Η μάχη των γυναικών στο Αφγανιστάν για όσα είχαν παλέψει να αλλάξουν και όσα είχαν κατακτήσει τις δύο προηγούμενες δεκαετίες έχει χαθεί οριστικά. Στην πρώτη τους συνέντευξη Τύπου μετά την ανάληψη της εξουσίας τον περασμένο Αύγουστο, οι Ταλιμπάν διαβεβαίωναν τη διεθνή κοινότητα ότι θα επιτρέπεται στις γυναίκες «να εργάζονται στο πλαίσιο της Σαρία». Λίγες μέρες αργότερα, χιλιάδες εργαζόμενες αντίκριζαν την πόρτα της δουλειάς τους κλειστή. Η ανακοίνωση ήταν ξεκάθαρη: «Γυρίστε στο σπίτι σας».

Τους επόμενους μήνες ακολούθησε μια σειρά περιοριστικών διαταγμάτων από το υπουργείο για την Προώθηση της Ηθικής και της Προστασίας των Ηθών, που καλούσε τις γυναίκες να «βγαίνουν όσο το δυνατόν λιγότερο από το σπίτι τους και μόνο όταν συντρέχει σοβαρός λόγος». Τελευταίο πλήγμα η επιστροφή της μπούρκας στις 7 Μαΐου, ως υποχρεωτικό γυναικείο ένδυμα σε δημόσιο χώρο.

Πρόσβαση σε επίσημα στοιχεία δεν υπάρχει υπό το νέο καθεστώς. Ομως είναι δεκάδες οι γυναίκες γιατροί, ειδικά όσες εργάζονταν στον τομέα της αναπαραγωγικής και σεξουαλικής υγείας, που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το Αφγανιστάν και, για την ακρίβεια, πρόλαβαν να φύγουν καθώς από τον περασμένο Μάρτιο απαγορεύτηκε η έξοδος των γυναικών από τη χώρα χωρίς τη συνοδεία άρρενα συγγενή τους.

Τον ίδιο μήνα οι Ταλιμπάν έκλεισαν τα σχολεία θηλέων στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, καταπατώντας το δικαίωμα των κοριτσιών στην Παιδεία, με αποτέλεσμα εκατοντάδες καθηγήτριες να χάσουν επίσης τη δουλειά τους.

Σκοταδιστικός «ακρωτηριασμός»

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, μέχρι τον περασμένο Αύγουστο οι γυναίκες στο Αφγανιστάν αποτελούσαν σχεδόν το 22% του εργατικού δυναμικού της χώρας. Ως τον Δεκέμβριο το ποσοστό έπεσε στο 16%, ενώ η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας προβλέπει περαιτέρω πτώση μέχρι τα μέσα του τρέχοντος έτους.

οΟι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα λένε ότι από τις 700 γυναίκες δημοσιογράφους της Καμπούλ, μόνο 100 εξακολουθούσαν να εργάζονται ως το τέλος του 2021, ενώ το Εμπορικό Επιμελητήριο Γυναικών του Αφγανιστάν αναφέρει ότι πάνω από 3.500 ιδιοκτήτριες μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων έβαλαν λουκέτο στις επιχειρήσεις τους. «Πώς περιμένετε οι γυναίκες να μπορούν να δουλέψουν ή να διευθύνουν μια επιχείρηση έχοντας τον φόβο της τιμωρίας εάν δείξουν το πρόσωπό τους;» αναρωτιέται η ακαδημαϊκός και πρώην υπουργός Ορυχείων και Πετρελαίου του Αφγανιστάν Ναργκίς Νεχάν μιλώντας στον «Guardian».

Οι θέσεις που χήρεψαν δεν αναπληρώθηκαν, με αποτέλεσμα οι επιπτώσεις σε μια ούτως ή άλλως εξαθλιωμένη οικονομία να είναι ολέθριες. Τα Ηνωμένα Εθνη εκτιμούν ότι οι περιορισμοί στην απασχόληση των γυναικών έχουν στοιχίσει 1 δισεκατομμύριο δολάρια στην οικονομία, ήτοι 5% του ΑΕΠ. Η οικονομία έχει καταρρεύσει και η φτώχεια του πληθυσμού είναι καθολική.

Ανθρωπιστική καταστροφή

Σχεδόν το 95% των Αφγανών δεν μπορεί να εξασφαλίσει το καθημερινό φαγητό, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του Παγκόσμιου Προγράμματος Σίτισης, καθώς πολλές δυτικές κυβερνήσεις σταμάτησαν τη βοήθεια μετά την ανάληψη ηγεσίας από τους Ταλιμπάν. Σαν να μην έφταναν όλα τα δεινά, την κρίση έχουν επιδεινώσει η παρατεταμένη ξηρασία αλλά και ο πόλεμος στην Ουκρανία, που εκτόξευσε τις παγκόσμιες τιμές σιτηρών.

Την ίδια ώρα, οι διεθνείς κυρώσεις κατά του σκοταδιστικού καθεστώτος έχουν στερέψει από ρευστότητα το τραπεζικό σύστημα το οποίο βρίσκεται σε καθεστώς κεφαλαιακών ελέγχων, το νόμισμα έχει πέσει δραματικά σε αξία, οι τιμές βασικών αγαθών έχουν εκτιναχθεί στα ύψη και οι ουρές στα προγράμματα σίτισης μεγαλώνουν μέρα με τη μέρα.

Ανταλλάσσουν ανήλικα κορίτσια με ελάφρυνση χρέους

Ρεπορτάζ της «Washington Post» αποκαλύπτει ότι δεν είναι λίγοι εκείνοι που αναγκάζονται να πουλήσουν τα όργανά τους προκειμένου να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν την πείνα και την εξαθλίωση της οικογένειάς τους. Συνήθως δίνουν το νεφρό τους σε μια τιμή που κυμαίνεται μεταξύ 2.000 και 4.000 δολάρια. Ακόμη χειρότερα, ένας αυξανόμενος αριθμός οικογενειών ανταλλάσσει τα ανήλικα κορίτσια του σε γάμο, με ελάφρυνση του χρέους ή άλλα κοινωνικά και οικονομικά κίνητρα. Προ Ταλιμπάν ο γάμος για τα κορίτσια επιτρεπόταν μόνο από την ηλικία των 16 ετών και πάνω. Αντίθετα τώρα ένα κορίτσι μεταξύ 11 και 13 ετών – που στις δυτικές χώρες θεωρείται μια μέση παιδική ηλικία – μπορεί να παντρευτεί. Μια τραγική συνέπεια αυτής της πρακτικής είναι η θνησιμότητα στη διάρκεια του τοκετού: για κάθε 100.000 γεννήσεις, περίπου 700 με 1.600 αφγανές μητέρες πεθαίνουν στη γέννα.