Το μεγαλύτερο ορφανοτροφείο στο Λοτζ της κεντρικής Πολωνίας δεν έχει δει τόσα πολλά παιδιά, εδώ και πολύ καιρό. Στα τέλη Φεβρουαρίου μόνο λίγα παιδιά από την Πολωνία ζούσαν εδώ, όμως από τις αρχές Μαρτίου 41 παιδιά από την Ουκρανία ζουν στο ισόγειο και τον πρώτο όροφο.
Τα απογεύματα η αυλή γεμίζει με τα παιδιά από την Ουκρανία που κάνουν ποδήλατο και σκούτερ. Ένα τραγούδι ακούγεται συχνά από το παράθυρο του πρώτου ορόφου και όταν ακούγεται η φωνή της Κίρα, η αυλή ησυχάζει. «Πήγα σε μουσικό σχολείο για πέντε χρόνια. Θα ήθελα να έχω τη δική μου εκκλησιαστική χορωδία στο μέλλον, θέλω να μάθω στα παιδιά να τραγουδάνε», λέει η 14χρονη στην DW.
Ο πόλεμος κατέστρεψε τα όνειρά της προς το παρόν, λέει. Η Κίρα είναι ένα από τα μεγαλύτερα παιδιά της ομάδας και είναι αρκετά μεγάλη ώστε να φροντίζει τα μικρότερα παιδιά μαζί με τη δασκάλα της, Γκαλίνα Γιόβικ. Και οι δύο λένε ότι η εκκένωση από το Κόβελ ήταν απαραίτητη. «Χτυπούσε συχνά ο συναγερμός, κάθε δύο ώρες έπρεπε να πηγαίνουμε στο υπόγειο το βράδυ. Κάθε φορά τα παιδιά ξυπνούσαν, ντύνονταν, πήγαιναν κάτω, μετά πάλι πάνω, ξεντύνονταν, ξάπλωναν. Αυτό ήταν δύσκολο. Αποφασίσαμε να περνούν τη νύχτα στο υπόγειο», λέει η 50χρονη δασκάλα.
Οι ΜΚΟ είναι πιο γρήγορες από τις αρχές
Αλλά μετά από δύο νύχτες στο υπόγειο με τα παιδιά να κλαίνε και τις σειρήνες να ουρλιάζουν, δέχτηκε την πρόταση του ουκρανικού υπουργείου Κοινωνικής Πολιτικής να εκκενωθεί το ορφανοτροφείο. Τώρα η Γκαλίνα φροντίζει μια ομάδα 20 παιδιών ηλικίας 3 έως 16 ετών στο Λοτζ.
Το κατάλυμα οργανώθηκε από τη ΜΚΟ Happy Kids, η οποία φροντίζει ορφανά και ανάδοχες οικογένειες στην Πολωνία εδώ και 20 χρόνια. Έχει επίσης καλές διασυνδέσεις και στην Ουκρανία.. «Μέχρι στιγμής έχουμε εκκενώσει συνολικά 1.500 παιδιά από την Ουκρανία στην Πολωνία και τα φιλοξενήσαμε σε δέκα διαφορετικές τοποθεσίες», λέει η Πρέμισλαβ Μαχόλακ από τη Happy Kids. Ένα μεγάλο πλεονέκτημα των ΜΚΟ είναι ότι μπορούν να αντιδρούν πολύ πιο γρήγορα από τις αρχές.
Εδώ και αρκετό καιρό, μια μεταρρύθμιση βρίσκεται σε εξέλιξη στην Πολωνία, η οποία καταργεί σταδιακά τα άλλοτε τεράστια ορφανοτροφεία. Τα τελευταία χρόνια, σχεδόν το 80% των παιδιών έχει δοθεί σε ανάδοχες οικογένειες. Γι’ αυτό υπάρχουν δωρεάν θέσεις στα ορφανοτροφεία που μπορούν πλέον να διατεθούν στα παιδιά της Ουκρανίας.
Παιδιά σε κατάσταση σοκ
Στο μεταξύ, δεν δραστηριοποιούνται μόνο οι ΜΚΟ, αλλά και οι πολωνικές αρχές. Τουλάχιστον 4.000 από τα περίπου 90.000 παιδιά της Ουκρανίας που βρίσκονται σε ιδρύματα έχουν γίνει δεκτά στην Πολωνία. Δεδομένου ότι τα περισσότερα από αυτά διέσχισαν τα σύνορα χωρίς τους νόμιμους κηδεμόνες τους, δημιουργήθηκε ένας νέος θεσμός, ο «προσωρινός κηδεμόνας», βάσει νόμου που ψηφίστηκε τον Μάρτιο του 2022. Τα πολωνικά δικαστήρια υποχρεούνται να αποφασίσουν για τον προσωρινό κηδεμόνα εντός 3 ημερών.
Επιστροφή όμως στο ορφανοτροφείο στο Λοτζ: Τα μαθήματα γίνονται τώρα στα ουκρανικά. Τα παιδιά σχολικής ηλικίας πηγαίνουν σε ένα πολωνικό σχολείο, αλλά η παιδαγωγός Γκαλίνα Γιόβικ φροντίζει να διατηρεί το ουκρανικό σχολικό σύστημα. Όπως όλοι οι άλλοι Ουκρανοί εδώ, ελπίζει να επιστρέψει σύντομα στην πατρίδα της. Επιπλέον, η καθημερινότητα είναι σημαντική για να απαλύνει όσο το δυνατόν περισσότερο το σοκ που βίωσαν τα παιδιά, εξηγεί. Και επισημαίνει ότι είναι σημαντικό να τους λένε την αλήθεια. Αν και όταν τα πήραν από την Ουκρανία τους είπαν- για να μην φοβηθούν- ότι θα πάνε διακοπές σε μια άλλη χώρα, για να κάνουν καινούργιους φίλους.
Ωστόσο για τα μεγαλύτερα παιδιά, όπως η Κίρα, το κύριο θέμα παραμένει ο πόλεμος και με το τραγούδι της προσεύχεται κάθε μέρα για ειρήνη.
Μόνικα Σιράτσκα
Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου
