Το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων άνοιξε επιτέλους τις πόρτες του στη Χαλέπα και η πόλη απέκτησε το σύγχρονο κέλυφος και τις υποδομές που θα τη φέρουν σε επιφανή θέση όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη. Το βλέμμα του μουσείου είναι στραμμένο στην Ηπειρο όπου οι πολιτιστικοί οργανισμοί διοικούνται βάσει ενός σύγχρονoυ και φρέσκου know-how. Απόδειξη αποτελεί ότι στο νέο μουσείο θα εγκαινιαστεί στις 20 Μαΐου μια περιοδική έκθεση η οποία δεν έχει αμιγώς αρχαιολογικό περιεχόμενο και διοργανώνεται σε συνεργασία με το Μουσείο Πολιτισμών της Ευρώπης και της Μεσογείου στη Μασσαλία, το MuCEM (Musée des Civilisations de l’Europe et de la Méditerranée), με τη συνδρομή περισσότερων από 15 φορέων από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Με τίτλο της «Bath time! Σώμα – Νερό – Διάλογοι» συγκεντρώνει περί τα 138 ετερόκλητα εκθέματα που διερευνούν την υπόθεση «μπάνιο» από την αρχαιότητα έως σήμερα. Από το μυθολογικό λουτρό σε εκείνο που συνιστούσε μια ιεροτελεστία ή σε αυτό που συνόψιζε την ομορφιά και την ατομική υγιεινή και καθαριότητα, στην κουλτούρα των δημόσιων λουτρών ως το άνοιγμα στη θάλασσα από τον 19ο αιώνα και μετά, με τη μαζική «συνάθροιση» στις παραλίες. Εκτός από το Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων και το MuCEM, αντικείμενα και πίνακες προέρχονται από ιδρύματα όπως το La Piscine – Musée d’art et d’industrie André Diligent στο Ρουμπέ και το Musée Goupil στο Μπορντό ή από το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο της Μασσαλίας (CCIAMP) αλλά και από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, την Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου, το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο ή το Μουσείο Κρητικής Εθνολογίας Βώρων Πυργιωτίσσης καθώς και από ιδιωτικές συλλογές.
Το κοινό λοιπόν που θα κάνει την επίσκεψη ή που θα τη βάλει στην ατζέντα του με την αφορμή ενός ταξιδιού στα Χανιά θα δει έργα όπως «Η αρπαγή της Ευρώπης» (1925), ένα γλυπτό του Ζαν-Ρενέ Γκογκέν (1881-1961), υιού του Πολ Γκογκέν και της δανής συζύγου του Μέτε Σόφι Γκαντ, την έγχρωμη λιθογραφία των «Λουόμενων» (1896-1898) του Σεζάν, τον πίνακα «Η βάπτιση του Χριστού» (1567-1570) του Ελ Γκρέκο, χαρακτικά έργα με θεματική τους τα χαμάμ από τον μετρ του είδους Ζαν-Λεόν Ζερόμ (1824-1904), δασκάλου του οριενταλιστή ζωγράφου Θεόδωρου Ράλλη (1852-1909), η συμμετοχή του οποίου στην έκθεση γίνεται με τον πίνακα «Η πισίνα». Από κοντά πρωτότυπα αντικείμενα, όπως ένα αγαλματίδιο σήμανσης δημόσιου λουτρού (13ος με αρχές 14ου αιώνα), μία πλάκα από ελεφαντόδοντο όπου απεικονίζεται η ζωή του Αχιλλέα και βεβαίως το βάπτισμά του στα ύδατα της Στυγός (4ος αι. μ.Χ.) αλλά και ένα μαγιό «Combi-culotte» από το 1900, διαφημιστικές αφίσες σαπουνιού από τη Γαλλία των αρχών του 20ού αιώνα, ένα κιβώτιο σαπουνιών (1850) από τη σαπωνοποιία Πατούνη στην Κέρκυρα, μπουκαλάκια αρώματος από την Τυνησία, ξύλινα τσόκαρα του χαμάμ από την οθωμανική Αλγερία του 19ου αιώνα, κάδοι χαμάμ (γουβάς) από την Αλγερία, λουτροφόροι του 5ου αιώνα π.Χ. και πλείστα αρχαιολογικά αντικείμενα. Μαζί και το μαρμάρινο αγαλμάτιο Αφροδίτης (τέλος 2ου αι. π.Χ.) από το Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων το οποίο ήθελε να ζωγραφίσει ο Παύλος Σάμιος αλλά δεν τα κατάφερε τελικά. Είχε ωστόσο την επιθυµία να δωρηθεί στο μουσείο μια παλαιότερη «Αφροδίτη» (2013), ένας πίνακάς του ο οποίος θα βρίσκεται στην έκθεση μαζί με έργα της Μαρίας Φιλοπούλου και του Τάκη Κατσουλίδη.
Η έκθεση διαρθρώνεται σε έξι ενότητες, οι πέντε από τις οποίες χωροθετούνται στην αίθουσα των περιοδικών εκθέσεων στο ισόγειο του Αρχαιολογικού Μουσείου, ενώ η έκτη σε μια αίθουσα του πρώτου ορόφου που προορίζεται να φιλοξενεί εκπαιδευτικά προγράμματα. Μία ενότητα είναι αφιερωμένη στην εμβληματική σαπωνοποιία Χανίων (την περίφημη ΑΒΕΑ που ο κύβος πράσινου σαπουνιού της «τύπου Μασσαλίας» μεγάλωσε γενιές και γενιές Χανιωτών) και βεβαίως της «αυτοκράτειρας» στον τομέα Μασσαλίας, καθώς μικρές μονάδες παρασκευής σαπουνιού εμφανίζονταν στην πόλη ήδη από τον 13ο αιώνα.
Ελλάς – Γαλλία, συμμαχία
Η συνεργασία μεταξύ MuCEM και Αρχαιολογικού Μουσείου Χανίων, όπως και υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού γεννήθηκε στο πλαίσιο της τριετούς προγραμματικής συμφωνίας της Περιφέρειας Κρήτης με το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος για την τοπική ανάπτυξη μέσα από τον πολιτισμό. Για παράδειγμα, είχε διοργανωθεί μία έκθεση στο MuCEM (20/10/21 – 7/2/22) με 13 αντιπροσωπευτικά εκθέματα από το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων που φιλοξενήθηκαν στο «Δωμάτιο των Φίλων», τον χώρο περιοδικών εκθέσεων προορισμένο για τους «φίλους»-συνεργάτες του μασσαλιώτικου μουσείου. Επρόκειτο για σφραγιδόλιθους, κεραμικά, γλυπτά, ειδώλια, τα οποία είχε διαλέξει η προϊσταμένη Εφορείας Αρχαιοτήτων Χανίων, Ελένη Παπαδοπούλου, σε γενικότερη συνεργασία με την επιστημονική διευθύντρια των Συλλογών του MuCEM, Εμιλί Ζιράρ. Τώρα λοιπόν το Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων φιλοξενεί την έκθεση «Bath Time! Σώμα – Νερό – Διάλογοι», η οποία διοργανώνεται από το MuCEM σε συνεργασία με μουσεία της Ευρώπης από το 2018, αλλά κάθε φορά προσαρμόζεται στο μουσειολογικό και μουσειογραφικό σκεπτικό καθενός. Εξ ου και η επιμέλεια της έκθεσης ανήκει στις Καμίλ Φοκούρ και Φλοράνς Ουντοβίτς, οι οποίες έχουν στήσει εξαρχής το κόνσεπτ και τη δομή της έκθεσης αλλά και στις Ελένη Παπαδοπούλου, Χρύσα Μπούρμπου και Ευτυχία Πρωτοπαπαδάκη από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων καθώς και στη Μιµίκα Γιαννοπούλου.
Η συνεργασία αυτή δείχνει και τη δυναμική διάθεση εξωστρέφειας της πόλης των Χανίων, ενώ διαφαίνεται ένας στόχος ανάπτυξης της πόλης μέσα από τον πολιτισμό που υποστηρίζει και ο νεότατος δήμαρχος Παναγιώτης Σημανδηράκης. Πρόσφατα ανακοινώθηκε ότι θα διοργανωθεί το πρώτο Φεστιβάλ Βιβλίου της πόλης (στο τιμόνι του ο ικανότατος Μανώλης Πιμπλής), πέρυσι ξεκίνησε το Φεστιβάλ πρωτότυπης καλλιτεχνικής δημιουργίας με τη συμμετοχή καλλιτεχνών από την Ελλάδα και το εξωτερικό «Ανοιχτά Πανιά» (στην κεφαλή του η Μυρτώ Λάβδα), να μην ξεχνάμε και το ετήσιο κινηματογραφικό ραντεβού (χάρη στον Μαθιό Φραντζεσκάκη), τη δράση του ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης με την καλλιτεχνική διευθύντριά του Εφη Θεοδώρου, αν και βέβαια το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο αποσκοπεί να γίνει ένας πόλος έλξης χωρίς ημερομηνία λήξης που θα συνδέει το αρχαίο παρελθόν της πόλης με τον αρχαιολογικό χώρο της Απτέρας. Το κλειδί βρίσκεται βέβαια και στην Περιφέρεια Κρήτης, που βοηθάει στην υλοποίηση των οραμάτων ή βρίσκεται πίσω από τη δημιουργία τους και κοιτάζει το παράδειγμα της Μασσαλίας, η οποία ξαναγεννήθηκε αφότου έγινε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης το 2013 έχοντας ως βασικό της όχημα το MuCEM που άνοιξε ακριβώς εκείνη τη χρονιά. Οπως θα πει στο BHΜΑgazino ο Δημήτρης Μιχελογιάννης, ειδικός σύμβουλος του περιφερειάρχη Κρήτης Σταύρου Αρναουτάκη: «Η έκθεση αυτή ενώνει τις δύο μεριές της Μεσογείου, τις συνδέει στο σήμερα και δίνει ένα απτό παράδειγμα για το πώς ο πολιτισμός, οι υποδομές του και οι άνθρωποι που τις ενεργοποιούν διαμορφώνουν τη σημερινή δυναμική και εξωστρεφή ταυτότητα της Κρήτης. Προηγήθηκαν αλλά και συνεχίζονται οι μελέτες, τα έργα και οι δράσεις ανάδειξης σειράς μνημείων και αρχαίων πόλεων των Χανίων και φυσικά η υλοποίηση του νέου Μουσείου μέσα από την επιτυχημένη συνέργεια του υπουργείου Πολιτισμού, της Περιφέρειας Κρήτης και της Ευρωπαϊκής Ενωσης αποτελεί ένα μείζον γεγονός. Η πρώτη όμως αυτή περιοδική έκθεση στο νέο ΑΜΧ αποτελεί απτή υπόσχεση για συνέχεια της συνεργασίας που δίνει την ευκαιρία στους Κρητικούς και στους επισκέπτες των Χανίων να απολαμβάνουν πολιτιστικές δράσεις διεθνούς εμβέλειας και αναφοράς».
ΙΝFO
«Bath Time! Σώμα – Νερό – Διάλογοι»: Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων, από τις 20 Μαΐου έως τις 5 Σεπτεμβρίου.
