«Eίναι αναμφίβολα μια ιστορική μέρα. Γράφουμε ιστορία. Μια νέα ιστορία για την Κολομβία, για τη Λατινική Αμερική, για τον κόσμο», πανηγύρισε ο Γκουστάβο Πέτρο μετά την σημαδιακή νίκη του στις προεδρικές εκλογές της Κολομβίας.
Οι κάλπες της Κυριακής σηματοδοτούσαν την τρίτη προσπάθειά του να κατακτήσει το αξίωμα -το είχε επιχειρήσει ξανά ανεπιτυχώς το 2010 και το 2018.
Η εκλογή του είναι πράγματι ιστορική: ένας πρώην αντάρτης γίνεται ο πρώτος αριστερός πρόεδρος στα χρονικά της βαθιά συντηρητικής Κολομβίας, με την υπόσχεση «μιας πραγματικής, θεμελιώδους αλλαγής».
Έρχεται, δε, ως συνέχεια ενός κύματος πολιτικής μετατόπισης προς τα Αριστερά στην ευρύτερη περιοχή της Λατινικής Αμερικής: από το Μεξικό, την Αργεντινή και τη Βολιβία, έως πιο πρόσφατα το Περού, τη Χιλή και την Ονδούρα.
Επόμενο σημείο αναφοράς αναμένεται να γίνει τον επόμενο Οκτώβριο η Βραζιλία.
Ο χρόνος ωστόσο θα δείξει εάν εάν αυτό το κύμα θα είναι παλιρροϊκό.
Πολλά θα εξαρτηθούν από τον τρόπο διαχείρισης της εξουσίας, της οικονομίας και των εκάστοτε εσωτερικών προβλημάτων.
Στην περίπτωση του 62χρονου Γκουστάβο, ο δρόμος μπροστά του φαντάζει ήδη δύσκολος, στρωμένος με «αγκάθια».
Όμως ο ίδιος έχει μάθει από μικρός να δίνει μάχη για τα «πιστεύω» του…
Τα χρόνια του αντάρτικου
Παιδί αγροτών, με ιταλικές πατρογονικές ρίζες, ο Γκουστάβο μεγάλωσε στη βόρεια Κολομβία, περνώντας τα πρώτα χρόνια του στη Σιέναγα δε Όρο, ελληνιστί «βάλτος από χρυσό».
Το όνομα της πόλης παραπέμπει στην περίοδο της ίδρυσής της, όταν οι καταρρακτώδεις βροχές έφεραν μαζί με τις πλημμύρες και ψήγματα χρυσού από τους λόφους, στα ανατολικά.
Όμως αυτά ανήκαν στο μακρινό παρελθόν και η φτωχική οικογένεια του Γκουστάβο μετακόμισε τη δεκαετία του ‘70 νοτιότερα προς την ενδοχώρα, στη Ζιπακουιρά, σε αναζήτηση ενός καλύτερου μέλλοντος.
Έχοντας λάβει καθολική εκπαίδευση και ασπαστεί τη θεολογία της απελευθέρωσης -βάσει της οποίας η χριστιανική διδασκαλία πρέπει να κινητοποιεί σε αγώνα κατά της ανισότητας και της αδικίας- ο τότε έφηβος Γκουστάβο είχε ήδη «αγκαλιάσει» την Αριστερά.
Ήταν δε μια εποχή που η Λατινική Αμερική βίωνε το σοκ από το αιματηρό πραξικόπημα στη Χιλή κατά του εκλεγμένου μαρξιστή προέδρου Σαλβαδόρ Αλιέντε και τη μετατροπή της χώρας σε
«εργαστήριο» εφαρμογής της αμερικανικής νεοφιλελεύθερης πολιτικής από την χούντα του Αουγκούστο Πινοσέτ.
Όχι ότι η Κολομβία δεν ζούσε τα δικά της πολιτικά δράματα και τις έξωθεν παρεμβάσεις.
Μετά τη δικτατορία της δεκαετίας του ‘60, Συντηρητικοί και Φιλελεύθεροι εναλλάσσονταν στην προεδρία βάσει μεταξύ τους συμφωνίας για 16ετή νομής της εξουσίας, επιτείνοντας τις κοινωνικές ανισότητες και τα πολιτικά προβλήματα στη χώρα.
Σε απάντηση δημιουργήθηκαν ένοπλες αντάρτικες ομάδες για να πολεμήσουν την κυβέρνηση και τον σαθρό πολιτικό μηχανισμό.
Η μεγαλύτερη ήταν η FARC.
Ο Γκουστάβο επέλεξε στα 17 χρόνια του τη M-19: ένα αντάρτικο πόλεων από φοιτητές, ακτιβιστές και καλλιτέχνες που «γεννήθηκε» με αφορμή τις βουλευτικές εκλογές βίας και νοθείας του 1970.
Στα περίπου 12 χρόνια που ήταν μέλος της ένοπλης οργάνωσης, είχε οργανωτικό ρόλο. Ο ίδιος λέει ότι στον εμφύλιο δεν έδρασε ποτέ ως ένοπλος μαχητής.
Το 1985 συνελήφθη πάντως από τον κολομβιανό στρατό για παράνομη οπλοκατοχή και καταδικάστηκε σε 18 μήνες φυλακή. Εκείνη την περίοδο, όπως έχει περιγράψει, υπέστη βασανιστήρια με ξυλοδαρμούς και ηλεκτροπληξίες.
Αλλαγή σελίδας
Λίγα χρόνια αργότερα, το 1990, ο Γκουστάβο Πέτρο πρωτοστάτησε στην υπογραφή ειρηνευτικής συμφωνίας για τον αφοπλισμό και τη διάλυση τη M-19.
Η αντάρτικη οργάνωση μετεξελίχθηκε σε πολιτικό κόμμα και είχε κομβικό ρόλο στην αλλαγή του κολομβιανού Συντάγματος, δίνοντας περισσότερη έμφαση στην ισότητα και στα ανθρώπινα δικαιώματα.
Ο ίδιος ο Γκουστάβο, οικονομολόγος πια, εξελέγη βουλευτής και μετέπειτα -με άλλα αριστερά κόμματα- γερουσιαστής και δήμαρχος της πρωτεύουσας Μπογκοτά.
Τώρα ως πρόεδρος της Κολομβίας υπόσχεται να είναι «πρόεδρος όλων» στην τέταρτη μεγαλύτερη χώρα και οικονομία της Λατινικής Αμερικής.
Στο πλευρό του ως αντιπρόεδρο θα έχει άλλωστε την Φράνσια Μάρκες: την πρώτη Αφροκολομβιανή και μόλις δεύτερη γυναίκα που εκλέγεται στο αξίωμα.
Η 41χρονη δικηγόρος, διεθνώς αναγνωρισμένη ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το περιβάλλον και ανύπαντρη μητέρα θεωρείται η φωνή του περιθωριοποιημένου μαύρου πληθυσμού της χώρας, καθώς και άλλων μειονοτήτων που υφίστανται φυλετικές διακρίσεις.
Μαζί με τον Πέτρο, δε, ενσαρκώνουν τις προσδοκίες εκατομμυρίων Κολομβιανών και δη των νέων για ένα νέο μοντέλο διακυβέρνησης, όπως είχε φανεί από τις μεγάλες κοινωνικές εκρήξεις των προηγούμενων τριών ετών, που κατεστάλησαν με ωμή βία.
Ο Πέτρο έχει υποσχεθεί ένα ισχυρότερο κράτος, περισσότερους φόρους για τους πλουσιότερους, καταπολέμηση της ανισότητας και της πείνας, δωρεάν πανεπιστημιακή εκπαίδευση, συνταξιοδοτικές μεταρρυθμίσεις.
Επιδιώκει την απεξάρτηση της εθνικής οικονομίας από τα ορυκτά καύσιμα και από τις εξαγωγές πετρελαίου, που αποτελούν σημαντική πηγή εισοδήματος για την Κολομβία.
Υπόσχεται καλύτερη προστασία του περιβάλλοντος με άμεση εστίαση στα επείγοντα προβλήματα του Αμαζονίου, για την αντιμετώπιση των οποίων έχει καλέσει σε περιφερειακή συνεργασία.
Στις προτεραιότητές του επίσης είναι η πλήρη εφαρμογή της ειρηνευτικής συμφωνίας με τη FARC (έχει υπογραφεί το 2016), η έναρξη διαπραγματεύσεων για τη διάλυση της τελευταίας αντάρτικης ομάδας της Κολομβίας, του ELN, καθώς και η διάλυση των πανίσχυρων καρτέλ ναρκωτικών.
Δρόμος μετ’ εμποδίων
Σε όλη τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, οι επικριτές του Γκουστάβο Πέτρο -από την αντίπαλη Δεξιά, έως την επιχειρηματική ελίτ- προσπάθησαν να τον παρουσιάσουν ως ακραία ριζοσπαστικό λαϊκιστή που θα οδηγήσει τη χώρα σε οικονομική κατάρρευση τύπου Βενεζουέλας.
Όμως η υπόσχεσή του για αλλαγή κινητοποίησε ψηφοφόρους που βρίσκονται για χρόνια στο περιθώριο και μαστίζονται από την ανισότητα και τη φτώχεια.
Κατάφερε έτσι να επικρατήσει απέναντι στον αυτοαποκαλούμενο «αντισυστημικό» Ροδόλφο Ερνάντες, γνωστό και ως «ο Κολομβιανός Τραμπ».
Ο 77χρονος μεγιστάνας του κατασκευαστικού κλάδου και πρώην δήμαρχος της Μπουκαραμάνγκα έκανε όλη την προεκλογική εκστρατεία του μέσω του TikTok και αρνήθηκε να λάβει μέρος σε ντιμπέιτ με τον πολιτικό αντίπαλό του.
Στο παρελθόν είχε δηλώσει «οπαδός ενός μεγάλου Γερμανού διανοητή, του Αδόλφου Χίτλερ».
Δήλωση που αργότερα επιχείρησε να αποδώσει σε λεκτικό λάθος και η οποία δεν απέτρεψε το συντηρητικό και επιχειρηματικό κατεστημένο της Κολομβίας να τον στηρίξει.
Ούτε αυτή, ούτε το γεγονός ότι ο Ροδόλφο Ερνάντες είναι υπόδικος για διαφθορά…
Παρ’ όλα αυτά απέσπασε στον δεύτερο γύρο της Κυριακής το 47,3% των ψήφων, έναντι 50,5% που εξασφάλισε ο Πέτρο.
Το κόμμα του, το Ιστορικό Σύμφωνο, είναι μεν πρώτη δύναμη, δεν είναι όμως κυρίαρχη.
Οι Συντηρητικοί και οι Φιλελεύθεροι διατηρούν ισχυρή παρουσία και τον περιμένουν στη «γωνία».
Ο ίδιος έχει δεσμευτεί να κυβερνήσει με γνώμονα «την αγάπη και όχι το μίσος».
Στην επινίκια ομιλία του απηύθυνε έκκληση για ενότητα και κάλεσε όλα τα μέλη της αντιπολίτευσης στο προεδρικό μέγαρο «για να συζητήσουμε τα προβλήματα της Κολομβίας».
Η επίσημη ανάληψη των καθηκόντων του θα γίνει τον Αύγουστο.
Στο μεσοδιάστημα «σε μια χώρα με παράδοση πολιτικών δολοφονιών», επισημαίνει το πρακτορείο AFP, «και με τις απειλές κατά ζωής να μην είναι κάτι άγνωστο για τον ίδιο, ο Πέτρο ταξιδεύει με ένα ένα κομβόι θωρακισμένων οχημάτων, συνοδεία αστυνομικών με μοτοσικλέτες, ενός ασθενοφόρου και ελεύθερων σκοπευτών»…
