Την πάγια επιδίωξη της Μόσχας να αποκτήσει επιρροή και ισχυρή παρουσία στο Αγιον Ορος έφερε στην επιφάνεια η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και όπως είναι πρόδηλο η προγραμματισμένη επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου στα τέλη Μαΐου αποκτά ξεχωριστό ενδιαφέρον.

Τα 20 μοναστήρια του Αγίου Ορους υπάγονται στην πνευματική δικαιοδοσία του Αγίου Ορους και οπωσδήποτε η επίσκεψη Βαρθολομαίου από 27 έως 29 του μηνός στις Μονές Μεγίστης Λαύρας, Ιβήρων, Καραλάλλου εντάσσεται στο πλαίσιο της δικαιοδοσίας του Πατριαρχείου.

Θεωρείται βέβαιο όμως πως η παρουσία του Πατριάρχη στο Αγιον Ορος και μάλιστα σ’ αυτή τη χρονική συγκυρία στέλνει μηνύματα όχι μόνο προς τη Μόσχα αλλά σε πολλαπλούς αποδέκτες.

Η ρωσική επιρροή

Στη χερσόνησο του Αθω υπάρχουν 20 μοναστήρια και η συντριπτική πλειονότητα είναι ελληνορθόδοξα. Υπάρχουν όμως και τρεις μονές που είναι γνωστές ως «Ρωσική» (Αγίου Παντελεήμονος), «Βουλγαρική» (Ζωγράφου) και «Σερβική» (Χιλανδαρίου) διότι μεγάλη μερίδα των μοναχών μιλούν τις παραπάνω γλώσσες.

Στη Μονή του Αγίου Παντελεήμονος οι ακολουθίες γίνονται και στα ελληνικά και στα ρωσικά, ενώ η βιβλιοθήκη του μοναστηριού διαθέτει και πολλά ρωσικά βιβλία.

Μάλιστα, έχοντας ως έρεισμα το «ρούσικο» μοναστήρι στο Ορος η Μόσχα δεν έκρυψε ποτέ τις επιδιώξεις της για αύξηση της επιρροής της και έλεγχο της ευρύτερης περιοχής. Δεν είναι τυχαίο εξάλλου ότι συχνά Ρώσοι επισκέπτονται το Αγιον Ορος. Ο Πούτιν είχε επισκεφτεί το Αγιον Ορος και τη Μονή Αγίου Παντελεήμονος το 2016. Επίσης, δεν θα πρέπει να λησμονείται πως το φθινόπωρο του 2020 και την άνοιξη του 2021, δηλαδή σε διάστημα μόλις έξι μηνών, είχε μεταβεί στο Αγιον Ορος και ο ρώσος πρωθυπουργός Μιχαήλ Μισούστιν.

Είναι γνωστό εξάλλου ότι Ρώσοι είχαν δαπανήσει χρήματα για ανακαινίσεις μοναστηριών του Ορους. Επιπλέον, στο παρελθόν, κειμήλια και εικόνες αγιορείτικων μοναστηριών έχουν μεταφερθεί στη Ρωσία για προσκύνημα.

Το μήνυμα του Φαναρίου

Ο σχεδιασμός των Ρώσων δεν αποκλείεται να αποσκοπούσε στη σταδιακή απόκτηση του ελέγχου κάποιων μοναστηριών, προφανώς με «όχημα» τη Μονή Παντελεήμονος, και έτσι να αμφισβητήσουν για ακόμη μία φορά τη δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Αλλά βέβαια αυτό δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Και στο παρελθόν όποτε έχει προκύψει κάποιο θέμα ανάμεσα στη Ρωσική Εκκλησία και το Οικουμενικό Πατριαρχείο και έρχονταν στην επιφάνεια οι ρωσικές βλέψεις στον Αθω, το μήνυμα του Φαναρίου – όπως έχει υπογραμμιστεί και στα «ΝΕΑ» – ήταν σαφές προς τη Μόσχα: «αλάργα από το Ορος».

Είναι προφανές ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης και μόνο με την παρουσία του στο Αγιον Ορος θα στείλει το ίδιο μήνυμα σε όσους αμφισβητούν τη δικαιοδοσία του Πατριαρχείου.

Η ενόχληση της Μόσχας

Οι Ρώσοι πάντως είχαν εμπλακεί και το φθινόπωρο του 2018 στα θέματα του Αγίου Ορους. Οταν είχε γίνει γνωστό πως το Οικουμενικό Πατριαρχείο δρομολογούσε την παραχώρηση αυτοκεφαλίας στην Εκκλησία της Ουκρανίας, η Ρωσική Εκκλησία είχε εκδώσει μια σύσταση-ταξιδιωτική οδηγία προς τους ρώσους πιστούς. Τους ζητούσε να μην κοινωνούν των αχράντων μυστηρίων και να μην εξομολογούνται από τους μοναχούς του Αγίου Ορους.

Πάντως και τώρα με αφορμή την επίσκεψη Βαρθολομαίου, η Ρωσική Εκκλησία δεν έχει κρύψει την ενόχλησή της. Κληρικός του τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας εξέφρασε τον φόβο ότι οι ρώσοι μοναχοί μπορεί να εκδιωχθούν βίαια από το Αγιον Ορος και πως αυτό μπορεί να συνδεθεί με την επικείμενη επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίου στον Αθω.