Παρά τη σκληρή φρασεολογία του τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ανάλυση του Politico εκτιμά ότι η Άγκυρα εντέλει θα δώσει το πράσινο φως για την ένταξη Φινλανδίας και Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Όμως η συμμαχία θα πρέπει πρώτα να καταβάλει στην Τουρκία το ανάλογο τίμημα.
Η Άγκυρα έχει εγείρει ενστάσεις στην ένταξη των δυο βόρειων κρατών στη συμμαχία, εμποδίζοντας τη διαδικασία. Τούρκοι αξιωματούχοι έχουν κατηγορήσει τόσο την Φινλανδία όσο και τη Σουηδία ότι υποστηρίζουν κούρδους «τρομοκράτες», ενώ ταυτόχρονα έχουν εκφράσει ανησυχίες για τους περιορισμούς που έχουν επιβάλει στις εξαγωγές εξοπλισμών.
«Το ΝΑΤΟ είναι μια στρατιωτική συμμαχία και η Τουρκία δεν θα θέσει σε κίνδυνο την ασφάλειά της», ανέφερε ο τούρκος ηγέτης στις αρχές της εβδομάδας.
Το τίμημα
Όμως τόσο σημερινοί όσο και προγενέστεροι αξιωματούχοι και διπλωμάτες υποστηρίζουν σύμφωνα με το Politico ότι τα κίνητρα της Τουρκίας κατά πάσα πιθανότητα δεν περιορίζονται σε μια αλλαγή πολιτικής εκ μέρους της Στοκχόλμης και του Ελσίνκι. Ο Ερντογάν βρίσκεται εν μέσω παρατεταμένων διαπραγματεύσεων με τις ΗΠΑ για την αγορά πολεμικών αεροσκαφών. Επιπλέον, είναι πιθανό να αντιμετωπίζει την κρίση ως ευκαιρία για να συσπειρώσει τους ψηφοφόρους του πίσω από τη διεθνή του πολεμική κατά της «τρομοκρατίας».
Τώρα, σε ένα όργιο δραστηριότητας, διπλωμάτες σπεύδουν να αποκρυπτογραφήσουν τι είναι αυτό που θα κάνει τον Ερντογάν να υποκύψει, αφού ο χρόνος πιέζει για την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας, προκειμένου η Ρωσία να μην προλάβει να ανακατευτεί πριν την ολοκλήρωση της διαδικασίας.
«Αυτή τη στιγμή το τίμημα δεν είναι σαφές, όμως είναι σαφές ότι υπάρχει κάποιο τίμημα», δήλωσε στο Politico ο Γιάπ ντε Χουπ Σέφερ, πρώην γ.γ. του ΝΑΤΟ.
Γνωστό μοτίβο
Το Politico τονίζει ότι αν και η Τουρκία γενικώς έχει υποστηρίξει τις αλλεπάλληλες διευρύνσεις του ΝΑΤΟ, ο Ερντογάν έχει ιστορικό εκμετάλλευσης των μεγάλων αποφάσεων της συμμαχίας με στόχο την απόσπαση παραχωρήσεων.
Το 2009, για παράδειγμα, η Τουρκία πρόβαλε ένσταση στον ορισμό του Άντερς Φοχ Ράσμουσεν ως γ.γ. του ΝΑΤο, για να υποχωρήσει στη συνέχεια έπειτα από διάλογο κορυφής. Ο Ντε Χουπ Σέφερ, ο τότε απερχόμενος γενικός γραμματέας, θυμάται τις ολονύχτιες διαπραγματεύσεις με τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα.
Εντέλει, σύμφωνα με τις δηλώσεις του πρώην επικεφαλής της συμμαχίας στο Politico, η Τουρκία δέχτηκε τον Ράσμουσεν «και ως επιβράβευση έλαβε έναν αναπληρωτή γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ».
Οι αιτήσεις της Σουηδίας και της Φινλανδίας αποτελούν τώρα μια νέα ευκαιρία για τον Ερντογάν, ο οποίος επιθυμεί να εκμεταλλευτεί το μοντέλο του ΝΑΤΟ, που στηρίζεται στην ομόφωνη συμφωνία, αλλά και να συσπειρώσει την εκλογική του βάση ενόψει των εκλογών που αναμένονται εντός του ερχόμενου έτους.
Μανούβρες
Ο Ντε Χουπ Σέφερ σημείωσε ότι οι διπλωματικές μανούβρες της Τουρκίας μπορεί να οφείλονται σε έναν συνδυασμό παραγόντων.
Πρώτον, όπως εξήγησε στο Politico, είναι ζήτημα εσωτερικής πολιτικής. Ο Ερντογάν πάντα στήριζε την απήχησή του εν μέρει και στη σκληρή ρητορική για την τρομοκρατία, για την οποία εχθρός είναι το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK). Η Τουρκία, οι ΗΠΑ και η ΕΕ έχουν χαρακτηρίσει το ένοπλο τμήμα του PKK ως τρομοκρατική οργάνωση, αν και ο χαρακτηρισμός θεωρείται ότι εν ανταποκρίνεται πια στην πραγματικότητα από ορισμένους στις ΗΠΑ και την ΕΕ. Αντιθέτως, ο Ερντογάν χρησιμοποιεί συχνά την οργάνωση για να συσπειρώσει.
«Μπορείς πάντα να συσπειρώσεις μεγάλα τμήματα του πληθυσμού συνδέοντας το PKK με την τρομοκρατία», είπε χαρακτηριστικά μιλώντας στο Politico ο πρώην γενικός γραμματέας.
Δεύτερον, σύμφωνα πάντα με τον Ντε Χουπ Σέφερ, η ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας θα μπορούσε να «αλλάξει την εσωτερική πολιτική ισορροπία δυνάμεων του ΝΑΤΟ, επειδή δυο πλήρως ανεπτυγμένες και βαριά εξοπλισμένες» δημοκρατίες θα γίνονταν μέρος της συμμαχίας.
Η Φινλανδία και η Σουηδία αναμένεται να συμβάλλουν σημαντικά στην ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων του ΝΑΤΟ. Η Φινλανδία μπορεί να προσφέρει ναυτικές δυνάμεις στη Βαλτική θάλασσα και παρουσία στον αρκτικό βορρά, όπου η Ρωσία έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον για διεύρυνση της ισχύος της. Η Σουηδία, από την πλευρά της, διαθέτει προηγμένη αεροπορία.
Ζητήματα εξοπλισμών
Ένα άλλο κεντρικό ζήτημα αφορά την από καιρού ένταση μεταξύ Τουρκίας και ΗΠΑ για τις προμήθειες αεροσκαφών.
Επί σειρά ετών, η Άγκυρα ήταν αξιόπιστος αγοραστής των πολεμικών βιομηχανιών των ΗΠΑ, αγοράζοντας δεκάδες μαχητικά F-16. Αργότερα, στράφηκε στα πιο προηγμένα F-35.
Ωστόσο, η σχέση αυτή διακόπηκε το 2019, όταν η Τουρκία αγόρασε το ρωσικό πυραυλικό σύστημα S-400 – μια κίνηση που οι ΗΠΑ δήλωσαν ότι θα έθετε σε κίνδυνο τα νατοϊκά αεροσκάφη που πετούν πάνω από την Τουρκία. Αντιδρώντας στο γεγονός, οι ΗΠΑ εκδίωξαν την Άγκυρα από το πρόγραμμα των F-35 και επέβαλαν κυρώσεις στην τουρκική αμυντική βιομηχανία.
Μετά από τη διαμάχη αυτή, η Τουρκία άρχισε να σκέφτεται σοβαρά το ενδεχόμενο να προμηθευτεί μαχητικά αεροσκάφη από τη Ρωσία ή ακόμη και να ξεκινήσει το δικό της πρόγραμμα. Ωστόσο, παράλληλα επιδιώκει τόσο την αναβάθμιση του στόλου της σε F-16 όσο και την αγορά νέων F-16. Το αίτημά της έχει μείνει σε εκκρεμότητα εδώ και μήνες.
Συνεπώς, «το τίμημα ίσως είναι η άρση του μπλόκου στην αγορά F-16», σημείωσε ο Ντε Χουπ Σέφερ.
Οι πρόθυμοι Αμερικάνοι
Οι ΗΠΑ φαίνονται πρόθυμες να καταβάλουν αυτό το τίμημα. Το αμερικανικό υπουργείο εξωτερικών έχει ταχθεί υπέρ του αιτήματος της Τουρκίας, το οποίο πλέον εξετάζεται από τον Λευκό Οίκο και το Κογκρέσο.
Το ζήτημα είναι ένα από τα ανοιχτά ερωτήματα που προέκυψαν στη διάρκεια της συνάντησης μεταξύ του αμερικανού ΥΠΕΞ, Άντονι Μπλίνκεν, και του τούρκου ομόλογού του, Μεβλούτ Τσαβούσογλου.
Ο Τσαβούσογλου υποστήριξε ότι τα μέλη του ΝΑΤΟ θα μπορούσαν να γίνουν μέρος της λύσης σε αυτό το αδιέξοδο. Μιλώντας μαζί με τον Μπλίνκεν, ο Τσαβούσογλου τόνισε ότι κατανοεί τις ανησυχίες ασφαλείας της Φινλανδίας και της Σουηδίας, «όμως θα πρέπει να ικανοποιηθούν και οι ανησυχίες ασφαλείας της Τουρκίας. Και αυτό είναι ένα από τα ζητήματα που συνεχίζουμε να συζητάμε με τους φίλους και συμμάχους μας, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ».
Το ζήτημα ίσως περιλαμβάνει και τα F-16. Σε σχόλιά του που δημοσιεύθηκαν την ίδια μέρα στα τουρκικά ΜΜΕ, ο τούρκος ΥΠΕΞ υπογράμμισε ότι οι συζητήσεις για μια ενδεχόμενη αγορά «βαίνουν καλώς».
Φαίνεται πως και το Ελσίνκι πιστεύει ότι η άρνηση της Τουρκίας σχετίζεται περισσότερο με τα προβλήματα που αντιμετωπίζει με τις ΗΠΑ.
«Η Φινλανδία έχει καλές σχέσεις με την Τουρκία και μοιραζόμαστε τον ίδιο στόχο καταπολέμησης της τρομοκρατίας», δήλωσε στο Politico υψηλόβαθμος φινλανδός αξιωματούχος, με τον όρο της ανωνυμίας του. «Δεν πιστεύω ότι οι διμερείς μας σχέσεις είναι το πρόβλημα. Πιθανότατα αφορά ζητήματα της Τουρκίας με τις ΗΠΑ».
Ο ρόλος των Κούρδων
Ωστόσο, ορισμένοι αναλυτές επιμένουν ότι η στάση της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο θέμα του PKK παραμένει ζήτημα-κλειδί για την Τουρκία.
«Δεν μπορούμε να λύσουμε αυτό το πρόβλημα» απλώς εξομαλύνοντας τις σχέσεις Άγκυρας-Ουάσινγκτον, δήλωσε ο Σινάν Ουλγκέν, πρώην τούρκος διπλωμάτης και νυν ερευνητής στη δεξαμενή σκέψης Carnegie Europe.
Κάτι τέτοιο, θα μπορούσε κατά τη γνώμη του να επιταχύνει αυτή τη διαδικασία, όμως «δεν υπάρχει τρόπος να αποφευχθεί» η συζήτηση για τις πολιτικές των δυο χωρών σε σχέση με τις κουρδικές οργανώσεις.
Οι διαπραγματεύσεις με τη Σουηδία, σύμφωνα με τον Ουλγκέν, αναμένονται δυσκολότερες σε σχέση με εκείνες με τη Φινλανδία.
«Περιμένουμε περισσότερα από τη Σουηδία», δήλωσε, αναφερόμενος σε αυτό που περιέγραψε ως «πιο χαλαρή προσέγγιση σε δραστηριότητες που η Τουρκία αντιμετωπίζει ως τρομοκρατικές οργανώσεις, όπως το PKK και τα παρακλάδια του».
Η σουηδική κυβέρνηση «θα πρέπει να δείξει ότι άλλαξε την οπτική της σε αυτό το θέμα», πρόσθεσε.
Νατοϊκή αισιοδοξία
Σουηδοί και φινλανδοί αξιωματούχοι έχουν δηλώσει ανοιχτοί σε έναν διάλογο με την Τουρκία. Και κορυφαία πρόσωπα από ολόκληρη τη συμμαχία έχουν επιμείνει στην εύρεση κοινού εδάφους για την ένταξη Φινλανδίας και Σουηδίας.
«Είμαι σίγουρος ότι θα καταλήξουμε σύντομα στην απόφαση να καλωσορίσουμε τόσο τη Σουηδία όσο και τη Φινλανδία στην οικογένεια του ΝΑΤΟ», δήλωσε ο γενικός γραμματέας της συμμαχίας, Γενς Στόλτενμπεργκ, σε συνέντευξη τύπου την Πέμπτη.
«Όταν ένας σύμμαχος, ένας σημαντικός σύμμαχος όπως η Τουρκία, εγείρει ανησυχίες ασφαλείας», επεσήμανε, «ο μόνος τρόπος να αντιμετωπιστούν είναι μέσω της συζήτησης και της προσπάθειας ανεύρεσης κοινού εδάφους».
Το ίδιο μήνυμα επικράτησε και στη Χάγη, όπου ο γερμανός καγκελάριος, Όλαφ Σολτς, συναντήθηκε με τον ολλανδό πρωθυπουργό, Μαρκ Ρούτε.
«Είμαι εξαιρετικά σίγουρος» ότι οι αντιρρήσεις της Τουρκίας μπορούν να ξεπεραστούν, δήλωσε ο Σολτς.
«Πιστεύω ότι τελικά θα είναι εφικτό να βρούμε κοινές θέσεις για την ένταξη Φινλανδίας και Σουηδίας, συμφώνησε ο Ρούτε.
Πηγή: Politico
