Αν και οι εκπλήξεις αποτελούν συστατικό στοιχείο της πολιτικής, ο Εμανουέλ Μακρόν δεν μοιάζει να κινδυνεύει να πέσει θύμα μιας τέτοιας στον σημερινό δεύτερο γύρο των γαλλικών προεδρικών εκλογών. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι θα καταφέρει να κερδίσει, έστω και δύσκολα, μια δεύτερη θητεία στο Μέγαρο των Ηλυσίων, αν και με μικρότερη διαφορά σε σχέση με το 2017 – όταν και πάλι αντιμετώπισε τη Μαρίν Λεπέν. Το «σκληρό» γαλλικό κατεστημένο διακατέχεται άλλωστε από ένα σαφές ένστικτο αυτοσυντήρησης και στις δύσκολες στιγμές η συσπείρωση θεωρείται δεδομένη απέναντι στον κοινό εχθρό που ενσαρκώνει η Ακροδεξιά.
Ωστόσο, δεν είναι όλα ρόδινα για τον κ. Μακρόν. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο γάλλος πρόεδρος αποτελεί μια ενδιαφέρουσα προσωπικότητα. Και μόνο το γεγονός ότι η κινηματική του υποψηφιότητα σάρωσε τα «παλαιά κόμματα» των γκωλικών και των σοσιαλιστών δεν μπορεί να θεωρηθεί αμελητέο. Η πολιτική κατηφόρα των ιστορικών παρατάξεων ξεκίνησε πριν από μια πενταετία και συνεχίζεται χωρίς να διαφαίνεται δυνατότητα αναστροφής της. Η δε επιμονή της παραδοσιακής γαλλικής Δεξιάς να αντιγράφει τον ακροδεξιό λόγο της Λεπέν ή και του επονομαζόμενου «γάλλου Τραμπ» Ερίκ Ζεμούρ – παγίδα στην οποία έπεσε και η Βαλερί Πεκρές – αποτελεί οφθαλμοφανές λάθος, που όμως δεν γίνεται αντιληπτό.
Η πρώτη θητεία Μακρόν ολοκληρώθηκε με μεικτά αποτελέσματα. Ο γάλλος πρόεδρος άντλησε στελέχη από τα παραδοσιακά κόμματα για να καλύψει κρίσιμες θέσεις, αλλά το δικό του νεόκοπο κόμμα δεν διέθετε ρίζες στα μεσαία και χαμηλότερα στρώματα διοίκησης. Το στοιχείο αυτό σε συνδυασμό με την επιδίωξή του να προχωρήσει σε κρίσιμες μεταρρυθμίσεις συγκρούστηκε με το αντιδραστικό πνεύμα που κυριαρχεί σε μεγάλη μερίδα της γαλλικής κοινωνίας, σημαντικά κομμάτια της οποίας διακρίνονται από έναν ιδιότυπο συντηρητισμό που συνίσταται στη διατήρηση της υπάρχουσας «κατάστασης πραγμάτων». Η ακραία έκφραση αυτού του συντηρητισμού υπήρξε η βία των «κίτρινων γιλέκων» και δεν πρέπει να εκπλήσσει. Σε πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου Montaigne, το 22% των ερωτηθέντων σε δείγμα 8.000 ατόμων στις ηλικίες 18-24 απάντησε ότι η χρήση βίας είναι δικαιολογημένη όταν κάποιος θέλει να διαμαρτυρηθεί ή να υπερασπιστεί τις ιδέες του!
Η Μαρίν Λεπέν επεδίωξε να εκμεταλλευθεί την ευκαιρία που παρουσιάστηκε λόγω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και της επίδρασής της στον πληθωρισμό και στην καθημερινότητα των Γάλλων – και αυτό παρά την «αμαρτωλή» σχέση της με τη Μόσχα, αλλά και τις τραβηγμένες θέσεις της σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, όπως και στις οικονομικές της προτάσεις που κινούνται στο όριο της συνταγματικότητας. Δεν φαινόταν να τα καταφέρνει εκτός και αν οι ψηφοφόροι του γερόλυκου Ζαν-Λικ Μελανσόν στραφούν μαζικά υπέρ της, κάτι που δεν φαινόταν να συμβαίνει. Η Λεπέν δεν μοιάζει ικανή να στρογγυλέψει τη ρητορική της με τον αναγκαίο τρόπο ώστε να κάνει το αποφασιστικό βήμα για τη «μεγάλη έκπληξη», αλλά το γεγονός ότι σταδιακά τα ποσοστά της Ακροδεξιάς αυξάνουν δεν μπορεί να αγνοείται.
Ο Μακρόν είναι ίσως ο μόνος ευρωπαίος πολιτικός στην Ευρώπη που έχει ένα όραμα για την Ευρωπαϊκή Ενωση, έστω και αν κάποιοι διαφωνούν μαζί του. Ωστόσο, ένα ευρωπαϊκό όραμα δεν κερδίζει εθνικές εκλογές. Το μεγάλο πρόβλημα της εσωτερικής πολιτικής σκηνής, το οποίο δεν περιορίζεται στη Γαλλία, είναι η απουσία σαφούς πολιτικής πρότασης. Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής είναι κομβικής σημασίας, αλλά ακόμη μοιάζει να θεωρείται από σημαντικό τμήμα της κοινής γνώμης ζήτημα των ελίτ. Δεν φαίνεται να κινητοποιεί σε μαζική κλίμακα όπως κάποιοι ίσως ανέμεναν.
Δεν μπορούμε να ξέρουμε αν η ουκρανική κρίση θα αποτελέσει, μακροπρόθεσμα, τον πυροκροτητή μιας αλλαγής, αλλά είναι εμφανής μια αίσθηση αργόρρυθμης φθοράς σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Δεν αποκλείεται όμως η νέα απειλή για τις δυτικές δημοκρατίες, που έχει εμφανιστεί εξ ανατολών, να λειτουργήσει ως κινητήριος δύναμη που θα γεννούσε τον αναγκαίο δυναμισμό σε εθνικό και περιφερειακό (ευρωπαϊκό) επίπεδο. Ισως ο Μακρόν να αντιληφθεί το διακύβευμα και να προσαρμοστεί αναλόγως, δίνοντας το παράδειγμα και σε άλλους ηγέτες. Το «αβγό του λαϊκισμού» είναι άλλωστε πάντα εδώ και έχει, δυστυχώς, την ιδιότητα να επωάζεται γρήγορα. Ας έχουν γνώση οι φύλακες…
