Περισσότεροι από 3,5 εκατομμύρια Σύροι βρήκαν καταφύγιο στην Τουρκία από τότε που ξέσπασε ο εμφύλιος στην πατρίδα τους. Η Άγκυρα προτίθεται τώρα να «ενθαρρύνει» 1 εκατομμύριο από αυτούς να επιστρέψουν στη Συρία και να εγκατασταθούν στο βόρειο τμήμα της χώρας, όπου ζουν κατά κύριο λόγο Κούρδοι. Στις αρχές Μαΐου ο πρόεδρος Ερντογάν αναφέρθηκε σε ομιλία του στις προθέσεις του. Σημειώνουμε ότι εδώ και αρκετά χρόνια η Τουρκία επεκτείνει σε τμήματα της βόρειας Συρίας την επιρροή της σε βάρος των Κούρδων.
Τα σχέδια του τούρκου προέδρου δεν είναι κάτι καινούργιο, λέει η Σαλάμ Σαΐντ, οικονομολόγος και αρμόδια για ζητήματα Συρίας στο γερμανικό πολιτικό ίδρυμα Φρίντριχ Έμπερτ. «Εκπονήθηκαν ήδη το 2019. Το γεγονός ότι ο Ερντογάν επιστρέφει τώρα σε αυτά οφείλεται κυρίως στην πολιτική πίεση που δέχεται». Ας μην ξεχνάμε ότι του χρόνου το καλοκαίρι διεξάγονται στην Τουρκία προεδρικές εκλογές: «Μέχρι τότε ο Ερντογάν θέλει να παρουσιάσει κάτι απτό στους ψηφοφόρους του. Ο ίδιος βρίσκεται σε δεινή θέση λόγω της οικονομικής κρίσης, της εκτόξευσης του πληθωρισμού και της κατάρρευσης της τουρκικής λίρας».
Για τα μεγάλα οικονομικά προβλήματα οι ακροδεξιοί λαϊκιστές ρίχνουν τις ευθύνες στους πρόσφυγες. Ως συνέπεια η δημόσια κοινή γνώμη στρέφεται κατά των Σύρων: «Στις κατηγορίες αυτές ο Ερντογάν αισθάνεται ότι πρέπει να πάρει θέση, μιας και θεωρεί ότι η επιστροφή προσφύγων στη Συρία είναι σε θέση να του διασφαλίσει ψήφους», εκτιμά η Σαλάμ Σαΐντ.
Καταγγελίες προσφύγων για αναγκαστική επιστροφή στην Συρία
Ποιeς δυνάμεις ελέγχουν ποιες περιοχές στη Συρία
Το 2016 η Τουρκία εισέβαλε σε τμήματα της βόρειας Συρίας και από τότε ασκεί πιέσεις στους Κούρδους που ζουν εκεί, με στόχο να αποτρέψει μια αυτόνομη κουρδική περιοχή, όπως εκείνη στο Ιράκ. Εάν ο Ερντογάν κατάφερνε να εγκαταστήσει περίπου 1 εκατομμύριο, ως επί τω πλείστων, Άραβες στο βόρειο τμήμα της Συρίας, θα έπληττε σημαντικά τους Κούρδους της περιοχής, μιας και θα άλλαζε τα δημογραφικά δεδομένα σε βάρος τους. Παράλληλα οι νεοεγκατεστημένοι Άραβες θα εξαρτώνταν από την Τουρκία και πολιτικά και οικονομικά. Επιπλέον, η Τουρκία θα έθετε μακροπρόθεσμα υπό τον έλεγχό της τμήματα της βόρειας Συρίας.
Αντιδρώντας στα σχέδια Ερντογάν, το υπουργείο Εξωτερικών της Συρίας έκανε λόγο για μια μορφή «εθνοκάθαρσης», την οποία η Τουρκία θέτει σε εφαρμογή επί συριακού εδάφους. Μεταξύ άλλων τονίζει ότι οι δηλώσεις Ερντογάν αποκάλυψαν τα «επιθετικά παιχνίδια της Τουρκίας σε βάρος της Δαμασκού».
Οι προθέσεις του προέδρου Ερντογάν θέτουν, όπως ήταν αναμενόμενο, σε συναγερμό τους Σύρους πρόσφυγες στην Τουρκία, μιας και βλέπουν για άλλη μια φορά τη ζωή τους να αλλάζει ριζικά από τη μια στιγμή στην άλλη. Ανάμεσά τους ο Σύρος Άχμεντ (το πραγματικό του όνομα βρίσκεται στη διάθεση των συντακτών). Ο 25χρονος ζει εδώ και τρία χρόνια έξω από την Κωνσταντινούπολη. Πρόσφατα η αστυνομία τον ξυλοκόπησε και τον ανάγκασε να υπογράψει για οικειοθελή επιστροφή του στη Συρία. Αφορμή του ξυλοδαρμού ότι κυκλοφορούσε χωρίς την προβλεπόμενη άδεια. Τώρα φοβάται μια αναγκαστική απέλαση στη Συρία.
Νέα τουρκική επέμβαση φοβούνται οι Κούρδοι
Για το μέλλον της στην Τουρκία ανησυχεί και η 35χρονη Μόνα, η οποία ζει εδώ και πέντε χρόνια με τον σύζυγο και τα δύο παιδιά της στο Ισκεντερούν (Αλεξανδρέττα): «Μετά τη φρίκη που ζήσαμε στη Συρία με τον βομβαρδισμό της πόλης μας από το καθεστώς Άσαντ, περάσαμε καλά χρόνια εδώ», λέει στην DW. «Ελπίζαμε ότι θα πάρουμε την τουρκική υπηκοότητα τις επόμενες ημέρες. Αλλά μετά τις τελευταίες δηλώσεις, ο σύζυγός μου και εγώ φοβόμαστε ότι ενδέχεται να απελαθούμε ανά πάσα στιγμή».
Τα σχέδια Ερντογάν στη βόρεια Συρία είναι προβληματικά και για έναν άλλο λόγο. Προβλέπουν για τις περιοχές των Κούρδων μια νέα εισβολή, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέους εκτοπισμούς πληθυσμών, εκτιμά ο ειδικός σε ζητήματα Συρίας και πρώην σύμβουλος του ΟΗΕ Κάρστεν Βίλαντ. Η Τουρκία θα μπορούσε έτσι να καταλάβει ακόμα περισσότερες περιοχές και να τις εντάξει στη ζώνη επιρροής της. «Τουλάχιστον», σύμφωνα με τον γερμανικό ειδικό, «αυτό θα σήμαινε ότι το 1 εκατομμύριο Σύροι που θα επαναπατρίζονταν δεν θα επέστρεφαν στον έλεγχο του καθεστώτος της Δαμασκού και δεν θα βρίσκονταν εκτεθειμένοι στην εκδίκηση και την αυθαιρεσία του Μπασάρ αλ Άσαντ».
Κέρστεν Κνιπ, Τζένιφερ Χολάις, Ομάς Αλμπάμ
Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος
