Εντεκα χρόνια μετά την αντιπαράθεση για τη θεσμοθέτηση Συμβουλίων Διοίκησης στα ΑΕΙ, η συζήτηση για «καθαρά χέρια» στην ηγεσία τους επανέρχεται.
Τι προβλέπει η νέα πρόταση του αρμόδιου υπουργείου; Νέα Συμβούλια Διοίκησης με σκοπό να αντιμετωπίσουν την πιθανότητα διεφθαρμένων πρυτάνεων. Ομως, εάν κανείς μελετήσει τον νέο νόμο, αντιλαμβάνεται ότι οι πρυτάνεις που θα προκύψουν από αυτόν θα είναι απείρως πιο ισχυροί από τους σημερινούς.
Θα είναι πρυτάνεις, πρόεδροι των Συμβουλίων (ελεγκτές και ελεγχόμενοι δηλαδή), πρόεδροι της Συγκλήτου, πρόεδροι των Ειδικών Λογαριασμών Ερευνας.
Οσοι ξέρουν τα πανεπιστήμια εκ των έσω, καταλαβαίνουν ότι οι ομαδοποιήσεις, οι παρέες και οι συμμαχίες θα βρουν εδώ πεδίο μεγάλης δόξας. Με αποτέλεσμα τη νόθευση και της ταξινομικής ψήφου.
Πώς θα εκλέγονται τα νέα Συμβούλια των ΑΕΙ; Εξι καθηγητές θα εκλέγονται με ψήφους όλων των μελών Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού. Οι «έξι» θα επιλέγουν πέντε εξωτερικά μέλη και όλοι μαζί θα διαλέγουν μεταξύ των πρώτων τον πρύτανη, που θα είναι και πρόεδρος του Συμβουλίου.
– Διαφθορά. Ο προτεινόμενος τρόπος δεν αποτρέπει την πιθανότητα συναλλαγών που είναι εύκολο να προηγηθούν της επιλογής των νέων Συμβουλίων, όπως και το να μπουν σε αυτά ευνοούμενοι πολιτικών, οικονομικών ή άλλων κύκλων. Γιατί; Το κάθε Συμβούλιο πρακτικά μπορεί να το ελέγξει η πλειοψηφία των 3 εκλεγμένων εσωτερικών μελών του (4 μαζί με τον υποψήφιο πρύτανη). Δίνεται βέβαια η δυνατότητα παύσης του πρύτανη αν κριθεί ότι «απέτυχε», ωστόσο από ποιον; Από τα μέλη του Συμβουλίου στο οποίο θα συμμετέχει και (προφανώς) θα ελέγχει ο ίδιος μαζί με την «ομάδα» του.
– Ελλειψη θεσμικών αντιβάρων. Το νέο Συμβούλιο των ΑΕΙ δεν θα λογοδοτεί σε κανέναν και σίγουρα όχι στη Σύγκλητο, που θα ασχολείται μόνο με θέματα ακαδημαϊκά.
– Πανεπιστημιακοί-«γλάστρες». Τα εξωτερικά μέλη του Συμβουλίου θα είναι απλά… διακοσμητικά, καθώς εκ της σύνθεσής του έχουν μειοψηφία και περιορισμένη δυνατότητα παρέμβασης (έχουν δε επιλεγεί από την ομάδα των 4 εσωτερικών μελών που θα πλειοψηφεί).
– Ποιος θα «πληρώνει»; Τα Συμβούλια Ιδρυμάτων θα ασκούν διοίκηση. Αυτό σημαίνει ότι θα δέχονται σε περίπτωση προβλημάτων μηνύσεις, αγωγές ή θα έχουν αστική ευθύνη. Ποιο εξωτερικό μέλος τελικά θα έμπαινε σε ένα τέτοιο Συμβούλιο;
Τα παραπάνω είναι μόνο μερικοί από τους πολλούς προβληματισμούς επί του θέματος. Το νέο σχέδιο νόμου κατά τα λοιπά είναι ένα κείμενο με πολλές και ενδιαφέρουσες διατάξεις που φέρνουν καινούργιες σκέψεις στα ελληνικά ΑΕΙ και επενδύουν πολύ στη διεθνοποίησή τους. Είναι κρίμα να επισκιάζονται από ένα μοντέλο διοίκησης που δεν μελετήθηκε προσεκτικά και θέλει επειγόντως νέο προσανατολισμό.
Η πρόταση; Να δοθεί διέξοδος. Να επικρατήσει η άποψη νηφάλιων πολιτικών που προτείνουν να συγκροτηθούν τα Συμβούλια των ΑΕΙ με γνωμοδοτικό, συμβουλευτικό ρόλο και να εκλέγονται οι πρυτάνεις τους χωριστά, απευθείας από το εκλεκτορικό σώμα των καθηγητών τους. Ο ένας θα ασκεί την εξουσία και ο άλλος θα τον ελέγχει. Η Σύγκλητος να διατηρήσει τις αρμοδιότητές της.
Τα πανεπιστήμια δεν χρειάζονται νέο τρόπο ορισμού των διοικήσεών τους, ούτε εκλογικά «μαγειρέματα», ούτε «σοφούς» από το εξωτερικό. Χρειάζονται πόρους, στήριξη, νέους διδάσκοντες (και στην ηλικία και στους αριθμούς), μηχανισμούς πραγματικής λογοδοσίας. Μία σοβαρή και αυστηρή χωροταξική αναδιάρθρωση των τμημάτων τους (με κλείσιμο «δίδυμων» τμημάτων ή των τμημάτων που παράγουν σήμερα ανέργους) και ένα έντιμο και καθαρό σύστημα εκλογής και κρίσης των καθηγητών τους.
