Συνέβη στο Πουντόνγκ της Σανγκάης πριν από κάμποσες ημέρες, όταν το απόλυτο lockdown που είχε επιβληθεί κρατούσε όλους τους κατοίκους κλεισμένους υποχρεωτικά στα διαμερίσματά τους. Κάποιοι βγήκαν στα μπαλκόνια και στα παράθυρα και άρχισαν να τραγουδούν. Αμέσως εμφανίστηκε ένα drone, από το οποίο μια αισθησιακή γυναικεία φωνή εξέπεμπε τα παρακάτω: «Παρακαλούμε, συγκρατήστε τον ενθουσιασμό σας για ελευθερία. Το τραγούδι μπορεί να διαδώσει τον ιό, γι’ αυτό σας παρακαλούμε μην τραγουδάτε».
Ακούγεται υπερρεαλιστικό, αλλά αρκεί από μόνο του για να καταλάβει κανείς πόσο σκληρό είναι το lockdown που επιβλήθηκε στη Σανγκάη των 26 εκατ., την πολυπληθέστερη πόλη της Κίνας που διαθέτει το μεγαλύτερο εμπορικό λιμάνι στον κόσμο.
Ο πλούτος και το παράδειγμα
Το Πουντόνγκ, η περιοχή που βρίσκεται στην αριστερή πλευρά του ποταμού Χουανγκπού, ο οποίος διασχίζει τη Σανγκάη, με πληθυσμό 5,5 εκατ. κατοίκους, είναι η πλουσιότερη της Κίνας, με ετήσιο κατά κεφαλήν εισόδημα που υπερβαίνει τα 50.000 δολάρια. Εδώ βρίσκονται επτά πανεπιστήμια, το τρίτο μεγαλύτερο χρηματιστήριο παγκοσμίως, οι εντυπωσιακότεροι ουρανοξύστες της: ο Ανατολικός Πύργος των Μαργαριταριών, ο Πύργος Τζιν Μάο, το Εμπορικό Κέντρο της Σανγκάης και ο Πύργος της Σανγκάης με 128 ορόφους και ύψος 632 μ. Η κυβέρνηση ήταν εξαιρετικά ικανοποιημένη από το γεγονός ότι η πολιτική μηδενικής ανοχής στον κορωνοϊό που εφαρμόζει είχε εξαιρετικά αποτελέσματα ως τώρα και πρόβαλλε τη Σανγκάη σαν το κατ’ εξοχήν παράδειγμα. Η πόλη μέχρι τις αρχές του Μαρτίου λειτουργούσε κανονικά και οι κάτοικοί της, γηγενείς και ξένοι, δεν είχαν λόγους να είναι δυσαρεστημένοι.
Πόλη με τεράστια πολιτική σημασία
Η ευφορία ήταν μεγάλη στα τέλη του περασμένου Ιουλίου. Πριν απ’ όλα, για ιστορικούς λόγους: Είχαν συμπληρωθεί εκατό χρόνια από το πρώτο συνέδριο με το οποίο ιδρύθηκε το Κομμουνιστικό Κόμμα της χώρας στη Σανγκάη. Και έπειτα, γιατί η πόλη είναι το κέντρο της οικονομικής ζωής και η πολιτική της σημασία τεράστια. Οκτώ στους δέκα γενικούς γραμματείς του κόμματος έχουν θητεύσει με επιτυχία σε θέσεις-κλειδιά της Σανγκάης. Ανάμεσά τους και ο νυν πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ, που κατά πάσα πιθανότητα θα είναι εκ νέου πρόεδρος της Κίνας μετά το 20ό συνέδριο του κόμματος το επόμενο φθινόπωρο.
Η πιθανότητα αυτή, ως πρόσφατα τουλάχιστον, ήταν βεβαιότητα. Στη δεύτερη θητεία του (από το 2017 ως σήμερα) ο Σι Τζινπίνγκ αντιμετώπισε με επιτυχία δύο μεγάλα προβλήματα: την κρίση του κορωνοϊού και τον εμπορικό πόλεμο που είχε κηρύξει στην Κίνα ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, που δεν κατάφερε να φρενάρει την οικονομική της ανάπτυξη.
Ο Σι Τζινπίνγκ ανέπτυξε την εσωτερική αγορά και βελτίωσε θεαματικά την ποιότητα των προϊόντων που παράγονται στη χώρα σε συνδυασμό με την εξίσου θεαματική ανάπτυξη της ψηφιακής τεχνολογίας.
Δεν είναι ο μόνος που «μετράει»
Πριν από την έξαρση της επιδημίας του κορωνοϊού στη Σανγκάη λόγω της παραλλαγής Ομικρον, ο Σι Τζινπίνγκ έμοιαζε πανίσχυρος. Αλλά, σε αντίθεση με τα όσα πιστεύουν πολλοί στη Δύση, δεν είναι ο μόνος που «μετράει» στο πολιτικό σύστημα της Κίνας. Και επειδή οι αποφάσεις παίρνονται στο παρασκήνιο πριν ανακοινωθούν στα συνέδρια, τα σενάρια στον δυτικό κόσμο συχνότατα διαψεύδονται.
Ο Σι Τζινπίνγκ κατέχει τρία σημαντικά αξιώματα: Είναι πρόεδρος της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, γενικός γραμματέας του κόμματος και πρόεδρος της Στρατιωτικής Επιτροπής από το 2017. Ωστόσο δεν έχει τον πλήρη έλεγχο. Από τα 25 μέλη του Πολιτικού Γραφείου έχει στενές σχέσεις με τα 15, ενώ 8 από αυτά θα συνταξιοδοτηθούν το φθινόπωρο.
Ο κρίσιμος ρόλος του πρωθυπουργού
Κρίσιμης σημασίας θα είναι η επιλογή του πρωθυπουργού, ο οποίος έχει την κύρια ευθύνη για την εφαρμογή της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής. Ο σημερινός πρωθυπουργός Λι Κετσιάνγκ συνταξιοδοτείται και κατά τα ειωθότα θα τον διαδεχθεί ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Λίου Χε, προστατευόμενος του Σι Τζινπίνγκ, όμως και αυτό τώρα δεν είναι επίσης βέβαιο.
Ο σημερινός πρωθυπουργός Λι Κετσιάνγκ
Αν ο διάδοχος του Λι Κετσιάνγκ δεν είναι «σύμμαχος» του Σι Τζινπίνγκ και αποτύχει στα κρίσιμα ζητήματα της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής, ο τελευταίος θα μπορεί να του καταλογίσει τις ευθύνες της όποιας αποτυχίας, αποφαίνονται δυτικοί αναλυτές. Αυτή όμως είναι μια προσέγγιση που αντίκειται στην πολιτική πρακτική του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας, όπου οι διαφωνίες εκφράζονται πίσω από κλειστές πόρτες, ενώ προς τα έξω η εικόνα που δίνεται είναι ότι ο κομματικός μηχανισμός παραμένει αρραγής και λειτουργικός.
Πρόεδρος για τρίτη θητεία;
Ως το 2017 ο πρόεδρος της Κίνας παρέμενε στο αξίωμα για δύο πενταετείς θητείες. Ο πρωθυπουργός, ο αντιπρόεδρος και τα μέλη του Πολιτικού Γραφείου συνταξιοδοτούνται στα 68 τους χρόνια. Αλλά τότε, στο 19ο συνέδριο, πάρθηκε η απόφαση να καταργηθεί ο περιορισμός των δύο θητειών για τον πρόεδρο.
Η απόφαση περιλήφθηκε στον Καταστατικό Χάρτη του κόμματος και αργότερα, με μικρή τροποποίηση, και στο Σύνταγμα της χώρας. Επιπροσθέτως, ενώ ως τότε στον Καταστατικό Χάρτη περιλαμβάνονταν μόνο δύο «σκέψεις»: η «Σκέψη του Μάο» και η «Σκέψη του Ντενγκ Σιάο Πινγκ», προστέθηκε και μία τρίτη: η «Σκέψη του Σι Τζινπίνγκ».
Για τα παραπάνω, αν πιστέψει κανείς τα ελάχιστα που έχουν διαρρεύσει, υπήρξαν κάποιες αντιρρήσεις στην Κεντρική Επιτροπή του κόμματος, αλλά κανείς δεν τις διατύπωσε επισήμως. Πέραν των εσωτερικών συσχετισμών και των προσωπικών φιλοδοξιών του Σι Τζινπίνγκ και άλλων υψηλόβαθμων στελεχών, υπήρξε κι ένας σοβαρότερος λόγος: Δεν επρόκειτο για ζήτημα προσωπολατρίας, αλλά η Κίνα θα έπρεπε να προβάλει, λόγω και του εμπορικού πολέμου που της είχαν κηρύξει οι ΗΠΑ, έναν πρόεδρο αντίστοιχα με αυτόν των ΗΠΑ. Να είναι – και να δείχνει – πανίσχυρος, κάτι που δεν συνέβαινε πιο μπροστά, ούτε με τον Χου Τζιντάο ούτε με τον Τζιαν Ζεμίν που είχαν προηγηθεί.
Σταθερή η πολιτική παρά τις ενστάσεις
Το μείζον θέμα σήμερα είναι η δοκιμασία στη Σανγκάη σε ό,τι αφορά τη μηδενική ανοχή στον κορωνοϊό που εφαρμόζει η Κίνα. Παρά τις πληροφορίες – αν είναι σωστές – που διαρρέουν ότι υπάρχουν κάποιες ενστάσεις στο εσωτερικό του κόμματος για την εμμονή σε αυτή την πολιτική, η εικόνα προς τα έξω είναι διαφορετική.
Οι Κινέζοι, που κατά παράδοση σκέφτονται και λειτουργούν σε βάθος χρόνου, δεν πρόκειται αυτή την πολιτική να την αλλάξουν. Εξαιτίας του lockdown στη Σανγκάη, η ανάπτυξη εκτιμάται ότι θα μειωθεί από το 5,5% στο 4%, αλλά πιστεύουν πως η απώλεια αυτή θα ανακτηθεί σύντομα. Εκείνο που τους ενδιαφέρει είναι να βγουν νικητές στον εμπορικό πόλεμο με τις ΗΠΑ ελέγχοντας τις αναπτυσσόμενες αγορές της Ασίας. Ετσι, οι πρόσφατες εμπρηστικές δηλώσεις του υπουργείου Εξωτερικών της Κίνας εναντίον της Αμερικής δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Και οι υποτιμητικές αναφορές στην Ευρώπη που «κρατάει το κερί στον αμερικανικό διάβολο» ήταν έμμεση απειλή εναντίον της Γερμανίας, η οποία διοχετεύει στην Κίνα τεράστιο μέρος των εξαγωγών της.
Η Μόσχα, το φυσικό αέριο και ο Υπερσιβηρικός
Η σύσφιγξη των δεσμών Κίνας – Ρωσίας οφείλεται σε λόγους καθαρού συμφέροντος. Πρώτα είναι η αύξηση της ποσότητας του φυσικού αερίου από τη Ρωσία, που θα είναι ακόμη μεγαλύτερη με την προσθήκη ενός ακόμη αγωγού.
Οι Κινέζοι έχουν εδώ και καιρό αρχίσει να αλλάζουν την καύσιμη ύλη που χρησιμοποιούν πολλά εργοστάσιά τους, αντικαθιστώντας τον λιγνίτη με φυσικό αέριο. Ετσι ελπίζουν ότι θα περιορίσουν και την ατμοσφαιρική ρύπανση από την οποία υποφέρει η πιο βιομηχανική τους περιοχή: το Σαντόνγκ, που σε έκταση και πληθυσμό είναι μεγαλύτερο από τη Γερμανία. Αλλά θα πρέπει να προσθέσουμε και ένα ακόμη γεγονός: τη βελτίωση και επέκταση του Υπερσιβηρικού Σιδηροδρόμου που συνδέει τη Ρωσία με την Κίνα και τη Νότια Κορέα, έργο το οποίο προβλέπεται να ολοκληρωθεί σε δύο χρόνια από τώρα.
Οσο το κινεζικό καθεστώς παραμένει πανίσχυρο και η θεαματική οικονομική ανάπτυξη συνεχίζεται αδιάπτωτα τόσο η αντιπαλότητα με τις δυτικές χώρες, με πρώτη τις ΗΠΑ, θα καθίσταται εντονότερη. Και όσο η Κίνα, που παραδοσιακά ήταν ηπειρωτική χώρα ως τώρα, θα προχωρεί το πρόγραμμά της να καταστεί μεγάλη ναυτική δύναμη τόσο ο εμπορικός πόλεμος στον Ειρηνικό θα παίρνει διαστάσεις.
Στον σημερινό κόσμο, όπως οι πεταλούδες μπορούν, καθώς λένε, να προκαλέσουν σεισμούς, έτσι και κάποιος που έχει αρπάξει κρύωμα στην Ευρώπη μπορεί να φταρνιστεί και να κρυολογήσουν στο Πεκίνο – και αντιστρόφως. Γι’ αυτό επιμένουν στην πολιτική της μηδενικής ανοχής στον κορωνοϊό οι αινιγματικοί Κινέζοι, είτε εκλεγεί ο Σι Τζινπίνγκ είτε όχι. Δεν πολυνοιάζονται να σώσουν τον άφρονα Πούτιν, αλλά να βάλουν τη Ρωσία «στην τσέπη τους», κάτι που μάλλον το έχουν καταφέρει.
Τώρα ο Πούτιν καταστρέφει την Ουκρανία, όμως το μάρμαρο θα το πληρώσει στο τέλος η Ευρώπη. Στο μεταξύ, ο Κίτρινος Δράκος, που παλιά τον έλεγαν αυτοκράτορα και τώρα πρόεδρο της χώρας, περιμένει ανήσυχος στη γωνία.
