Τα τελευταία χρόνια έχουν δοθεί πολλές αφορμές για να αναρωτηθούμε «πώς φτάσαμε εδώ;». Αφηρημένοι μέσα στις σιγουριές μας και στη μονοσήμαντη ανάγνωση και ερμηνεία του κόσμου που περισσότερο μοιάζει με ένα κράμα από ευσεβείς πόθους και εφηβικές εμμονές, ξυπνάμε τα πρωινά μέσα στην έκπληξη.
Το 42% της Λεπέν, τα ποσοστά της Χρυσής Αυγής πριν από λίγα χρόνια, τα σκληρά και απολυταρχικά καθεστώτα που εδραιώνονται σε διάφορες γωνιές του πλανήτη – με την ανοχή των πολιτών τους – αλλά και οι «παρεκτροπές» τύπου Ουγγαρίας στην Ευρώπη, αποδεικνύουν με τον δύσκολο τρόπο ότι ο κόσμος απέχει πολύ από αυτό που έχουμε εμείς στο κεφάλι μας και κυρίως από τις εύκολες γενικεύσεις που προκύπτουν από τον στενό κύκλο του περιβάλλοντός μας. Οταν ξεπεράσουμε το σοκ τού πώς και κυρίως πότε τόσοι πολλοί γοητεύτηκαν από τόσο αδιανόητες ιδέες στον 21ο αιώνα ας δούμε και γιατί η Δημοκρατία έπαψε να είναι γοητευτική για αυτούς.
Ισως επειδή είναι αλαζονική. Εννοώ πως θεώρησε αυτονόητο πως είναι το καλύτερο σύστημα που εφαρμόστηκε ποτέ ιστορικά και δεν ένιωσε καμία ανάγκη ούτε να συντηρήσει με ουσιαστικό τρόπο την ανωτερότητά της, αλλά ούτε και να βαθύνει. Εγινε μια απλή οικονομική θεωρία του εφικτού. Κυριάρχησαν μοντέλα και πολιτικές που απέχουν πολύ από την πρωτογενή σκέψη που τη γέννησαν. Εκεί που κάποτε κυριαρχούσαν φιλοσοφικές σκέψεις και ιδέες, τώρα φιγουράρουν αποκλειστικά κάτι έωλα αξιώματα περί αυτορρύθμισης της αγοράς. Τι να ερωτευτείς σε αυτό; Αν σε αυτά συνυπολογίσουμε και τις κυβερνητικές παρεμβάσεις σε πολλές περιπτώσεις στη Δικαιοσύνη και τον έλεγχο του Τύπου, τότε η πολυτραγουδισμένη ελευθερία για την οποία υπερηφανεύεται η Δημοκρατία γίνεται ένα αδειανό πουκάμισο και από ελκυστική ιστορία για όλους, γίνεται ένα παραμύθι για λίγους. Και τότε οι πολλοί κρατιούνται από τις υποσχέσεις του πιο επικίνδυνου λαϊκισμού.
Την ώρα που εμείς έχουμε ρίξει όλο το βάρος στους οικονομικούς δείκτες, κάποιοι εκμεταλλεύονται το κενό της όμορφης αφήγησης μιας ζωής με «ηρωισμό», με συλλογικότητες, με περιεχόμενο και δημιουργούν κάτι τερατώδη ιδεολογικά σχήματα τα οποία όμως στεγάζουν όλο και περισσότερους γιατί φαντάζουν ως προτιμότερη επιλογή για εκείνους που έτσι κι αλλιώς βρίσκονται στο χείλος ενός νέου περιθωρίου. Οταν έχεις πάρει απόφαση πως δεν χωράς και δεν θα χωρέσεις στην κατανομή του πλούτου, ψάχνεις κάτι που να σου δίνει την αίσθηση πως κάπου είσαι όρθιος και όχι σκυμμένος.
Η Δημοκρατία έχει αρχίσει εδώ και χρόνια να γεννάει νέα φτώχεια, ανισότητα, αίσθημα ελλείμματος δικαιοσύνης, ουσιαστική Παιδεία για λίγους και έχει παντελή αδυναμία να πει μια όμορφη ιστορία για τους ανθρώπους. Και στο τέλος, πέρα από τον σκέτο ρεαλισμό, σημασία έχει να μπορείς να πεις μια ιστορία. Και τέτοια δεν έχουμε. Και όσοι προσπαθούν να πουν μια, λοιδορούνται, συκοφαντούνται και κατατάσσονται στα βαρίδια του άλματος της Ανάπτυξης. Ανάπτυξη προς τα πού;
Είμαστε σε ένα μεταίχμιο που θα ξαναζυγίσει τον κόσμο. Εχουμε φυσικά ανάγκη τον ορθολογισμό στην Οικονομία, αλλά πραγματικά έχουμε την ίδια ανάγκη για να πιστέψουμε στο καλό. Ή τουλάχιστον στην καλύτερη δυνατή εκδοχή μας. Εχουμε ανάγκη μια όμορφη ιστορία ξανά.
