Το παρασκήνιο της ιρανικής πειρατείας στα ελληνικά πλοία

Στην κόψη του ξυραφιού κινούνται τις τελευταίες ώρες οι διαπραγματεύσεις, μέσω διαφόρων διαύλων, της Αθήνας με την Τεχεράνη με σκοπό τον τερματισμό του θρίλερ με την κατάληψη δύο ελληνικών δεξαμενοπλοίων, «Prudent Warrior» και «Delta Poseidon», από τους Φρουρούς της Επανάστασης στο Ιράν. Η υπόθεση, στην οποία εμπλέκονται τρία υπουργεία (Δικαιοσύνης, Ναυτιλίας και Εξωτερικών), έχει πολλές περιπλοκές και σειρά από σκοτεινά σημεία. Ωστόσο, το έντονο αμερικανικό ενδιαφέρον το οποίο εκδηλώθηκε σχετικά με το τάνκερ «Lana» (πρώην «Pegas») στην Κάρυστο Ευβοίας και την κατάσχεση του φορτίου ιρανικού αργού πετρελαίου (περίπου 105.000 μετρικών τόνων) που μετέφερε, καθιστά τη συνεννόηση με τις ιρανικές αρχές ακόμα δυσκολότερη για την ελληνική πλευρά. Ουσιαστικά, η Αθήνα έχει βρεθεί «στη μέση» μιας αμερικανοϊρανικής αντιπαράθεσης με αβέβαια έκβαση.

Πού ανήκει το πλοίο;

Το θρίλερ εκκινεί στις 14 Απριλίου. Το μεσημέρι εκείνης της ημέρας εντοπίζεται να έχει αγκυροβολήσει στον όρμο της Καρύστου το δεξαμενόπλοιο «Pegas» με ρωσική σημαία και 19 ρώσους υπηκόους ως πλήρωμα.  Το πλοίο είχε βλάβη στο σύστημα πρόωσης και λόγω και των κακών καιρικών συνθηκών ρυμουλκείτο από σκάφος με ελληνική σημαία. Η πρώτη άμεση κίνηση του Λιμενικού Σώματος ήταν η αναζήτηση των ιδιοκτητών του σκάφους. Σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες, η πλοιοκτήτρια εταιρεία του ήταν η OOO PSB Leasing αλλά η πραγματική δικαιούχος ήταν η PAO Promsvyazbank.

Η εν λόγω εταιρεία υπαγόταν στα περιοριστικά μέτρα που είχε λάβει η ΕΕ σχετικά με την Ουκρανία ήδη από το πρώτο πακέτο κυρώσεων του Φεβρουαρίου. Οπως πληροφορείται «Το Βήμα», αυτό που εντυπωσιάζει είναι η άμεση κινητοποίηση της αμερικανικής πρεσβείας των Αθηνών, η οποία, με mail υψηλόβαθμου στελέχους της τόσο προς την Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες όσο και άλλες υπηρεσίες, παροτρύνει τις ελληνικές αρχές να εφαρμόσουν τον σχετικό Εκτελεστικό Κανονισμό του Συμβουλίου της ΕΕ και ενημερώνει για δύο πράγματα: πρώτον, ότι το πλοίο ξεκίνησε από τη Θάλασσα του Μαρμαρά στην Τουρκία, ότι φέρει ιρανικό πετρέλαιο και ότι σκοπεύει να μεταφέρει το φορτίο σε άλλο πλοίο στην Καλαμάτα.

Η σύγχυση με τα έγγραφα

Το Λιμεναρχείο Καρύστου ζήτησε από το πλοίο όλα τα απαραίτητα ναυτιλιακά έγγραφα. Εκεί αρχίζει η σύγχυση. Σε αυτά εμφανίζεται ως πλοιοκτήτρια εταιρεία η TransMorFlot LLC και ότι το πλοίο μεταφέρει πετρέλαιο που φορτώθηκε στο Ομάν και ως προορισμό είχε, σύμφωνα με πληροφορίες του «Βήματος», οποιοδήποτε ασφαλή ρωσικό λιμένα. Η Αρχή Καταπολέμησης εκδίδει εντολή για τη δέσμευση του πλοίου και την απαγόρευση απόπλου. Δύο ημέρες αργότερα όμως, στις 18 Απριλίου – και από εδώ ξεκινάει η αλυσίδα των προβλημάτων -, η νομική εταιρεία Αντρέας Γιωρκάτζης ΔΕΠΕ επικοινωνεί με επιστολή με την Αρχή Καταπολέμησης. Ενημερώνει, ως εκπρόσωπος των ιδιοκτητών του δεξαμενοπλοίου, ότι η TransMorFlot LLC δεν υπόκειται στα περιοριστικά μέτρα της ΕΕ ενώ το πλοίο έχει πλέον μετονομαστεί σε Lana.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να εκδοθεί ακολούθως νέα διάταξη για την αποδέσμευση του πλοίου. Αξίζει πάντως να επισημανθεί ότι το πλοίο δεν υπέβαλε στη συνέχεια αίτημα απόπλου. Μάλιστα, όταν οι λιμενικές αρχές Καρύστου ζήτησαν από τον πλοίαρχο τα ναυτιλιακά έγγραφα που αποδείκνυαν τη μετονομασία του πλοίου, αυτά δεν υπήρχαν! Αντιθέτως, δόθηκε μόνο έγγραφο για παράταση των πιστοποιητικών του… «Pegas».

Το αίτημα από τους Αμερικανούς

Η δεύτερη εμφάνιση των Αμερικανών πραγματοποιείται στις 20 Απριλίου. Το αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης στέλνει αίτημα δικαστικής συνδρομής στο ελληνικό υπουργείο Δικαιοσύνης, ζητώντας τη δέσμευση του φορτίου του «Lana» (που από την 1η Μαΐου έχει λάβει την ιρανική σημαία) με την αιτιολογία ότι τα έσοδα από τη μεταφορά του ιρανικού πετρελαίου «θα υποστηρίξουν μια ξένη τρομοκρατική οργάνωση κατά παράβαση της ποινικής νομοθεσίας των ΗΠΑ». Το αίτημα διαβιβάστηκε επίσης στο αρμόδιο υπουργείο Ναυτιλίας και στο υπουργείο Εξωτερικών. Αρμόδιο για την εκτέλεση της απόφασης ήταν το Πρωτοδικείο Χαλκίδας.

Μετά το αμερικανικό αίτημα, ξεκινά μια σειρά δικαστικών αποφάσεων προκειμένου να κατασχεθεί το ιρανικό πετρέλαιο. Ειδικότερα, στις 27 Απριλίου απαγορεύτηκε ο απόπλους του πλοίου λόγω λήξης των πιστοποιητικών αξιοπλοΐας του. Λίγες ημέρες αργότερα, στις 5 Μαΐου, ο Γιώργος Μπαλόπουλος, ο οποίος ορίστηκε φύλακας μεσεγγυούχος του φορτίου του δεσμευμένου πλοίου, αιτήθηκε τη μετάγγιση του φορτίου στα πλοία «Ice Victory» και «Ice Energy» (σημαίας Λιβερίας) τα οποία επρόκειτο να ναυλωθούν από τις Αρχές των ΗΠΑ.

Οι αποφάσεις του Πρωτοδικείου

Το Μονομελές Πρωτοδικείο Χαλκίδας εκδίδει (16 και 18 Μαΐου) προσωρινές διαταγές για «απαγόρευση απόπλου του πλοίου και απαγόρευση της μεταβολής της πραγματικής του κατάστασης». Στις 20 του ίδιου μήνα εγκρίνεται και επιτρέπεται η παράδοση του κατασχεμένου φορτίου στα πλοία που ναυλώθηκαν από τις ΗΠΑ, ενώ στις 24 Μαΐου ξεκίνησε η μετάγγιση ship to ship (πλοίο με πλοίο) του κατασχεθέντος φορτίου. Ωστόσο, λόγω επικινδυνότητας, η μετάγγιση σταμάτησε πριν από λίγες ημέρες και αναμενόταν να ξεκινήσει ξανά αύριο, Δευτέρα.

Υπενθυμίζεται ότι ενδιαμέσως, στις 14 Μαΐου, ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, επικοινώνησε με τον ιρανό ομόλογό του, Χοσεΐν Αμίρ Αμπντολαχιάν. Στην ανακοίνωση της ιρανικής πλευράς υπογραμμιζόταν, μεταξύ άλλων, η «ανάγκη προστασίας των μακροχρόνιων διμερών δεσμών από την επιρροή τρίτων». Το τι συζήτησαν οι δύο υπουργοί και αν επιχειρήθηκε κάποια συνεννόηση για το ζήτημα που εξελισσόταν ήδη έναν μήνα παραμένει άγνωστο.

Ιρανική κατάληψη, ελληνική αντίδραση

Την επομένη της έναρξης της κατάσχεσης, το ιρανικό υπουργείο Εξωτερικών διαμαρτυρήθηκε έντονα στον έλληνα επιτετραμμένο στην Τεχεράνη. Η κλιμάκωση ήρθε την Παρασκευή 27 Μαΐου, όταν οι Φρουροί της Ισλαμικής Επανάστασης κατέλαβαν βίαια δύο ελληνικά δεξαμενόπλοια, οδηγώντας το υπουργείο Εξωτερικών να επιδώσει έντονο διάβημα διαμαρτυρίας στον ιρανό πρέσβη στην Αθήνα και να κατηγορήσει την Τεχεράνη για πειρατεία. Πηγές με γνώση των διαμειφθέντων έλεγαν ότι η συνάντηση έγινε σε πολύ βαρύ κλίμα. Σύμφωνα επίσης με ορισμένες πληροφορίες, στην ιρανική πλευρά υποδείχθηκε διακριτικά να προσλάβει νομικό σύμβουλο για την υπόθεση του «Lana». Πληροφορίες αναφέρουν ότι την υπόθεση έχει αναλάβει το γραφείο Χιωτέλλης και Συνεργάτες με έδρα τον Πειραιά.

Ανησυχία και για άλλα πλοίαΣύμφωνα με τις αρμόδιες πηγές, η ηγεσία του υπουργείου Ναυτιλίας ανησυχεί ιδιαίτερα για το ενδεχόμενο κατάληψης και άλλων πλοίων και γι’ αυτό ζητά επανειλημμένως από τη διεθνή ναυτιλιακή κοινότητα να καταδικάσει τις ενέργειες του Ιράν. Σημειώνεται ότι σε αντίστοιχη υπόθεση με ιρανικό δεξαμενόπλοιο που είχε κατασχεθεί το 2019 κοντά στο Γιβραλτάρ, οι Φρουροί της Επανάστασης είχαν καταλάβει δύο βρετανικά δεξαμενόπλοια.

Η σύσταση από το υπουργείο Ναυτιλίας

Οπως είναι σε θέση να γνωρίζει «Το Βήμα», πολύ πριν από την κατάληψη των δύο δεξαμενοπλοίων, το υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής είχε απευθύνει αυστηρή σύσταση στα πλοία ελληνικής σημαίας και ελληνικών συμφερόντων να μην πλέουν κοντά στις ακτές του Ιράν. Η «ρυμοτομία» του Περσικού Κόλπου, ο οποίος μοιάζει με λίμνη, κατέστησε ωστόσο αναπόφευκτο το συμβάν. Οσον αφορά το ζήτημα της κατάσχεσης, αρμόδιες πηγές ξεκαθάριζαν ότι το Λιμενικό Σώμα – το οποίο ανήκει στο υπουργείο Ναυτιλίας – δεν έλαβε κάποια από τις αποφάσεις. Αντιθέτως, κλήθηκε να εκτελέσει τα όσα αποφασίστηκαν σε επίπεδο δικαστικών αρχών.