Σαν ένας νεαρός θριαμβευτής μπήκε στο προαύλιο του Λούβρου. Ήταν πριν από πέντε χρόνια και ο μόλις 40χρονος Μακρόν γιόρταζε το βράδυ της 7ης Μαΐου του 2017 μαζί με τους οπαδούς του μια συγκλονιστική νίκη. Στο νυχτερινό ανοιξιάτικο Παρίσι αναδυόταν άρωμα νέου ξεκινήματος. Πάνω στη σκηνή βρισκόταν ένας νεαρός μεταρρυθμιστής, αλώβητος από τη φθορά που προκαλεί συνήθως η πορεία μέσα από την πολιτική και τους θεσμούς της.
Ήθελε να εκσυγχρονίσει μόνος του τη Γαλλία και να την φέρει στον 21ο αιώνα. Πέντε χρόνια αργότερα δίνει μάχη για να επανεκλεγεί όχι απλά για άλλα τόσα ακόμη, όπως τόνισε στην προεκλογική εμφάνισή του στη Μασσαλία, αλλά για ένα ακόμη ξεκίνημα, για ένα νέο συμβόλαιο με τους Γάλλους ψηφοφόρους. Κι αυτό είναι δυσκολότερο από ότι νόμισε, όπως παραδέχθηκε.
Μια πατροκτονία και μια πολιτική συγκυρία
Μετά τον προκάτοχό του, τον αδέξιο Φρανσουά Ολάντ, ο Μακρόν φάνταζε στη σκηνή σαν μια φωτεινή μορφή. Κομψός, εύγλωττος και με ανεξάντλητο αίσθημα της αποστολής του, ενσάρκωσε την ελπίδα ανάμεσα στους Ευρωπαίους αρχηγούς κυβερνήσεων. Το προφίλ και η άνοδός του ήταν παρόλα αυτά τυπική για τα γαλλικά δεδομένα. Γιος μιας αστικής οικογένειας γιατρών από τη βόρεια Γαλλία κατάφερε μετά τις σπουδές του στη Σορβόνη να τελειώσει τη φημισμένη σχολή Δημόσιας Διοίκησης ENΑ, από όπου έχουν αναδειχθεί πολιτικοί, επιχειρηματίες και ηγέτες εδώ και δεκαετίες. Τα πρώτα χρόνια υπηρέτησε στην οικονομική διοίκηση, το 2008 δέχθηκε ένα προσωρινό πόστο ως επενδυτικός τραπεζίτης για να κερδίσει χρήματα και στη συνέχεια επέστρεψε στη διοίκηση.
Η άνοδος του στην εξουσία ξεκίνησε χάρη στον Φρανσουά Ολάντ, ο οποίος τον διόρισε υπουργό Οικονομίας το 2014. Αλλά ένα χρόνο αργότερα ο Μακρόν εγκατέλειψε το Σοσιαλιστικό κόμμα και τον υπουργικό θώκο για να ιδρύσει το δικό του. Η ρίζα της επιτυχίας του Μακρόν οφείλεται σε μια «πατροκτονία», του πολιτικού του μέντορα Φρανσουά Μιτεράν, και σε μια πολιτική συγκυρία, στο σκάνδαλο διαφθοράς του συντηρητικού προεδρικού υποψηφίου Φρανουσά Φιγιόν, που του κατέστρεψε κάθε πιθανότητα εκλογικής επιτυχίας. Ο Μακρόν αμέσως διέγνωσε τα θετικά σημεία των καιρών και άδραξε την ευκαιρία. Αυτό που έκανε την περίπτωση Μακρόν πιο ξεχωριστή ήταν ο γάμος του με την καθηγήτριά του Μπριζίτ, ένα τέταρτο του αιώνα μεγαλύτερή του, αλλά με δεσμό σε πολύ μικρή ηλικία. Θεωρείται ο μυστικοσύμβουλός του.
Ποτέ άλλοτε ο έρωτας και ο γάμος ενός προεδρικού ζευγαριού δεν έγινε αντικείμενο τόσων εικασιών και κουτσομπολιού. Κάποιοι παρατηρητές πιστεύουν ότι το ασυνήθιστο μείγμα, συνέβαλε στη αύρα ενός διαφορετικού προέδρου. Όταν ο Μακρόν ανέλαβε τα καθήκοντά του, πατούσε πάνω στα ερείπια των παραδοσιακών γαλλικών κομμάτων. Μετά το άδοξο τέλος του Φρανσουά Ολάντ οι εσωτερικές έριδες των Σοσιαλιστών τους οδήγησαν σε αυτοκαταστροφή, ενώ οι συντηρητικοί χωρίστηκαν σε ακροδεξιά και μετριοπαθή πτέρυγα, από την οποία ο Μακρόν προσέλκυσε πολλούς από τους υπουργούς και συνεργάτες του. Κατέλαβε το πολιτικό κέτρο σχεδόν σε όλα τα κόμματα χωρίς να καθορίσει ιδεολογική κατεύθυνση. Αναλόγως της διάθεσης στη χώρα ο Γάλλος πρόεδρος έστρεφε περισσότερο προς τα δεξιά ή περισσότερο προς τα αριστερά και κατά καιρούς ξυπνούσε την εντύπωση ότι δεν είχε καθόλου κατεύθυνση. Αλλά είχε ασφαλώς και οράματα. Στην ομιλία του στη Σορβόννη, που έγινε ορόσημο, δεν έδειξε μόνο το μεγάλο ρητορικό του ταλέντο, αλλά μια ασυνήθιστη ματιά σε βάθος χρόνου.Απαίτησε να γίνει αυτόνομη η Ευρώπη, οικονομικά, πολιτικά και στρατιωτικά. Στο Βερολίνο το μήνυμά του έπεσε στο κενό. Αλλά στο μεταξύ στις Βρυξέλλες είναι πλέον επικρατούσα άποψη μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Ο μέχρι και μισητός πρόεδρος
Στην εσωτερική πολιτική ο άνεμος σταμάτησε να είναι ούριος. Ήδη από τον χειμώνα του 2018 οι διαμαρτυρίες των κίτρινων γιλέκων ανέκοψαν τα σχέδιά του. Οι διαδηλώσεις πυροδοτήθηκαν από μια αύξηση της τιμής ντίζελ για περιβαλλοντικούς λόγους. Αλλά γρήγορα κλιμακώθηκαν σε έναν αγώνα κατά του προέδρου. Ο Μακρόν ήθελε να εκσυγχρονίσει τη διοίκηση, να κάνει τη χώρα πιο φιλική προς τις επιχειρήσεις, να μεταρρυθμίσει το ακριβό συνταξιοδοτικό σύστημα και πολλά άλλα. Αλλά πολλές από αυτές τις προθέσεις «πνίγηκαν» μέσα στις διαδηλώσεις κατά τα γαλλικά έθιμα. Δεν πρόλαβε να αποκατασταθεί η κοινωνική ειρήνη και ήρθε ο κορωνοϊός. Ο Μακρόν έπρεπε να εμφανιστεί ως διαχειριστής κρίσεων, κάτι που στην αρχή δεν τα πήγε καλά, αλλά αργότερα αποδείχθηκε πιο επιτυχημένος. Το ποσοστό των εμβολιασμένων στη Γαλλία είναι υψηλό, τα νοσοκομεία δεν κατακλύζονται από ασθενείς και οι οικονομικές συνέπειες απορροφήθηκαν χάρη σε κρατικά προγράμματα βοήθειας. Η οικονομική ανάκαμψη της Γαλλίας ήταν καλύτερη από αυτή των γειτόνων της. Η χαρά όμως δεν κράτησε πολύ.Ο πόλεμος στην Ουκρανία έφερε πρώτα πολιτική αβεβαιότητα και μετά αύξηση τιμών.Η πλειοψηφία των Γάλλων ψηφοφόρων ανησυχεί για το δυσβάσταχτο κόστος ζωής. Η μετανάστευση και ο ρόλος του Ισλάμ στην κοινωνία, τα εκρηκτικά και διχαστικά θέματα των τελευταίων χρόνων υποχώρησαν. Παρά τα κοροϊδευτικά ή περιφρονητικά σχόλια για άλλους προέδρους, όπως ο Φρανσουά Ολάντ ή ο Νικολά Σαρκοζί, κανένας άλλος Γάλλος πρόεδρος δεν δέχθηκε τόσο μίσος, όπως ο Μακρόν.
Το παρατσούκλι του είναι «Δίας». Θεωρείται αλαζών και απόμακρος, ένας ηγέτης που κυβερνά από ψηλά. Όλα αυτά δεν θέτουν την επανεκλογή του σε αμφισβήτηση, αλλά την κάνουν πιο δύσκολη από ότι φαίνονταν αρχικά. «Η αιτία δεν είναι η πολιτική Μακρόν», υποστηρίζει ο ιστορικός Πιερ Ροζανβαλόν στο France Inter. «Αλλά έχει να κάνει με το πρόσωπό του, τον χαρακτήρα του. Αντιπροσωπεύει κάτι που προκαλεί βαθιά απόρριψη. Αποπνέει εικόνα αποστασιοποίησης, περιφρόνησης. Αλλά πέρα από αυτό, δείχνει ότι δεν είναι πολιτικά προσγειωμένος. Του λείπει η πολιτική όσφρηση, θεωρείται ψυχρός τεχνοκράτης που δεν έχει συναναστραφεί κόσμο σε αγροτικές εκθέσεις και χορούς πυροσβεστών. Αντίθετα η τεράστια επιτυχία της λαϊκιστικής ακροδεξιάς δείχνει μια διχασμένη χώρα κι ένα υπόβαθρο αντιδραστικού εθνικισμού και αντιδημοκρατικών τάσεων. Γι αυτόν τον λόγο και μπροστά στην παγκόσμια κατάσταση θα μπορούσε κάλλιστα να ισχύει για τον Μακρόν η προειδοποίηση σε ό,τι αφορά την δεύτερη θητεία: «Πρόσεχε τις επιθυμίες σου».»
Μπάρμπαρα Βέζελ/Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου
