Μεικτή εικόνα εμφανίζει η αγορά εργασίας το πρώτο τετράμηνο του έτους, με εκρηκτική άνοδο των προσλήψεων αλλά και ανησυχητική έξαρση των απολύσεων. Παρά ταύτα τα υψηλά ποσοστά των προσλήψεων οδήγησαν σε θετικό αποτέλεσμα τις ροές απασχόλησης.
Πάντως, είναι φανερό ότι η αγορά εργασίας δεν έχει βρει ακόμη την ισορροπία της, και προς αυτή την κατεύθυνση συνηγορεί η τεράστια έλλειψη προσωπικού που παρατηρείται στον τουριστικό τομέα, την ώρα που η ανεργία παραμένει σε υψηλά επίπεδα (τον Μάρτιο 2022, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η ανεργία διαμορφώθηκε στο 12,2%).
Ωστόσο, οι τουριστικοί φορείς επισημαίνουν ότι η σεζόν ξεκίνησε εφέτος με περισσότερες από 55.000 θέσεις εργασίας κενές.
Με δεδομένα όλα αυτά τα στοιχεία, το πρώτο τετράμηνο του έτους η εικόνα της αγοράς εργασίας περιλαμβάνει τα εξής: εκρηκτική άνοδο των προσλήψεων κατά 85,28%, αλλά και ταυτόχρονη αύξηση των απολύσεων-αποχωρήσεων κατά 86,36%. Για την περίοδο Ιανουάριος – Απρίλιος 2022, οι αναγγελίες προσλήψεων ανήλθαν στις 789.235, έναντι 425.960 το ίδιο διάστημα του 2021. Και οι αποχωρήσεις έφτασαν τις 641.112, έναντι 344.018 το προηγούμενο έτος.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι σε μεγάλο βαθμό η αύξηση των απολύσεων αποδίδεται στη λήξη των μέτρων για την πανδημία, τα οποία περιείχαν ειδική προστασία για τους εργαζομένους και τις θέσεις απασχόλησης.
Παρά ταύτα το ισοζύγιο των ροών μισθωτής απασχόλησης του πρώτου τετραμήνου του έτους 2022 είναι θετικό και διαμορφώνεται στις 148.123 θέσεις εργασίας.
Ειδικότερα κατά τον μήνα Απρίλιο το πληροφοριακό σύστημα ΕΡΓΑΝΗ κατέγραψε την υψηλότερη καταγεγραμμένη θετική επίδοση ισοζυγίου προσλήψεων – απολύσεων από το 2001. Κι αυτό σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στην έναρξη της τουριστικής περιόδου κατά τον μήνα Απρίλιο που συνοδεύεται με την πρόσληψη του αντίστοιχου προσωπικού.
Συνολικά οι θέσεις εργασίας τον Απρίλιο αυξήθηκαν κατά 124.365 (33.210 ήταν οι νέες θέσεις τον Απρίλιο του 2021).
Τα επαγγέλματα με τη μεγαλύτερη ζήτηση
Η αύξηση της απασχόλησης αντανακλά την αυξημένη ζήτηση στον τουρισμό και στην εστίαση μετά τη διετή καθίζηση, εξαιτίας της πανδημίας. Τα επαγγέλματα με τη μεγαλύτερη ζήτηση είναι σερβιτόροι, βοηθοί σερβιτόροι, μπάρμαν και τραπεζοκόμοι, μάγειροι και ψήστες, καμαριέρες, υπάλληλοι υποδοχής και ενημέρωσης πελατών, ρεσεψιονίστ και γκρουμ ξενοδοχείων. Ακολουθούν οι προσλήψεις στο λιανεμπόριο (πωλητές και ταμίες εμπορικών επιχειρήσεων), ενώ αυξημένη ζήτηση είχαν και οι εξής κατηγορίες: λαντζέρηδες, γραμματείς, δακτυλογράφοι και υπάλληλοι γραφείου, οδηγοί, μουσικοί, τραγουδιστές, χορευτές, ζογκλέρ και διάφοροι άλλοι καλλιτέχνες, καθαριστές γραφείων, ξενοδοχείων και άλλων χώρων.
Κενές θέσεις σε Κρήτη, Κυκλάδες και Ιόνιο
Με κενό 55.000 εργαζομένων ξεκίνησε ο τουριστικός κλάδος – κυρίως τα ξενοδοχεία – κατά την εφετινή περίοδο. Το πρόβλημα είναι κατά τι αυξημένο σε σχέση με το 2021, καθώς πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου ΙΝΣΕΤΕ δείχνει ότι κατά την αιχμή της περυσινής σεζόν 53.249 θέσεις εργασίας δεν καλύφθηκαν σε ένα σύνολο 244.124 θέσεων εργασίας στα ξενοδοχεία. Δηλαδή το ποσοστό έλλειψης ανήλθε σε 22% ή πάνω από μία στις πέντε θέσεις εργασίας.
Το πρόβλημα ξεκίνησε από το 2019, αφού και τότε είχαν μετρηθεί 20.000 κενές θέσεις εργασίας στα ξενοδοχεία, και τελικά καλύφθηκαν οι 16.000 από αυτές. Η πανδημία, που μεσολάβησε, μεγιστοποίησε εφέτος το πρόβλημα. Η συρρίκνωση της τουριστικής περιόδου του 2020 και του 2021 δημιούργησε συνθήκες ανασφάλειας στην πλειονότητα των εργαζομένων και πολλούς τους οδήγησε σε αλλαγή εργασιακού πεδίου.
Το 50% του συνόλου των θέσεων εργασίας που δεν καλύφθηκαν πέρυσι, δηλαδή σχεδόν 26.500 θέσεις, αντιστοιχούν στις ειδικότητες της καμαριέρας, του ρεσεψιονίστ, του σερβιτόρου, του βοηθού σερβιτόρου, του λαντζέρη, του barista και της τεχνικής υποστήριξης/συντήρησης.
Από το σύνολο των 10.050 ξενοδοχείων που υπάρχουν στην Ελλάδα, το 38% (3.780 ξενοδοχεία) εμφάνισε έλλειψη σε τουλάχιστον μία θέση καμαριέρας, το 30% (3.027 ξενοδοχεία) σε ρεσεψιονίστ, το 27% (2.751 ξενοδοχεία) σε σερβιτόρο και το 18% σε βοηθό σερβιτόρου (1.811) και barista (1.800). Οι περιοχές με τις περισσότερες ακάλυπτες θέσεις εργασίας είναι αυτές που έχουν εποχικές ξενοδοχειακές μονάδες, όπως η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, η Κρήτη, τα Ιόνια Νησιά, αλλά και οι Κυκλάδες υφίστανται το πρόβλημα της έλλειψης προσωπικού.
Η «Μεγάλη Εξοδος» των γυναικών λόγω εργασιακής εξουθένωσης
Η εργασιακή εξουθένωση (burnout) και η έλλειψη δυνατοτήτων ευέλικτης εργασίας οδηγούν πολλές γυναίκες εργαζόμενες στην έξοδο από την εργασία τους και την αναζήτηση νέας με καλύτερες συνθήκες σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Deloitte «Women@Work 2022: A Global Outlook». Η έρευνα αποκαλύπτει ότι το 53% των γυναικών υποστηρίζουν ότι τα επίπεδα άγχους τους είναι υψηλότερα σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο και σχεδόν οι μισές αισθάνονται εξουθενωμένες.
Η εξουθένωση αυτή αποτελεί έναν από τους βασικότερους παράγοντες που απομακρύνει τις γυναίκες από τους εργοδότες τους: σχεδόν το 40% των γυναικών που αναζητούν ενεργά νέο εργοδότη το ανέφεραν ως τον κύριο λόγο. Περισσότερες από τις μισές ερωτηθείσες θέλουν να εγκαταλείψουν τον εργοδότη τους τα επόμενα δύο χρόνια και μόνο το 10% σχεδιάζει να μείνει με τον τρέχοντα εργοδότη τους για περισσότερα από πέντε χρόνια.
Σχεδόν το 60% των γυναικών που εργάζονται σε υβριδικά περιβάλλοντα αισθάνονται ότι έχουν αποκλειστεί από σημαντικές επαγγελματικές συναντήσεις
Αντιπροσωπεύοντας τις απόψεις 5.000 γυναικών σε 10 χώρες, η έρευνα δείχνει ανησυχητικές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις, καθώς τα ποσοστά άγχους και τα περιστατικά παρενόχλησης ή μικροεπιθετικότητας παραμένουν υψηλά. Η έρευνα επίσης ρίχνει φως σε ανησυχητικά ευρήματα σχετικά με τη «νέα κανονικότητα» της εργασίας, καθώς σχεδόν το 60% των γυναικών που εργάζονται σε υβριδικά μοντέλα (συνδυασμός εργασίας εξ αποστάσεως και εργασίας στο γραφείο) αναφέρουν ότι έχουν ήδη αισθανθεί αποκλεισμό.
«Παρά το γεγονός ότι πολλοί εργοδότες έχουν εφαρμόσει νέους τρόπους εργασίας που έχουν σχεδιαστεί για τη βελτίωση της ευελιξίας, η έρευνα δείχνει ότι οι νέες αυτές ρυθμίσεις ενέχουν τον κίνδυνο να αποκλείσουν τα ίδια τα άτομα που θα μπορούσαν να ωφεληθούν περισσότερο από αυτές, με την πλειοψηφία των γυναικών που ερωτήθηκαν να έχουν βιώσει αποκλεισμό στο πλαίσιο ενός υβριδικού περιβάλλοντος εργασίας» λέει η Emma Codd, Deloitte Global Inclusion Leader. «Ο αριθμός των γυναικών που αναφέρουν αυξημένο άγχος και εξάντληση προκαλεί σημαντική ανησυχία. Η επαγγελματική εξουθένωση είναι η κύρια αιτία που ορισμένες γυναίκες αναζητούν αυτή τη στιγμή νέα απασχόληση».
Αγχος και εξουθένωση
Το 53% των γυναικών υποστηρίζει ότι τα επίπεδα άγχους τους είναι υψηλότερα σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο και σχεδόν οι μισές αισθάνονται εξουθενωμένες. Επιπλέον, σχεδόν οι μισές γυναίκες που συμμετείχαν στην έρευνα βαθμολόγησαν την ψυχική τους υγεία ως κακή/πολύ κακή. Το ένα τρίτο έχει πάρει άδεια από την εργασία του λόγω επιβάρυνσης της ψυχικής τους υγείας, ωστόσο μόνο το 43% αισθάνεται άνετα να μιλάει για θέματα ψυχικής υγείας στον χώρο εργασίας.
Ο αριθμός των γυναικών που αναζητούσαν νέο ρόλο τη στιγμή της έρευνας αυξήθηκε σε σχέση με την περυσινή, με το 10% να υποστηρίζει ότι βρισκόταν σε ενεργή αναζήτηση. Το 40% αυτής της ομάδας ανέφερε την εξουθένωση ως τον κύριο λόγο που τους απομάκρυνε από την εργασία τους. Για όσες είχαν ήδη εγκαταλείψει έναν εργοδότη από την έναρξη της πανδημίας, η έλλειψη ευκαιριών για επαγγελματική ανέλιξη ήταν ο λόγος που αναφέρθηκε περισσότερο (22%).
Οσον αφορά τα μελλοντικά σχέδια, οι προοπτικές είναι δυσοίωνες:
l Περισσότερες από τις μισές γυναίκες σχεδιάζουν να εγκαταλείψουν τον εργοδότη τους εντός δύο ετών. Το φαινόμενο αυτό είναι πιο έντονο όσον αφορά τις γυναίκες που κατέχουν μεσαίους και μη διευθυντικούς ρόλους.
Μόνο το 10% των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα σχεδιάζει να μείνει με τον σημερινό εργοδότη τους για περισσότερα από πέντε χρόνια.
Περιορισμένη ευελιξία
Ενώ πολλοί οργανισμοί κατά το προηγούμενο έτος είχαν στραφεί σε στρατηγικές ενσωμάτωσης ευέλικτων και υβριδικών μοντέλων εργασίας, πολλές γυναίκες αναφέρουν ότι δεν έχουν ακόμη αισθανθεί τα οφέλη αυτών των νέων τρόπων εργασίας. Μόνο το 33% των γυναικών υποστηρίζει ότι οι επιχειρήσεις τους εφαρμόζουν πολιτικές ευέλικτης εργασίας και όταν ρωτήθηκαν αναφορικά με τις πολιτικές που είχε εισαγάγει ο οργανισμός τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας, μόνο το 22% ανέφερε ευελιξία σχετικά με το πού και πότε εργάζονται. Επιπλέον, το 94% των γυναικών που ρωτήθηκαν πιστεύουν ότι το να ζητήσουν ευέλικτη εργασία θα επηρεάσει την πιθανότητα προαγωγής τους.
Πέρα από την ευελιξία, η υιοθέτηση υβριδικής εργασίας έχει παρουσιάσει πρόσθετες προκλήσεις. Σχεδόν το 60% των γυναικών που εργάζονται σε υβριδικά περιβάλλοντα αισθάνονται ότι έχουν αποκλειστεί από σημαντικές επαγγελματικές συναντήσεις και το 45% δηλώνει ότι δεν έχει αρκετή έκθεση στα διευθυντικά στελέχη, ένα κρίσιμο στοιχείο για την επαγγελματική τους εξέλιξη.
Η έρευνα ανέδειξε επίσης ότι οι γυναίκες που εργάζονται σε ένα υβριδικό περιβάλλον είναι πολύ πιο πιθανό να αναφέρουν ότι βιώνουν μικροεπιθετικότητα σε σχέση με εκείνες που εργάζονται αποκλειστικά με φυσική παρουσία ή αποκλειστικά από απόσταση. Γενικότερα, το ποσοστό των γυναικών που έχουν βιώσει συμπεριφορές αποκλεισμού στον χώρο εργασίας έχει αυξηθεί από 52% το 2021 σε 59% το 2022. Ακριβώς οι μισές γυναίκες δηλώνουν ότι έχουν βιώσει μικροεπιθετικότητα, ενώ το 14% έχει βιώσει παρενόχληση. Σχετικά με την καταγγελία αυτών των συμπεριφορών αποκλεισμού, εξακολουθεί να υπάρχει φόβος για «επαγγελματικά αντίποινα», καθώς το 93% πιστεύει ότι η αναφορά τέτοιων συμπεριφορών θα επηρεάσει αρνητικά την καριέρα τους. Μόνο το 23% των μικροεπιθέσεων αναφέρθηκαν στους εργοδότες.
