Την εκτίμηση ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν θα χάσει τον πόλεμο στην Ουκρανία και ότι κόσμος πρέπει να ετοιμάζεται για μια περίοδο αστάθειας στη Ρωσία κάνει το Foreign Affairs σε ανάλυσή του.
Στο κείμενο του FA, αρχικά υπενθυμίζεται ότι ο Ρώσος πρόεδρος ούτε ανακήρυξε τη νίκη στην Ουκρανία στις 9 Μαΐου, ούτε ανακοίνωσε γενική επιστράτευση, όπως πίστευαν ορισμένοι αναλυτές.
Αντ’ αυτού, μιλώντας από το βήμα στην Κόκκινη Πλατεία της Μόσχας, ο Πούτιν ακούστηκε σαν ηττημένος που έχει πληγωθεί, κλαψουρίζοντας ότι οι απειλές του ΝΑΤΟ τον «ανάγκασαν» να δράσει προληπτικά στο Ντονμπάς, υποστηρίζει το Foreign Affairs.
Στους τρεις μήνες ο πόλεμος
Τρεις μήνες μετά την έναρξη της κακοσχεδιασμένης εισβολής του Βλαντίμιρ Πούτιν στην Ουκρανία, λέει το FA, φαίνεται όλο και πιο πιθανό ότι η προσπάθειά του να απελευθερώσει το Ντονμπάς από το Κίεβο θα μείνει στην ιστορία ως μία από τις πιο θεαματικές αποτυχίες στη σύγχρονη στρατιωτική ιστορία.
Τα ρωσικά στρατεύματα έχασαν τη μάχη για το Κίεβο μέσα στον πρώτο μήνα της σύγκρουσης και τώρα αγωνίζονται να κάνουν οποιαδήποτε πρόοδο στην ανατολική Ουκρανία. Εν τω μεταξύ, συνεχίζουν να υφίστανται καταστροφικές απώλειες: μέχρι τις 16 Μαΐου, σύμφωνα με το υπουργείο Άμυνας της Ουκρανίας, οι ουκρανικές δυνάμεις είχαν σκοτώσει περισσότερους από 28.000 Ρώσους στρατιώτες.
Το ερώτημα τώρα είναι αν η εθνική ταπείνωση που αντιμετωπίζει η Ρωσία μοιάζει περισσότερο με τον ρωσοϊαπωνικό πόλεμο του 1905, που σηματοδότησε την αρχή του τέλους της τσαρικής εποχής ή με την αποτυχημένη προσπάθεια του Ιωσήφ Στάλιν να καταλάβει τη Φινλανδία στον χειμερινό πόλεμο του 1939-1940, σημειώνει το FA.
Ο Πούτιν «πληρώνει» τη συστημική διαφθορά
Η συστημική διαφθορά έχει εμποδίσει την ικανότητα της Ρωσίας να διεξάγει έναν πόλεμο με επιτυχία. Από το 2013, για παράδειγμα, ο Πούτιν έχει αναθέσει τουλάχιστον 3,2 δισεκατομμύρια δολάρια σε συμβάσεις στρατιωτικών προμηθειών στον φίλο του Γεβγκένι Πριγκόζιν, ο οποίος παρείχε στα ρωσικά στρατεύματα τόσο λίγα τρόφιμα που κατέφυγαν σε λεηλασίες παντοπωλείων απλώς για να βρουν κάτι να φάνε.
Τα φτηνά, κακοφτιαγμένα κινεζικά ελαστικά έχουν κατηγορηθεί για την επιβράδυνση της προέλασης των ρωσικών στρατιωτικών αυτοκινητοπομπών. Σύμφωνα με αναφορές της υπηρεσίας καταπολέμησης της διαφθοράς της Ουκρανίας, ένας εργολάβος προμήθευσε τα ρωσικά στρατεύματα με αλεξίσφαιρα γιλέκα που διαφημίζονταν ως αλεξίσφαιρα, αλλά αποδείχθηκε ότι ήταν γεμάτα με χαρτόνι αντί για θωρακισμένες πλάκες.
Ο ουκρανικός στρατός έχει κάνει άλματα
Ο στρατός της Ουκρανίας, αντίθετα, έχει ξεπεράσει κάθε προσδοκία. Εκατοντάδες χιλιάδες Ουκρανοί προσφέρθηκαν εθελοντικά να υπερασπιστούν την πατρίδα τους. Χάρη στον οκταετή πόλεμο στο Ντονμπάς, δεκάδες χιλιάδες Ουκρανοί στρατιώτες έχουν εμπειρία μάχης και πολλοί έχουν επωφεληθεί από την εκπαίδευση των ΗΠΑ και της Βρετανίας. Τα Δυτικής κατασκευής αντιαρματικά όπλα και τα αντιαεροπορικά συστήματα Stinger της Ουκρανίας έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματικά και οι Δυτικοί σύμμαχοί της αυξάνουν τις προμήθειες όπλων και στρατιωτικού εξοπλισμού.
Ο ρόλος των κυρώσεων
Μετά την εισβολή της Ρωσίας στις 24 Φεβρουαρίου, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους επέβαλαν γρήγορα κυρώσεις για να «πνίξουν» τη ρωσική οικονομία. Οι Δυτικές κυρώσεις δεν αποσκοπούν πλέον στην αποτροπή της Ρωσίας, αλλά στην αποδυνάμωση της ρωσικής οικονομίας και στη μείωση της ικανότητάς της να διεξάγει πολέμους.
Είναι κρίσιμο ότι οι Δυτικές κυρώσεις στρέφονται πλέον κατά των μεγάλων ρωσικών κρατικών τραπεζών. Η G-7 πάγωσε τα διεθνή συναλλαγματικά αποθέματα της Ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας και αφαίρεσε πολλές ρωσικές τράπεζες από το SWIFT, το διεθνές σύστημα για διατραπεζικές συναλλαγές.
Σε απάντηση, η ρωσική κυβέρνηση παίρνει ολοένα και περισσότερα μέτρα για την οικονομία, βλάπτοντας περαιτέρω την πολεμική προσπάθεια του Πούτιν. Μέσα σε μία μόνο ημέρα, ο Πούτιν εξαφάνισε το μεγαλύτερο μέρος των οικονομικών κερδών που είχε επιτύχει η Ρωσία από το 1991.
Η παλίρροια του πολέμου του Πούτιν στην Ουκρανία στρέφεται όλο και περισσότερο εναντίον της Ρωσίας και είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα καταλήξει σε μια καταστροφική ρωσική ήττα. Δεν θα είναι η πρώτη φορά που η Μόσχα ξεκινά μια φιλόδοξη στρατιωτική περιπέτεια σε αναζήτηση πρόσθετων εδαφών, μόνο και μόνο για να βρεθεί ανίσχυρη και ταπεινωμένη, τονίζει το FA.
Ομοιότητες και διαφορές με την εκστρατεία στη Φινλανδία
Ένας παραλληλισμός που κάνει το FA είναι ο χειμερινός πόλεμος του 1939-40, μια εκστρατεία στο περιθώριο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, κατά την οποία ο ίδιος ο Στάλιν αποφάσισε να εισβάλει στη Φινλανδία και να εγκαθιδρύσει τη δική του φινλανδική κυβέρνηση.
Ο Κόκκινος Στρατός απέτυχε να προχωρήσει εναντίον του μικρού αλλά γενναίου φινλανδικού στρατού και υπέστη τρομακτικές απώλειες. Αλλά οι παραλληλισμοί τελειώνουν εδώ. Όταν η προσπάθεια απέτυχε, ο Στάλιν άφησε τους επαγγελματίες στρατηγούς να αναλάβουν τη διοίκηση, δίνοντας στον αρχηγό του επιτελείου του σοβιετικού στρατού, τον στρατάρχη Μπόρις Σαπόσνικοφ, πλήρη εξουσία επί των επιχειρήσεων στο φινλανδικό θέατρο των μαχών.
Μετά από τρεις μήνες, ο Στάλιν συμβιβάστηκε με μια συνθήκη ειρήνης με περιορισμένα κέρδη με τεράστιο τίμημα. Ο Πούτιν, αντίθετα, δεν έχει παραχωρήσει τη διοίκηση στους στρατηγούς του. Αντιθέτως, έχει ενισχύσει τον έλεγχό του στις λεπτομέρειες και οι Ουκρανοί ηγέτες δεν είναι διατεθειμένοι να παραδώσουν οποιοδήποτε έδαφος που χάθηκε μετά τις 23 Φεβρουαρίου.
Ο ρωσοϊαπωνικός πόλεμος
Ο πιο εύλογος παραλληλισμός είναι ο ρωσοϊαπωνικός πόλεμος του 1904-5, υποστηρίζει το FA. Η αφετηρία του ήταν η αυτοκρατορική αντιπαλότητα. Η Ρωσία αναζητούσε ένα λιμάνι θερμών υδάτων στον Ειρηνικό Ωκεανό, συγκρουόμενη με τις αυτοκρατορικές φιλοδοξίες της Ιαπωνίας.
Ο πόλεμος ξεκίνησε άσχημα για τη Ρωσία, αλλά ο τσάρος Νικόλαος Β’ επέμεινε να συνεχίσει να πολεμά, ενώ η ελπίδα για νίκη εξανεμίστηκε. Ακόμα κι έτσι, συνέχισε τον πόλεμο για να διαφυλάξει την αξιοπρέπεια της Ρωσίας, αποτρέποντας μια «ταπεινωτική ειρήνη». Όμως, οι Ρώσοι ταπεινώθηκαν από την ήττα και ξεσηκώθηκαν εναντίον του τσάρου Νικόλαου Β’, αποσπώντας ένα πιο φιλελεύθερο καθεστώς.
«Τρίζει» η ρωσική οικονομία
Σήμερα, η Ρωσία αντιμετωπίζει όχι μόνο μια ταπεινωτική ήττα, αλλά και μια φρικτή οικονομική κατάρρευση, για την οποία ο Πούτιν φέρει ακέραια την ευθύνη. Οι επίσημες προβλέψεις της Ρωσίας κάνουν λόγο για μείωση του ΑΕΠ κατά 8-12%, η οποία όμως μπορεί να γίνει διπλάσια.
Τον Αύγουστο του 1998, μετά από έξι ημέρες μιας πολύ λιγότερο σοβαρής οικονομικής κρίσης, ο Ρώσος πρόεδρος Μπόρις Γέλτσιν απέπεμψε την κυβέρνησή του. Ο Πούτιν, αντίθετα, δεν επέτρεψε σε κανέναν στην κυβέρνησή του να παραιτηθεί, υποχρεώνοντας τους πάντες να είναι μαζί του μέχρι το πικρό τέλος. Περιττό να πούμε ότι ο φόβος φαίνεται να κυριαρχεί στη ρωσική κυβερνητική ελίτ, τονίζει το Foreign Affairs.
Υπάρχει περίπτωση πραξικοπήματος;
Η συμβατική άποψη είναι ότι η Πραιτοριανή Φρουρά του Πούτιν, η Υπηρεσία Προστασίας του Προέδρου, είναι τόσο ισχυρή, καλά αμειβόμενη και πιστή στον Πούτιν που θα τον προστατεύσει από κάθε απόπειρα πραξικοπήματος.
Ωστόσο, το κόστος της συνέχισης της ηγεσίας του Πούτιν στη ρωσική κοινωνία είναι τόσο μεγάλο που θα ήταν έκπληξη αν καμία ομάδα δεν κινητοποιούνταν εναντίον του. Οι ξαφνικές άφθονες διαρροές από την κατά τα άλλα μυστικοπαθή κοινότητα των μυστικών υπηρεσιών υποδηλώνουν έναν αυξημένο βαθμό διυπηρεσιακής αντιπαλότητας, σημειώνει το FA.
Ακόμη και αν η Ρωσία συνεχίσει να λογοκρίνει τις ειδήσεις για τον πόλεμο και το εύρος των απωλειών της στην Ουκρανία, η αλήθεια θα γίνει τελικά φανερή. Κατά τη διάρκεια μιας δεκαετίας πολέμου στο Αφγανιστάν, σκοτώθηκαν 15.000 σοβιετικοί στρατιώτες, μια αποτυχία που συνέβαλε στην κατάρρευση της κομμουνιστικής κυριαρχίας, αλλά περισσότεροι Ρώσοι στρατιώτες από αυτούς σκοτώθηκαν τους δύο πρώτους μήνες των μαχών στην Ουκρανία.
«Εκρηκτικό» το εσωτερικό περιβάλλον
Το εσωτερικό περιβάλλον της Ρωσίας φαίνεται «εκρηκτικό» σε κάθε επίπεδο. Πιθανές φήμες διαδίδονται για συλλήψεις και απολύσεις κορυφαίων αξιωματούχων της ασφάλειας, τουλάχιστον επτά κορυφαίοι Ρώσοι επιχειρηματίες φέρονται να έχουν αυτοκτονήσει, αφού πρώτα σκότωσαν τις οικογένειές τους, γεγονός που τις κάνει να μοιάζουν με εκτελέσεις.
Η κοινωνική αναταραχή δεν ήταν εκτεταμένη τα τελευταία χρόνια, αλλά υπάρχει και το επίπεδο της αναμενόμενης μείωσης της παραγωγής και του βιοτικού επιπέδου δεν έχει καταγραφεί από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Μια φυσική λαϊκή αντίδραση θα ήταν η εκτεταμένη κοινωνική αναταραχή, η οποία θα επιδείνωνε τις εντάσεις μεταξύ των υπηρεσιών ασφαλείας, προβλέπει το FA.
Ο ρόλος του Συμβουλίου Ασφαλείας
Τελικά το Συμβούλιο Ασφαλείας της Ρωσίας θα μπορούσε να εκδιώξει τον Πούτιν. Το όργανο αυτό συνεδριάζει μία φορά την εβδομάδα, αλλά τα τελευταία δύο χρόνια έχει συγκληθεί αυτοπροσώπως μόνο μία φορά, στις 21 Φεβρουαρίου, όταν ο Πούτιν απαίτησε την έγκριση του πολέμου του κατά της Ουκρανίας.
Συνεδρίασαν σε μια από τις μεγάλες αίθουσες του Κρεμλίνου σε απόσταση πολλών μέτρων από τον Πούτιν. Αρχικά, η επιφυλακτικότητα του Πούτιν να συναντηθεί με τους συναδέλφους του αποδόθηκε στον ακραίο φόβο του για τον κοροναϊό, αλλά τώρα φαίνεται να φοβάται περισσότερο τους συνεργάτες του, όπως δείχνει η προτίμησή του να κάθεται στην άκρη ενός μακρινού τραπεζιού.
Ο Πούτιν υποδέχτηκε σε τεράστιο τραπέζι και τον Μακρόν
Το Συμβούλιο Ασφαλείας έχει αντικαταστήσει το Πολιτικό Γραφείο (Πολίτμπιρο) ως το ανώτατο όργανο λήψης αποφάσεων, αλλά δεν απολαμβάνει τη λαϊκή εμπιστοσύνη. Εάν το Συμβούλιο Ασφαλείας αναλάβει την εξουσία, η Ρωσία θα μπορούσε να δει και πάλι μια κατάρρευση του πολιτικού συστήματος, όπως στην απόπειρα πραξικοπήματος τον Αύγουστο του 1991, και η εξουσία θα μπορούσε να καταλήξει στους δρόμους.
Θα μπορούσε να ακολουθήσει μια διετία απρόβλεπτης αταξίας, υποστηρίζει το Foreign Affairs. Η εναλλακτική λύση θα ήταν να καταφέρει ο Πούτιν να κινητοποιήσει τη μυστική του αστυνομία και να μετατρέψει τη Ρωσία σε μια νέα Βόρεια Κορέα, κάτι που θα ήταν πολύ χειρότερο. Είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς κάποια μέση οδό σε αυτή τη δραματική κατάσταση.
Πώς θα κινηθεί η Δύση
Όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα, η Δύση πρέπει να αρχίσει να σχεδιάζει για την κατάρρευση ή και την ενίσχυση του καθεστώτος Πούτιν. Εάν ο Πούτιν ενισχύσει την εξουσία του, η Δύση πρέπει να δράσει ανάλογα. Οι κυρώσεις της κατά της Ρωσίας πρέπει να διατηρηθούν έως ότου όλα τα ρωσικά στρατεύματα αποχωρήσουν από την Ουκρανία, σημειώνει το FA.
Ενώ η Δύση θα πρέπει να προσφέρει στην Ουκρανία ουσιαστική υλική υποστήριξη για την ανοικοδόμησή της, οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας θα πρέπει να διατηρηθούν έως ότου η Ρωσία συμφωνήσει να προβεί σε αποζημιώσεις για τις φρικτές ζημιές που έχει προκαλέσει στην Ουκρανία. Οι μελλοντικές ροές των Ρώσων μεταναστών είναι πιθανό να ξεπεράσουν τα εκατομμύρια που φεύγουν σήμερα από την Ουκρανία.
Εάν ο Πούτιν χάσει την εξουσία, ωστόσο, το μέλλον της Ρωσίας φαίνεται πολύ πιο ελπιδοφόρο. Θα ήταν αναμενόμενη μια περίοδος αταξίας, αλλά αν η Ρωσία επιτύχει τελικά ένα αξιοπρεπές δημοκρατικό καθεστώς, η Δύση θα πρέπει να ενεργοποιηθεί και να παραδώσει ένα κανονικό Σχέδιο Μάρσαλ, όπως δεν έκανε το 1991. Ας ελπίσουμε ότι μια προηγούμενη Δυτική ανασυγκρότηση της Ουκρανίας μπορεί να χρησιμεύσει ως master plan, σημειώνει το Foreign Affairs.
