Η δωδέκατη προεδρική εκλογή της Πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας που ολοκληρώνεται σήμερα, έχει χαρακτήρα δημοψηφίσματος, γιατί πέρα από την εξέλιξη στον πόλεμο στην Ουκρανία που ήδη αλλάζει το γεωπολιτικό και γεωοικονομικό τοπίο, τα περισσότερα θα κριθούν στο εσωτερικό των δυτικών δημοκρατιών.
Με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία απειλείται ο ελεύθερος κόσμος και η ευρωπαϊκή δημοκρατία γιατί ο Πούτιν πιστεύει ότι η δημοκρατία είναι η μεγαλύτερη αδυναμία της Ευρώπης. Πιστεύει ότι η αλληλεγγύη και η συνοχή θα τελειώσουν γιατί διογκώνεται η ακρίβεια στην τσέπη των ευρωπαίων πολιτών.
Η Ευρώπη από τη δική της πλευρά έγινε καλύτερη μέσα από τη διαχείριση των προηγούμενων πολυεπίπεδων κρίσεων (οικονομική, προσφυγική, υγειονομική) της τελευταίας δεκαετίας. Με την ανάπτυξη να μειώνεται και τις τιμές να αυξάνονται, τα ευρωπαϊκά κράτη δυσκολεύονται να απορροφήσουν αυτή την απώλεια ευημερίας.
Δεν ήταν διόλου τυχαίο το γεγονός ότι και οι προηγούμενες προεδρικές εκλογές στη Γαλλία (Απρίλιος – Μάιος 2017) που οδήγησαν στην εκλογή του Εμανουέλ Μακρόν είχαν χαρακτηριστεί ως οι σημαντικότερες των τελευταίων χρόνων στην Ευρώπη, γιατί μας έδωσαν και τότε την ευκαιρία να ξαναθυμηθούμε τις αξίες του ευρωπαϊκού σχεδίου. Ειρήνη, δημοκρατία, συνείδηση κοινότητας, αξιοπρέπεια του ανθρώπου, ελευθερία, αλληλεγγύη και ανεκτικότητα είναι μερικές από τις βασικές αξίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, καθώς η ΕΕ δεν είναι απλώς ένας οικονομικός χώρος (όπως επιμένουν και σήμερα να την εμφανίζουν οι εθνικολαϊκιστές) αλλά κυρίως μια κοινότητα αξιών.
Είχε προηγηθεί η μεγάλη ρήξη του 2016 με το Brexit, την εκλογή Τραμπ στις ΗΠΑ και τη συσπείρωση της ευρωπαϊκής αντιδραστικής Δεξιάς. Χαρακτηριστική του κλίματος ήταν η συνάντηση του Ιανουαρίου του 2017 στη γερμανική πόλη Κομπλέντζ, όπου οι ηγέτες του ευρωπαϊκού εθνικολαϊκισμού, η Λεπέν, ο Ολλανδός Βίλντερς, ο Ιταλός Σαλβίνι και η Γερμανίδα Πέτρι της Εναλλακτικής για τη Γερμανία, ζήτησαν από τους ευρωπαίους ψηφοφόρους να ακολουθήσουν τους Βρετανούς και τους Αμερικανούς.
Το 2017 ο Μακρόν, αυτός ο ακούραστος υποστηρικτής μια ισχυρής Ευρώπης, κέρδισε άνετα τη Λεπέν στον δεύτερο γύρο, όμως σήμερα απειλείται από την εχθρική προς την Ευρώπη Λεπέν, η οποία αν και πριν λίγους μήνες έδειχνε τελειωμένη, κατάφερε να εκμεταλλευτεί την παρουσία του Ζεμούρ και να φρεσκάρει την τελική παρουσία της. Εμφανίστηκε πιο ώριμη σε κάποια θέματα όπως το Frexit. Δεν προτείνει πλέον την έξοδο της Γαλλίας από την ευρωζώνη ή και από την ίδια την ΕΕ, όμως παραμένει ευάλωτη σε πολλά άλλα κομβικά ζητήματα. Η κόρη του Ζαν-Μαρί Λεπέν, του πρώτου υποψηφίου της άκρας Δεξιάς που πέρασε στον δεύτερο γύρο προεδρικών εκλογών στη Γαλλία το 2002, προτείνει σήμερα μια «ιδανική» Γαλλία, αλλά ουσιαστικά θέλει μια Ουγγαρία του Ορμπαν. Οι συμμαχίες της με χώρες όπως η Ουγγαρία και η Πολωνία και η εξάρτησή της από τον Πούτιν, είναι επικίνδυνες για την Ευρώπη αλλά και για τη Γαλλία.
Απέναντι στην άκρα Δεξιά και στην αντιδραστική Δεξιά, ο πρόεδρος Μακρόν, σε ένα εκρηκτικό προεκλογικό κλίμα που προκάλεσε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών αύξησε το ποσοστό του κατά 4% σε σχέση με τον πρώτο γύρο των εκλογών του 2017.
Μετά το ικανοποιητικό αποτέλεσμα του πρώτου γύρου, ο Μακρόν τις τελευταίες μέρες επιχείρησε να εξηγήσει την αξία των προτάσεών του. Ακολούθησε μια πιο πράσινη προεκλογική εκστρατεία, υπολογίζοντας πως θα πείσει τους ψηφοφόρους του Γιανίκ Ζαντό των Πρασίνων, ο οποίος έλαβε το 4,6% των ψήφων, και τους ψηφοφόρους του αριστερού Μελανσόν, ο οποίος ήλθε τρίτος με 22%. Εγινε περισσότερο «πράσινος» για να προσελκύσει «κόκκινους» ψηφοφόρους. Πριν πέντε χρόνια με σύνθημα «κάντε τον πλανήτη μας ξανά μεγάλο» είχε κερδίσει μάλλον εύκολα τη Λεπέν στον δεύτερο γύρο. Ομως πολλές από τις υποσχέσεις του πράσινου προγράμματός του δεν υλοποιήθηκαν. Μεταξύ άλλων, αντί να μειώσει την πυρηνική ενέργεια, ο Μακρόν με αφορμή και τον ρωσικό εκβιασμό προς την Ευρώπη για το φυσικό αέριο, υπόσχεται πλέον ένα φιλόδοξο πρόγραμμα επέκτασης 14 νέων αντιδραστήρων μέχρι το 2035. Επίσης στην κορυφή του προγράμματος που παρουσίασε πριν από τις εκλογές βρίσκεται η προώθηση ενός «ολοκληρωμένου στρατιωτικού προγράμματος», σύμφωνα με το οποίο η Γαλλία «πρέπει να είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει έναν πόλεμο υψηλής εντάσεως που μπορεί να αγγίξει την ήπειρό μας».
Στην πενταετία της προεδρίας του, ο Μακρόν επιχείρησε να δώσει μια vita nuova, μια ανανεωμένη και αναγεννημένη ζωή, στο Ευρωπαϊκό Σχέδιο που θα εκφράζεται μέσα από μια νέα ευρωπαϊκή αλληλεγγύη σε μια θωρακισμένη ευρωζώνη. Για τον Μακρόν, η εμβάθυνση και ολοκλήρωση της ευρωζώνης πρέπει να συμπληρώνεται από το σχέδιο ανάπτυξης της ευρωπαϊκής κοινής άμυνας προκειμένου η ΕΕ να είναι σε θέση να εξασφαλίζει τη στρατηγική της αυτονομία και να εγγυάται τα εξωτερικά της σύνορα.
Το κλειδί για να ανταποκριθεί η Ευρώπη στις σημερινές και μελλοντικές προκλήσεις είναι να εξοπλιστεί με την απαραίτητη κυριαρχία. Για να καθορίζει η ίδια η Ευρώπη το μέλλον της, χρειάζεται περισσότερη κυριαρχία και πολιτικούς ηγέτες με ξεκάθαρες ευρωπαϊκές θέσεις γιατί αντιμετωπίζει σήμερα σοβαρές απειλές. Ηγέτες που δεν θα επικαλούνται διαρκώς το «εθνικό συμφέρον» που εγκλώβισε την ΕΕ στα εθνικά «εγώ».
Το 1995 ο σοσιαλιστής πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Μιτεράν, σε μια ιστορική ομιλία του στο Στρασβούργο από το βήμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, είχε υποστηρίξει πως «εθνικισμός σημαίνει πόλεμος». Πριν λίγες μέρες σε ομιλία του στην ίδια πόλη ο Μακρόν υποστήριξε ότι «αυτές οι εκλογές θα είναι εκτός των άλλων και δημοψήφισμα για την Ευρώπη». Ουσιαστικά μίλησε για τη σύγκρουση δύο κόσμων.
Σήμερα, το μεγάλο διακύβευμα είναι αν θα επικρατήσει το «ευρωπαϊκό εμείς» του Εμανουέλ Μακρόν έναντι του τοξικού «εθνικού εγώ» της Λεπέν. Επιπλέον, με τη Λεπέν στα ηνία της Γαλλίας εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία θα ήταν ένας μεγάλος κίνδυνος για τον δημοκρατικό κόσμο και την Ευρώπη ειδικότερα.
Για την ευρωπαϊκή ενοποιητική διαδικασία, η περισσότερη και καλύτερη Ευρώπη είναι μονόδρομος κι αυτό μόνο η παρουσία του Εμανουέλ Μακρόν στην Προεδρία της Γαλλικής Δημοκρατίας μπορεί να το εγγυηθεί.
Ο κ. Σωτήρης Ντάλης είναι αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ενοποίησης στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
