Τον δρόμο σε δομικές αλλαγές στις προμήθειες των νοσοκομείων άνοιξε η πανδημία, αφήνοντας μια παρακαταθήκη «εργαλείων» και τεχνογνωσίας που υπόσχεται (εφόσον αξιοποιηθεί) την εξυγίανση και την εξοικονόμηση εκατομμυρίων ευρώ. Ακολουθώντας το πρότυπο των δύο τελευταίων ετών, στόχος είναι οι διαγωνισμοί εφεξής να είναι κεντρικοί – είτε σε επίπεδο επικράτειας είτε σε επίπεδο υγειονομικής περιφέρειας – ώστε να κλείσει οριστικά το κεφάλαιο της κακοδιαχείρισης στο ΕΣΥ.

Την ίδια ώρα, το «ηλεκτρονικό μάτι» παρακολούθησης των αποθεμάτων, η δημιουργία οκτώ κεντρικών αποθηκών σε στρατηγικά σημεία ώστε να καλύπτονται οι ανάγκες πανελλαδικά, το παρατηρητήριο τιμών και ο ορισμός τεχνικών προδιαγραφών υλικών «πρώτης γραμμής» που απαντούν στις σύγχρονες ιατρικές ανάγκες δημιουργούν το πλαίσιο για την επόμενη φάση.

Οι ελλείψεις και η πειρατεία

Για την ιστορία, επιστρέφοντας στους πρώτους δύσκολους μήνες του 2020, θυμάται κανείς πως το ξέσπασμα της πανδημίας οδήγησε σε τεράστια παγκόσμια προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα. Μοιραία παρουσιάστηκαν πρωτόγνωρες ελλείψεις σε μια σειρά υλικών που κρίθηκαν (από την ιατρική κοινότητα) ως απολύτως απαραίτητα για την ολοκληρωμένη παροχή υγειονομικών υπηρεσιών στην αντιμετώπιση της COVID-19.

Κάπως έτσι το… χρηματιστήριο των ιατρικών υλικών χτύπησε «κόκκινο» με τις τιμές να παίρνουν φωτιά. Είναι σημαντικό, δε, να συνυπολογίσει κανείς ότι 80%-90% των απαραίτητων ποσοτήτων παγκοσμίως κατασκευάζονται σε έναν μικρό αριθμό χωρών, καθιστώντας ακόμα πιο δύσκολο τον εφοδιασμό όλων των κρατών. Παράλληλα, όμως, τα κράτη – συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας – είχαν να αντιμετωπίσουν εκτός από τις ελλείψεις την παρουσία στην αγορά υλικών που δεν ήταν κατάλληλα καθώς δεν είχαν τις τεκμηριωμένες πιστοποιήσεις, ενώ ζωντανές παραμένουν οι μνήμες των φαινομένων πειρατείας – όπως, για παράδειγμα, αλλαγές δρομολογίων την τελευταία στιγμή για άλλους προορισμούς εκτός των συμφωνημένων.

Ο αγώνας δρόμου και οι ευκαιρίες

Αποτελεί, δε, κοινό μυστικό πως τα ελληνικά νοσοκομεία είχαν, συγκριτικά με τη ζήτηση που προκάλεσε η άνευ προηγουμένου υγειονομική κρίση, ανεπαρκή αποθέματα, με την τότε ηγεσία του υπουργείου Υγείας να εξαναγκάζεται σε έναν αγώνα δρόμου για να καλύψει τα κενά. Εκείνη την κρίσιμη περίοδο αρωγοί στάθηκαν αρκετοί δωρητές που ενίσχυσαν τα αποθέματα.

Η εμπειρία όμως δείχνει πως εν μέσω παράδοξων συνθηκών γεννιούνται ευκαιρίες, όπως, για παράδειγμα, συνέβη με την ανάδειξη ψηφιακών εργαλείων που εξάλειψαν τη γραφειοκρατία και την ταλαιπωρία των πολιτών (άυλες συνταγές, ηλεκτρονική πλατφόρμα για τα εμβολιαστικά ραντεβού κ.ο.κ.) και ήδη λειτουργούν ως «προίκα» για την επόμενη ημέρα.

Αντίστοιχα και σε ό,τι αφορά τον νευραλγικό τομέα των προμηθειών, καθ’ όλη τη διάρκεια της επιδημίας νομοθετήθηκαν αφενός ρυθμίσεις για την επιτάχυνση της διαδικασίας όσον αφορά τα υλικά πρώτης ανάγκης, έτσι ώστε να τηρούνται νομίμως όλες οι διαγωνιστικές διαδικασίες και να ολοκληρώνονται σε πολύ μικρότερο χρονικό διάστημα, και αφετέρου δημιουργήθηκαν μηχανισμοί καθημερινής παρακολούθησης αποθεμάτων και προγραμματισμού νέων προμηθειών μέσω διαγωνισμών.

Οι διαγωνισμοί με αριθμούς

Το αποτέλεσμα; Μέχρι σήμερα η Εθνική Κεντρική Αρχή Προμηθειών Υγείας (ΕΚΑΠΥ), που πρόσφατα έγινε Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δίκαιου, έχει διενεργήσει κεντρικούς διαγωνισμούς για όλη την επικράτεια που αφορούν υλικά ατομικής προστασίας για την επιδημία (π.χ. μάσκες και γάντια), υλικά για τον εμβολιασμό αλλά και γενόσημα φάρμακα συνολικής αξίας 398.464.200 ευρώ. Σημειώνεται, δε, πως από αυτούς έχει ολοκληρωθεί και συμβασιοποιηθεί το σύνολο σχεδόν των διαγωνισμών (με εξαίρεση τους τελευταίους που αφορούν φάρμακα και αναμένονται να ολοκληρωθούν έως τον Ιούλιο του 2022), συνολικής αξίας κατακύρωσης 108.926.455 ευρώ (όταν ο αρχικός προϋπολογισμός στα είδη που κατακυρώθηκαν ήταν 174.764.200 ευρώ).

Πιο συγκεκριμένα και αναφορικά με τους διαγωνισμούς φαρμάκων (γενόσημα), σήμερα υλοποιούνται από την ΕΚΑΠΥ κεντρικοί διαγωνισμοί αξίας 223.728.000 ευρώ (με τη διαδικασία της συμφωνίας-πλαίσιο) που αναμένεται να ολοκληρωθούν στους επόμενους 3 μήνες. Τα δείγματα έως τώρα δείχνουν σημαντικές εξοικονομήσεις: Η Αρχή έχει ήδη ολοκληρώσει διαγωνισμούς για φάρμακα προσυπολογιζόμενης αξίας 28.925.000 ευρώ με τελικό ποσό κατακύρωσης 24.398.921 ευρώ, που μεταφράζεται σε κέρδος για τα δημόσια ταμεία της τάξης του 15,6%.

Η επιτυχία και η έρευνα τιμών

Είναι σημαντικό να υπογραμμιστεί, όπως σημειώνει στο «Βήμα» ο γενικός γραμματέας Υπηρεσιών Υγείας Γιάννης Κωτσιόπουλος, πως η επίτευξη του στόχου που έχει τεθεί από τους θεσμούς εδώ και αρκετά χρόνια για την ολοκλήρωση του 30% των ετήσιων προμηθειών των νοσοκομειακών μονάδων του ΕΣΥ μέσω διαγωνιστικών διαδικασιών για την περίοδο 2021-2022 αποτελεί σημαντική επιτυχία για την ΕΚΑΠΥ και το υπουργείο Υγείας.

Παράλληλα, όμως, με τη συμμετοχή των ιατρικών εταιρειών και έπειτα από εντατικές εργασίες που διήρκεσαν πλέον των έξι μηνών, όπου μεταξύ άλλων έγινε έρευνα τιμών αλλά και των αναγκών του κάθε νοσοκομείου, δημιουργήθηκαν οι τεχνικές προδιαγραφές και ολοκληρώθηκε η διαβούλευση με τις ενώσεις των προμηθευτών. Ετσι, πλέον, οι συνθήκες έχουν ωριμάσει για την έναρξη των κεντρικών διαγωνισμών.

Αναμενόμενα οφέλη 60.000.000 ευρώ

Μάλιστα, η ΕΚΑΠΥ έχει ολοκληρώσει όλες τις απαιτούμενες ενέργειες για τους 20 από τους 24 διαγωνισμούς που αφορούν υλικά «πρώτης γραμμής», όπως κοιλιακά μοσχεύματα, συσκευές έκχυσης, ενδοφακοί, ουρολογικοί καθετήρες, αγγειοχειρουργικά μοσχεύματα, λαπαρασκοπικά εργαλεία κ.ο.κ. Ο ενδεικτικός προϋπολογισμός (για το σύνολο των 24 διαγωνισμών) ανέρχεται ετησίως στο ποσό των 170.000.000 ευρώ και για τα δύο έτη (οι διαγωνισμοί θα αφορούν χρονική περίοδο 2 ετών) περίπου στα 340.000.000 ευρώ. Ομως, σύμφωνα με εκτιμήσεις, τα αναμενόμενα οφέλη αναμένεται κατά μέσο όρο να κυμανθούν από 15% έως 25% – ποσοστό που μεταφράζεται σε 60.000.000 ευρώ.

«Ηλεκτρονικό μάτι» στις αποθήκες

Ο βιοϊατρικός εξοπλισμός και τα αποθέματα των νοσοκομείων που αγοράστηκαν για τις ανάγκες της πανδημίας τα τελευταία δύο χρόνια δεν στοιβάζονται ατάκτως στα υπόγεια των νοσοκομείων – όπως συνέβαινε στο παρελθόν – αλλά σε κεντρικές αποθήκες, ενώ ένα «ηλεκτρονικό μάτι» ελέγχει τις διαδρομές τους με στόχο την ορθή διαχείριση.

Πιο συγκεκριμένα, η εποχή της πανδημίας οδήγησε στη δημιουργία Εθνικού Στρατηγικού Αποθέματος που βρίσκεται σε κεντρικές αποθήκες ανά υγειονομική περιφέρεια (δηλαδή επτά στο σύνολο) αλλά και στην κεντρική αποθήκη του υπουργείου Υγείας. Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Πως τα νοσοκομεία δεν προβαίνουν στην προμήθεια Μέσων Ατομικής Προστασίας (ΜΑΠ) έναντι του κορωνοϊού, αλλά όλα τα συγκεκριμένα υλικά τα προμηθεύονται από τις αποθήκες που γέμισαν μέσω κεντρικών διαγωνισμών.

Η νέα αυτή στρατηγική αποτελεί, σύμφωνα με τον κ. Κωτσιόπουλο, την καθοριστική αρχή για την αλλαγή στην εφοδιαστική αλυσίδα των νοσοκομείων. Και σημειώνει ότι ο συνδυασμός κεντρικών διαγωνισμών και κεντρικών αποθηκών έχει εξασφαλίσει για το Εθνικό Σύστημα Υγείας μέχρι σήμερα χαμηλότερες τιμές και επάρκεια αγαθών.

Καταγραφή υλικών σε πραγματικό χρόνο

Παράλληλα, όμως, η ηλεκτρονική πλατφόρμα παρακολούθησης αποθεμάτων αποτέλεσε και αποτελεί το απαραίτητο εργαλείο ελέγχου. Ετσι, σήμερα στην ηλεκτρονική πλατφόρμα ΒΙ του υπουργείου Υγείας καταγράφονται σε πραγματικό χρόνο οι αυξομειώσεις των αποθεμάτων ΜΑΠ. Κάθε φορά, συνεπώς, που μπαίνουν ή αναλώνονται (φεύγουν) υλικά από τις αποθήκες είτε των υγειονομικών περιφερειών (και της κεντρικής αποθήκης του υπουργείου Υγείας) είτε των νοσοκομείων γίνεται ενημέρωση τους ύψους των διαθέσιμων αποθεμάτων.

Με τον τρόπο αυτόν οι ιθύνοντες έχουν σαφή εικόνα και συνεπακόλουθα τη δυνατότητα να προγραμματίζουν τους διαγωνισμούς των συγκεκριμένων υλικών λαμβάνοντας υπ’ όψιν τον χρόνο ολοκλήρωσής τους (περίπου 5-8 μήνες).

Η συνέχεια αυτής της κατάστασης είναι η ηλεκτρονική παρακολούθηση όλων των αποθεμάτων υλικών των νοσοκομείων. Ηδη, και σε συνεργασία με το υπουργείο Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης (με χρηματοδότηση από το RRF), «χτίζεται» πάνω στην υπάρχουσα πλατφόρμα του Εθνικού Συστήματος Ηλεκτρονικών Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΣΗΔΗΣ) η ηλεκτρονική παρακολούθηση όλων των αποθηκών των νοσοκομείων. Βασική προϋπόθεση όμως για την ολοκλήρωση του έργου είναι η ύπαρξη κοινής κωδικοποίησης των υλικών.

«Συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού με φρένο στην αδιαφάνεια»

«Η στρατηγική για την ενίσχυση των Κεντρικών Προμηθειών μέσω του εκσυγχρονισμού της Εθνικής Κεντρικής Αρχής Προμηθειών Υγείας έχει ήδη αρχίσει να αποδίδει καρπούς, εξοικονομώντας εκατομμύρια ευρώ που επανεπενδύονται στο Εθνικό Σύστημα Υγείας» υπογραμμίζει ο γενικός γραμματέας Υπηρεσιών Υγείας, Γιάννης Κωτσιόπουλος. Και συνεχίζει: «Μέσα από συνεχή διάλογο με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, δημιουργούμε συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού που θα επιτρέψουν και στις μικρότερες ελληνικές επιχειρήσεις να συνεχίσουν να δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον τομέα. Βάζουμε όμως φρένο στην αδιαφάνεια και στην κατασπατάληση των χρημάτων του έλληνα φορολογούμενου».

Ανησυχία από τα κρούσματα της «άγνωστης» ηπατίτιδας

Κρούσματα παιδικής ηπατίτιδας, άγνωστης προέλευσης, που ταυτοποιήθηκαν πρώτα στο Ηνωμένο Βασίλειο, έχουν εντοπισθεί σε παιδιά και σε άλλες τέσσερις χώρες της Ευρώπης, ανακοίνωσε το ECDC (Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων). «Επειτα από κρούσματα άγνωστης προέλευσης οξείας ηπατίτιδας που εντοπίστηκαν από τη βρετανική Υπηρεσία Υγειονομικής Ασφάλειας στις αρχές Απριλίου, επιπλέον κρούσματα σε παιδιά έχουν αναφερθεί στη Δανία, στην Ιρλανδία, στην Ολλανδία και στην Ισπανία» αναφέρει σε ανακοίνωσή της η ευρωπαϊκή υπηρεσία.

Επίσης ενημερώνει ότι εννέα ύποπτα κρούσματα εντοπίστηκαν σε παιδιά ηλικίας από 1 ως 6 ετών στην Αλαμπάμα των Ηνωμένων Πολιτειών.
«Αυτή τη στιγμή, η ακριβής αιτία της ηπατίτιδας παραμένει άγνωστη» γράφει το ECDC, όμως οι βρετανοί ερευνητές «θεωρούν πως μια μολυσματική αιτία είναι η πιθανότερη λόγω των κλινικών και των επιδημιολογικών χαρακτηριστικών των κρουσμάτων». Μέχρι στιγμής θάνατος δεν έχει καταγραφεί, ωστόσο σε ορισμένες περιπτώσεις στη Βρετανία χρειάστηκε να γίνει μεταμόσχευση ήπατος.
«Οι εργαστηριακές έρευνες για τα κρούσματα απέκλεισαν ιογενείς ηπατίτιδες τύπου Α, Β, C, D και Ε σε όλα τα κρούσματα» σύμφωνα με το ECDC.

Το σύνδρομο εμφανίζεται σε παιδιά ηλικίας έως 16 ετών και περιλαμβάνει σοβαρή οξεία ηπατίτιδα με αξιοσημείωτα αυξημένες τρανσαμινάνσες, συχνά με ίκτερο. Σε παιδιά έως 10 ετών συχνά παρατηρήθηκαν γαστρεντερικά συμπτώματα, που προηγήθηκαν του ίκτερου.

Ο υπουργός Υγείας εξέφρασε την ανησυχία του για την έξαρση ηπατίτιδας σε παιδιά στην Αγγλία. Εξήγησε ότι σε τρεις τουλάχιστον περιπτώσεις στο εξωτερικό, χρειάστηκε να γίνει μεταμόσχευση σε παιδιά ηλικιών από 3 έως 5.
Στη χώρα μας δεν έχει βρεθεί κρούσμα ωστόσο βρισκόμαστε σε αυξημένη επιφυλακή, είπε ο υπουργός Υγείας κ. Θάνος Πλεύρης.