουρος ότι αν τον πόλεμο τον έκανε κάποιος από τους Μακρόν, Σολτς, Ντράγκι, και αυτόν θα τον ενδιέφερε περισσότερο η νίκη της χώρας του παρά η ειρήνη. Και θα φώναζε πως τον Βολοδίμηρο Ζελένσκι δεν τον ενδιαφέρουν η ανεξαρτησία των λαών, η ελευθερία, η δικαιοσύνη, η δημοκρατία, αλλά τα μικροσυμφέροντά του – όπως ακριβώς κατηγορεί σήμερα ο Ζελένσκι και τους τρεις, κυρίως τον Εμανουέλ Μακρόν.
l Αλλά αν ακούγαμε τις εκκλήσεις και τα μεγάλα λόγια των εμπολέμων, οι πόλεμοι δεν θα τέλειωναν ποτέ, ημερολόγιό μου. Γιατί τα πιο ηχηρά συνθήματα για την πατρίδα, το έθνος, τα πανανθρώπινα δίκαια έχουν εκφωνηθεί για να απαιτήσουν τη νίκη σε πολέμους. Από το «υπέρ βωμών και εστιών» ως τις εκστρατείες για την απελευθέρωση σκλάβων αδελφών ή και των λαών όλης της Γης ή τη νίκη των προλετάριων που θα έφερνε αιώνια ειρήνη, αγάπη και ευτυχία στη Γη.
Οσο σκληρότεροι και καταστροφικότεροι οι πόλεμοι τόσο ωραιότερα, μεγαλοπρεπέστερα, συγκινητικότερα συνθήματα εκφωνούν οι εμπόλεμοι ηγέτες.
Δεν έπρεπε, δηλαδή, και δεν πρέπει να βοηθηθεί η Ουκρανία να αντιμετωπίσει την εισβολή της Ρωσίας; Φυσικά και έπρεπε, και πρέπει. Αλλο όμως να βοηθηθεί να περιορίσει τις αγριότητες των επιτιθεμένων και αν μπορέσει να τους νικήσει κιόλας, άλλο να γενικευθεί ο πόλεμος και τα δεινά της ίδιας της Ουκρανίας να γίνουν δεινά και άλλων χωρών. Αυτό θα ήταν η αποθέωση της αδικίας, όχι της δικαιοσύνης.
l Αξιζε να γίνει ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος επειδή ο Καραγιώργης της Σερβίας ήθελε υπό το σκήπτρο του τους Σέρβους της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, που βρίσκονταν υπό το σκήπτρο των Αψβούργων; Ο Β’ επειδή ο Χίτλερ ήθελε «διάδρομο» μέσω Πολωνίας που να ενώνει τη Γερμανία με την Ανατολική Πρωσία; Αξίζει να γίνει ο Γ’ επειδή η Ρωσία θέλει να καταλάβει την Κριμαία και το Ντονμπάς;
Μα, θριάμβευσε το καλό στο τέλος των πολέμων 1914-1945, πήγε σωστά η ιστορία: κατέρρευσαν αυτοκρατορίες, ιδρύθηκαν εθνικά κράτη, ηττήθηκε ο ναζισμός. Δεν ήταν ευτυχείς όλοι όμως γιατί νίκησε και ο κομμουνισμός στην Ανατολική Ευρώπη· ήτοι, η ρωσική αυτοκρατορία, της οποίας ηγήθηκαν και δύο Ουκρανοί, ο Χρουστσόφ και ο Μπρέζνιεφ, και η οποία τώρα εν τω προσώπω του τσάρου Πούτιν επιτίθεται στην Ουκρανία.
Ποιος μπορεί να κρίνει τους πολέμους με ορίζοντα αιώνων; Ποιος ξέρει πώς θα κρίνουν τους πολέμους μας αλλά και τις αξίες μας οι άνθρωποι ύστερα από 200, 300 χρόνια; Και τι μας νοιάζει, στο κάτω-κάτω; Αυτοί θα ζουν τη ζωούλα τους και θα λένε το κοντό τους και το μακρύ τους και εμείς θα είμαστε ανόργανη ύλη.
Μου φαίνεται ότι άλλο κριτήριο από τη μείωση του ανθρώπινου πόνου και της δυστυχίας εδώ και τώρα δεν μπορεί να υπάρχει, ημερολόγιό μου. Τα χιλιαστικά όνειρα για την πανανθρώπινη λευτεριά και την αιώνια ειρήνη που θα φέρει ο επόμενος πόλεμος καταλήγουν εφιάλτες.
Ηγείται αδικούμενη
«Η Ρωσία δεν ενδιαφέρεται μόνο για τη Μαριούπολη, το Σεβεροντονέτσκ, το Χάρκοβο και το Κίεβο. Οχι, οι φιλοδοξίες της εκτείνονται σε μια αχανή περιοχή από τη Βαρσοβία μέχρι τη Σόφια» δήλωσε ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Για τις τυχόν φιλοδοξίες της Τουρκίας – ή άλλων χωρών στην περιοχή – έχει να πει κάτι;
Δεν έχει να πει και καλά κάνει. Δεν υπάρχει λόγος να δημιουργεί νέες εχθροπάθειες για τη χώρα του – αλλά πρέπει αυτό να το σκέφτεται και για τις άλλες χώρες.
l Εμείς θριαμβεύουμε: την Πέμπτη το Eurogroup αποφάσισε να μην είναι οι ελληνικές κυβερνήσεις υπό «ενισχυμένη εποπτεία» για το πώς διαχειρίζονται τα χρήματα ελλήνων και ευρωπαίων φορολογουμένων. Αρα, κατά τον Πρωθυπουργό, «η Ελλάδα δεν είναι, πια, το «μαύρο πρόβατο» της Ευρώπης αλλά αξιόπιστος εταίρος. Eνα κράτος που δεν δέχεται υποδείξεις, αλλά συνδιαμορφώνει τις εξελίξεις. Που δεν αδικείται, αλλά ηγείται».
Ας σημειώσω, ημερολόγιό μου, ότι την Τετάρτη χρειάστηκε να παρέμβει η ΕΚΤ γιατί οι αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων ηγούνταν όλων των ευρωπαϊκών και αδικούσαν την αισιοδοξία του Κυριάκου Μητσοτάκη: είχαν φθάσει το 4,7% και το spread ως προς τα γερμανικά τις 305 μονάδες· ενώ τα ιταλικά μεγέθη ήταν 4,3% και 250 αντιστοίχως.
Η ενισχυμένη εποπτεία των αγορών δεν έχει τερματιστεί, η αξιοπιστία δεν έχει αποκατασταθεί. Οι πρόωρες εκλογές που ετοιμάζει η κυβέρνηση και οι σπατάλες που θα τις συνοδεύουν θα την τραυματίσουν και άλλο.
ΓΡΑΜΜΑΤΟΚΙΒΩΤΙΟ
Δεν μας έφθαναν, Διόδωρε, οι επίδοξοι τσάροι και σουλτάνοι, μαθεύτηκε τώρα και ότι οι κατσαρίδες άλλαξαν τον τρόπο που κάνουν σεξ.
ΣΤΑΥΡΟΣ, ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΡΕΙ
Δεν μπορεί να κοιμηθεί, λέει, τα βράδια γιατί σκέπτεται τι θα παραλάβει. Μήπως εμείς κοιμόμασταν όσο διάστημα εκείνος είχε παραλάβει;
Γ. IDI T-ΗΣ, ΑΙΓΙΝΑ
Πονηράδες Μητσοτάκη: Αναφέρεται σε «ομολόγους του από τη Σόφια, το Βελιγράδι, τα Σκόπια», αποφεύγοντας έτσι την ονομασία Βόρεια Μακεδονία, ενώ ταυτόχρονα συντηρεί στη μνήμη των Νεοδημοκρατών, και όχι μόνο, το επιθυμητό για αυτούς όνομα της γείτονος χώρας…
Γ. Κ., ΚΥΜΗ
Tο τροπάριο του Αλέξη: Για όλα φταίει ο Μητσοτάκης, το άρπαξε ο Ρετζέπ και το έκανε δικό του προσθέτοντας τα ελληνοτουρκικά. Και ο καημένος ο Αλέξης έχασε τον ύπνο του ζητώντας άλλο κατάλληλο να βρει και τον Ερντογάν να ανταγωνιστεί!
ΓΙΑΝΝΗΣ ΕΞ ΑΡΚΑΔΙΑΣ
Ο τουρκικός αναθεωρητισμός είναι ουσιαστικά νεο-οθωμανικός ιμπεριαλισμός. Καλό θα είναι ο Πούτιν να ενθυμείται ότι κάποτε η Κριμαία ανήκε στους Οθωμανούς και όχι στους τσάρους και να την αφήσει στην ησυχία της.
ΘΑΝΑΣΗΣ ΓΚΑΝΤΟΣ, ΚΟΖΑΝΗ
Περίμενα ότι ο Μητσοτάκης κάπου θα συμπεριλάμβανε και εμάς ως «ευάλωτους». Μάτην. Αντί βοηθημάτων, μας ήρθε φόρος 50% για κάτι αναδρομικά από το 2014 και ένθεν!
ΜΑΚΕΔΩΝ ΕΚ ΓΟΡΤΥΝΙΑΣ
Με έχουν κάνει να φοβάμαι μήπως πάω διακοπές σε ελληνικό νησί και φύγω από τουρκικό! Ψυχραιμία για καλό καλοκαίρι.
ΔΕΣΠΩ ΦΡΑΓΚΑΚΗ, ΑΘΗΝΑ
Καλογρίτσας: ορμώμενος με γκλίτσα και με τα κουδούνια των προβάτων από τα βοσκοτόπια του να παίζουν εμβατήρια, πήγε να αλώσει τα media! Αιωνία Ελλάς…
ΔΑΣΚΑΛΟΣ, ΑΘΗΝΑ
Παππάς – Παπαγγελόπουλος… Υπομονή, το Ινστιτούτο Φλωρεντίας λέει ότι μέχρι 4 υπουργοί του ΣΥΡΙΖΑ μπορούν να παραπεμφθούν στο Ειδικό Δικαστήριο…
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΣΕΧΙΑΣ
