Μεγάλες βαλίτσες και γεμάτα σακ βουαγιάζ κάνουν τους τελευταίους μήνες όλο και συχνότερα δρομολόγια στο κέντρο της Αθήνας. Η πόλη ξαναβρίσκει τους τουριστικούς της ρυθμούς και οι επισκέπτες κατακλύζουν τις γειτονιές στην Πλάκα, στο Κουκάκι, στο Μετς, στα Εξάρχεια, στην Κυψέλη. Οι βραχυχρόνιες μισθώσεις ξαναζούν ημέρες δόξας μετά το διάλειμμα της πανδημίας και οι κάτοικοι γίνονται μάρτυρες μιας πρωτοφανούς μεταμόρφωσης. Οι πολυκατοικίες αλλάζουν χαρακτήρα, δίπλα στα μαγαζιά γειτονιάς ξεφυτρώνουν τουριστικά είδη και οι μόνιμοι κάτοικοι βλέπουν να ξεδιπλώνεται μπροστά τους ένα ζωηρό σκηνικό, οι ίδιοι όμως δεν είναι πια πρωταγωνιστές.
«Οταν άρχισε η ιστορία ήταν σοκ. Ημασταν μια οικογενειακή πολυκατοικία, ξέραμε ο ένας τον άλλον. Αυτό τελείωσε. Σήμερα είμαστε λίγοι μόνιμοι κάτοικοι, οι περισσότεροι είναι τουρίστες» λέει στο «Βήμα» η κυρία Αννα Μαλλίρη, διαχειρίστρια πολυκατοικίας στο ιστορικό κέντρο, όπου από τα 29 διαμερίσματα τα 10 ενοικιάζονται σε τουρίστες, ενώ 4 είναι κενά. «Δεν ξέρουμε ποιος έχει το κλειδί της εξώπορτας. Το μόνο που μπορέσαμε να κάνουμε ήταν να βάλουμε μια κάμερα που καταγράφει ποιος μπαίνει και ποιος βγαίνει, ώστε αν συμβεί κάτι να έχουμε κάποιο αποδεικτικό στοιχείο» εξηγεί εντοπίζοντας μεγάλη επιβάρυνση και φθορές στο ασανσέρ λόγω μεγαλύτερης χρήσης και αποσκευών.
Κόσμος πάει κι έρχεται
Στις αρχές Μαΐου στον κεντρικό τομέα του Δήμου Αθηναίων εντοπίσθηκαν 7.537 ενεργές ενοικιάσεις καταλυμάτων τύπου Airbnb. Συνολικά εφέτος αναμένεται να ξεπεράσουν κάθε άλλη χρονιά. Οταν ο μέσος όρος διαμονής σε ένα διαμέρισμα είναι 2-3 ημέρες, σε μία σεζόν 180-200 ημερών θα φιλοξενηθούν τουλάχιστον 80 διαφορετικοί ένοικοι. Σε μια πολυκατοικία με 5 διαμερίσματα βραχυχρόνιας μίσθωσης αντιστοιχούν 400 διαφορετικοί επισκέπτες. Κάπως έτσι ο κ. Στέλιος Σ., ένοικος και διαχειριστής πολυκατοικίας στο Κουκάκι, περνάει, για τέταρτη φορά μέσα σε ενάμιση χρόνο, την πόρτα του κλειδαρά της περιοχής κρατώντας μια αρμαθιά κλειδιών για να τα μοιράσει στους ιδιοκτήτες. Αυτή τη φορά κάποιος από τους επισκέπτες προσπαθούσε να ξεκλειδώσει την εξώπορτα προς την αντίθετη φορά, σπάζοντας τελικά την κλειδαριά.
Οπως επισημαίνει μιλώντας στο «Βήμα» ο κ. Φραγκίσκος Βακαλόπουλος, πρόεδρος του Σωματείου Επιχειρήσεων Κοινοχρήστων, «η πρωταρχική ανησυχία είναι η ασφάλεια, ενώ τα περισσότερα παράπονα αφορούν τον θόρυβο, τη φασαρία, τα πάρτι, όχι τόσο τις φθορές. Αυτό που χρειάζεται είναι μέτρο. Βλέπουμε, για παράδειγμα, πολλές πολυκατοικίες όπου οι κοινόχρηστοι χώροι βελτιώνονται γιατί οι ιδιοκτήτες των διαμερισμάτων τύπου Airbnb θέλουν να είναι καθαροί και περιποιημένοι».
Οσον αφορά δε την επιβάρυνση των κοινοχρήστων για την καθαριότητα ή από επιπλέον φθορές, στη χώρα μας δεν υπάρχει νομοθετική πρόβλεψη ώστε να πληρώνουν κάτι παραπάνω ούτε καν όσοι διατηρούν επαγγελματικούς χώρους, που δέχονται πολλούς επισκέπτες, όπως γιατροί και δικηγόροι. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να υπάρξει σχετική συμφωνία όλων των ιδιοκτητών, η οποία θα αποτυπωθεί στον κανονισμό της πολυκατοικίας.
Οι εποχές ηρεμίας πέρασαν
Για ουρές αναμονής στο ασανσέρ σε διάφορες ώρες της ημέρας, περιμένοντας να ξεφορτωθούν οι βαλίτσες, σκουπίδια στους διαδρόμους, χτυπήματα στην πόρτα μες στα μεσάνυχτα, μας μιλά η κυρία Μαρία Π., που ζει στην περιοχή της Ακρόπολης. Το διαμέρισμά της βρίσκεται ακριβώς απέναντι από το ασανσέρ, με αποτέλεσμα πολλοί τουρίστες, αντί να ανάβουν το φως, να χτυπούν το κουδούνι οποιαδήποτε ώρα. Μέχρι που κρέμασε και ταμπέλα: «this is not a light button!».
Οι ευρωπαϊκές πόλεις
Σήμερα η τάση στην Ευρώπη είναι αντίστροφη. Δημοφιλείς προορισμοί, όπως η Βαρκελώνη, το Παρίσι, η Κοπεγχάγη, αναζητούν τρόπους να ξαναβρούν την ψυχή τους. Να επιστρέψουν στο κέντρο τους νέα ζευγάρια, οικογένειες, παιδιά, που «εξορίστηκαν» τις περασμένες δεκαετίες εξαιτίας του υπερτουρισμού, των μεγάλων επενδύσεων, των υψηλότατων ενοικίων. Η Αθήνα βλέπει ήδη τα σημάδια. Τα ενοίκια έχουν εκτοξευθεί, ειδικά στο κέντρο έχουν αυξηθεί 20%-30% την τελευταία τετραετία, ενώ στις περιοχές όπου ανθεί η βραχυχρόνια μίσθωση τα ραβασάκια του ΕΝΦΙΑ έφτασαν αισθητά αυξημένα.
Η ισορροπημένη συνύπαρξη κατοίκων και τουριστών είναι το μεγάλο στοίχημα ώστε να μην καταλήξει σύντομα μια πόλη χωρίς πολίτες. Πρόσφατα ο δήμαρχος Αθηναίων, κ. Κώστας Μπακογιάννης, χαρακτήρισε τις βραχυχρόνιες μισθώσεις ευλογία και κατάρα μαζί, καθώς από τη μία έχουν συμβάλει στην τουριστική ανάπτυξη, από την άλλη όμως υπάρχουν γειτονιές που έχουν κορεσθεί. Πρότεινε να ληφθούν άμεσα μέτρα σε επίπεδο δήμων, που θα συμβάλλουν και στην αποκλιμάκωση των ενοικίων, ώστε να μην εκδιώκονται οι κάτοικοι από την πόλη, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο του πλαφόν σε κάποιες γειτονιές.
Σε τροχιά αυτορρύθμισης η αγορά
Οπως εξηγεί από την πλευρά της η πρόεδρος του Συλλόγου Οικονομίας Διαμοιρασμού (ΣΟΔΙΑ), κυρία Δώρα Δήμα, οι μόνιμοι κάτοικοι είχαν εγκαταλείψει το κέντρο χρόνια πριν για πιο αποκεντρωμένες περιοχές, εξαιτίας της ρύπανσης, της πολυκοσμίας, του θορύβου, καθώς και της έλλειψης υποδομών, όπως ασφαλή πάρκα, παιδικές χαρές, θέσεις στάθμευσης. Οσο για την ασφάλεια, τονίζει μιλώντας στο «Βήμα» πως «η παρουσία των διαμερισμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης αποτρέπει κάθε είδους παράνομη δραστηριότητα σε μέρη που μέχρι τώρα ήταν προβληματικά ή ακόμη και γκέτο. Πάρτε για παράδειγμα τα Εξάρχεια, τα Χαυτεία, το Μοναστηράκι».
Δεδομένου δε ότι οι επισκέπτες χρησιμοποιούν τα σπίτια κυρίως για να κοιμηθούν, αφιερώνοντας τον χρόνο τους στο να γνωρίσουν την πόλη, η κυρία Δήμα σημειώνει πως «δεν υπάρχει θέμα κοσμοσυρροής στις πολυκατοικίες, όπως γίνεται όταν υπάρχουν επαγγελματικά γραφεία όπου δεν γνωρίζει κανείς ποιος μπαινοβγαίνει κάθε φορά. Φιλοξενούμε ανθρώπους που έχουν ονοματεπώνυμο, οικολογική συνείδηση, σέβονται όλους τους κανόνες για ώρες κοινής ησυχίας, απαγόρευση πάρτι, ανακύκλωση κ.λπ. και γνωρίζουν ότι αν δεν τους τηρήσουν μπορεί να αποβληθούν. Υπάρχει έλεγχος και αξιολόγηση της συμπεριφοράς τους».
«Η Airbnb και η ανάπτυξη του κέντρου μέχρι στιγμής αυτορυθμίζονται με έναν γεωμετρικά θετικό τρόπο» αναφέρει, εξηγώντας ότι ο αριθμός των ακινήτων δεν είναι μεγάλος στο κέντρο της Αθήνας, με τουλάχιστον τους μισούς να έχουν εγκαταλείψει την ιδέα της βραχυχρόνιας μίσθωσης επιστρέφοντας στη μακροχρόνια. Από τα 14.000 ακίνητα που ήταν το 2019, σήμερα είναι 7.930. «Και αυτό γιατί χρειάζεται πείρα, υπομονή, επιμονή και γνώση για τη διατήρηση της λειτουργίας ακόμα και ενός σπιτιού. Η αυτορρύθμιση της αγοράς αυτή τη στιγμή είναι ο σημαντικότερος παράγοντας, χωρίς να αδικεί κανέναν. Η αγορά είναι ελεύθερη, δημοκρατική». Χαρακτηρίζει μάλιστα άτοπη κάθε συζήτηση για πλαφόν, δεδομένου ότι οι βραχυχρόνιες μισθώσεις αποτελούν κομμάτι του τουρισμού, ενώ συγχρόνως οι δήμοι συγκεντρώνουν ανέλπιστα πολλά δημοτικά τέλη.
