Για τους έξυπνους επιχειρηματίες είναι ευλογημένοι οι πόλεμοι, ημερολόγιό μου – το κατάλαβα πριν από μερικά χρόνια, όταν διάβασα στα Απομνημονεύματα του Ανδρέα Συγγρού το κεφάλαιο που περιέγραφε τη ζωή στην Κωνσταντινούπολη κατά την περίοδο του Κριμαϊκού Πολέμου (1853-1956), που γινόταν όπου περίπου και ο σημερινός. Αγγλία-Γαλλία συμμάχησαν με την Οθωμανική Αυτοκρατορία και επιτέθηκαν στη Ρωσία για να την εμποδίσουν να κατέβει στα Στενά.
Στην Κριμαία πολεμούσαν σκληρά αλλά στην Κωνσταντινούπόλη περνούσαν ζωή χαρισάμενη, αφηγείται ο Συγγρός, 25χρονος τότε. Η Υψηλή Πύλη δαπανούσε αφειδώς έχοντας, για πρώτη φορά στην ιστορία της, δανειστεί για τις ανάγκες του πολέμου από τις ευρωπαϊκές αγορές – δάνειο που την οδήγησε σε χρεοκοπία μετά 20 χρόνια.
Ομως το δάνειο (11 εκατομμύρια λίρες) «θα ήτο κόκκος εν τη ερήμω αν δεν ήνοιγον οι Αγγλογαλλικοί θησαυροί και δεν εισέρρεε αμύθητος πλούτος διά τας ανάγκας των συμμάχων στρατών».
Το αποτέλεσμα;
«…οι επιζώντες της εποχής εκείνης – μεταξύ των οποίων θεία βουλήσει συγκαταλέγομαι και εγώ – ενθυμούνται και ως μύθους διηγούνται τα κέρδη τα πραγματοποιηθέντα όχι μόνον υπό των ανέκαθεν εμπορευομένων αλλά και παρά πλείστων «νεοφωτίστων» και ουδεμίαν πριν γνώσιν εχόντων της εμπορίας, ούτε το ελάχιστον εχόντων κεφαλαίου… Ηρκει τις να επιτύχη την γνωριμίαν όχι μόνον των εν τη πρώτει τάξει επιμελητών του Αγγλικού ή του Γαλλικού στρατού αλλά και των υπ’ αυτούς κατά πολλάς βαθμίδας κατωτέρων και να συμφωνήσει την προμήθειαν του ελαχίστου είδους εις τους στρατούς διά να πλουτίση και αυτός και οι υπεργολάβοι και οι υπ’ αυτούς και… και…».
Δηλητηριώδης απληστία
Εχει πολλές σελίδες με παραδείγματα ο Συγγρός για το πώς συγκέντρωναν εκατομμύρια χρυσά φράγκα οι προμηθευτές αναλαμβάνοντας εργολαβικά το πλύσιμο των στολών των αξιωματικών, πουλώντας αβγά, βερνίκια για μπότες, μπίρες, ακόμα και καρφίτσες ή κάνοντας λαθρεμπόριο ζωοτροφών (όπως ο ίδιος). Διότι εν ώρα πολέμου η στρατιωτική σπατάλη περί πάντα είναι μεγίστη ως και η ασωτία του στρατευομένου, μη φροντίζοντος περί της αύριον.
l Αυτά ήσαν νέα ήθη για την Ανατολή: μυθικά κέρδη από πολέμους είχαν ως τότε μόνο όσοι λαφυραγωγούσαν πλούσιους ηττημένους. Και εξηγούν ίσως γιατί 30 χρόνια αργότερα, το φθινόπωρο του 1885, η Ελλάδα βρέθηκε επί εννέα μήνες σε κατάσταση επιστράτευσης με αφορμή την προσάρτηση από τη Βουλγαρία της Ανατολικής Ρωμυλίας (τη μεταξύ Φιλιππούπολης και Ευξείνου περιοχή). Οι Ελληνες δεν κρατιούνταν, ήθελαν να μεγαλώσουν και αυτοί.
Το θέμα έκλεισε τον Δεκέμβριο με την αναγνώριση της προσάρτησης από τον Σουλτάνο και τις ευρωπαϊκές δυνάμεις – όμως η Ελλάδα έμενε επιστρατευμένη. Χρειάστηκε να γίνει ναυτικός αποκλεισμός από όλες τις μεγάλες δυνάμεις της εποχής για να τελειώσει τον Μάιο η «ένοπλος επαιτεία», ο «ειρηνοπόλεμος», όπως αποκαλούσαν την επιστράτευση. Αχρηστη για όλους πλην των εμπορευομένων, των επιμελητών-σιτιστών του στρατού και των πολιτικών και υπηρεσιακών προϊσταμένων τους.
Ξοδεύτηκαν κάπου 50 εκατομμύρια δραχμές – δανεικά, σαν του σουλτάνου -, 20 δισεκατομμύρια σημερινά ευρώ. Η χρεοκοπία ήρθε σε 8 χρόνια, το 1893.
l Γιατί τα γράφω όλα αυτά; Μα γιατί έπαθα αποπληξία βλέποντας τον τελευταίο λογαριασμό ηλεκτρικού του σπιτιού των παππούδων, εδώ στο Νιοχώρι: για 212 κιλοβατώρες, 320 ευρώ – 1,5 ευρώ η κιλοβατώρα, 17πλάσια τιμή από αυτήν του συμβολαίου που ήταν 0,09 ευρώ!
Εχουμε πόλεμο και οι πάροχοι ηλεκτρικού ρεύματος κερδοσκοπούν. Δεν θα με πείραζε, ημερολόγιό μου – το χρήμα δεν φέρνει την ευτυχία, όπως δεν τη φέρνει και τίποτα άλλο -, όμως η απληστία να επωφελείσαι από τον θάνατο και την καταστροφή, πουλώντας σε 17πλάσια τιμή, προκαλεί.
l Αν τέτοιους λογαριασμούς μοιράζουν στη Γαλλία, θα εκλεγεί η Μαρίν Λεπέν – αυτό θα καταφέρουν μέτοχοι και μάνατζερ των μεγάλων εταιρειών. Ζήλεψαν τους ρώσους ολιγάρχες και θέλουν να πάρουν τις θέσεις τους; D’accord – αλλά να ξέρουν ότι τότε θα κινδυνεύουν να τους δηλητηριάσουν.
Μόνο η δημοκρατία εγγυάται ασφαλή πλουτισμό και ασφαλή εξουσία – αλλά και πολύτιμες ελευθερίες για εμάς που δεν έχουμε ούτε πλούτο ούτε εξουσία.
Ας μην πριονίζουν το κλαδί πάνω στο οποίο κάθονται οι πάροχοι ηλεκτρικού ρεύματος· θα γκρεμιστούν – πάνω στα κεφάλια μας, δυστυχώς.
Φως, ζωή, άνοιξη
l Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτή η ιστορία με τη ρωσική ναυαρχίδα «Moskva», αν βυθίστηκε ή δεν βυθίστηκε, αν ήταν ατύχημα ή χτύπημα των Ουκρανών, έγινε για να αποσπάσει την προσοχή μας από το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ και ιδιαίτερα από την ομιλία του Αλέξη Τσίπρα – τον ίδιο στόχο είχε η αποκάλυψη, την ώρα ακριβώς της ομιλίας του, ότι ο ρώσος υπουργός Αμυνας Σεργκέι Σοϊγκού έπαθε σοβαρό έμφραγμα «από μη φυσικά αίτια».
Και είμαι σίγουρος ότι αυτά έγιναν από τον ΣΥΡΙΖΑ, για να μην ακούσουμε τι έλεγε ο πρόεδρός του. Να τα βάζει π.χ. με τους «ολιγάρχες του Μητσοτάκη» όταν ο μόνος ολιγάρχης που ξέρουμε είναι ο εκλεκτός του Ιβάν Σαββίδης.
Ομως εγώ δεν παρασύρθηκα· άκουσα ξανά το τραγελαφικό περί «ρεαλιστικού ριζοσπαστισμού» – το σουρεαλιστικό «θα κερδίσουμε το Κέντρο στρίβοντας Αριστερά» δεν το επανέλαβε, νομίζω. Ακουσα το παλαιοαριστερό «να βγάλουμε το λουρί από τον σβέρκο της χώρας», τον κοινότοπο ισχυρισμό κάθε πολιτικού «δεν πορευόμαστε με αυτοσκοπό την εξουσία». Ακουσα για «καταστροφικές κυβερνητικές πολιτικές», «πρωθυπουργό-εργολάβο», «οργή», «απόγνωση», «συνθήκες λεηλασίας», «αισχρή εξαπάτηση», «δυστοπικό περιβάλλον» – όλα αυτά όχι λόγω της πανδημίας ή του πολέμου αλλά λόγω της κυβέρνησης και προσωπικά του Κυριάκου Μητσοτάκη «που δεν προκαλεί ατυχία, όπως λέγεται· ασπάζεται ατυχείς πολιτικές».
Είναι δυνατόν να είσαι τόσο διχαστικός, να μιλάς για τον Κυριάκο Μητσοτάκη σαν να είναι ποταπός εχθρός και να δηλώνεις ότι θέλεις «προοδευτική κυβέρνηση συνεργασίας» και ότι είσαι υπέρ της απλής αναλογικής;
Δεν είναι υπέρ της απλής αναλογικής και των συνεργασιών ο Αλέξης Τσίπρας. Είναι κυριαρχιστής, τα θέλει όλα δικά του. Ιδανική συνεργασία για αυτόν σημαίνει να διαλύσεις το κόμμα του συνεργάτη σου και να τον εξοντώσεις – όπως έκανε με τον ανόητο Πάνο Καμμένο. Αλλά εξοντώνει και αυτούς που του δίνουν το χέρι – όπως έκανε με τον Σταύρο Θεοδωράκη.
l Τέλος πάντων, κουράστηκα με όλα αυτά τα σκοτεινά – έρχονται Μεγάλη Εβδομάδα και Πάσχα και Πρωτομαγιά. Και μεγαλύτερες πολεμικές συμφορές. Υπομονή να έχουμε, να αγαπάμε το φως, τη ζωή και την άνοιξη.
ΓΡΑΜΜΑΤΟΚΙΒΩΤΙΟ
Αν τα ήδη 5 εκατ. εκτοπισμένα Ουκρανάκια τα κάναμε, Διόδωρε, Ελληνάκια, θα θεραπεύαμε μεμιάς όχι μόνο το δημογραφικό αλλά και την ενδημική ρωσίτιδα.
ΣΤΑΥΡΟΣ, ΑΠΕΛΠΙΣ ΔΗΜΟΓΡΑΦΟΣ
Ο ήλιος ο ηλιάτορας μας περιγελά. Ούτε στο διάστημα, ούτε στα τάρταρα της γης θα βρούμε λύση. Και λυπάται που στη χώρα του Διαφωτισμού, ο τελευταίος Ευρωπαίος ηγέτης αργοεκλέγεται.
Με ελπίδα για μια ηλιόλουστη Μεγάλη Εβδομάδα.
ΔΕΣΠΩ ΦΡΑΓΚΑΚΗ, ΑΘΗΝΑ
Σκουριασμένη ντουντούκα λαλεί: «Eλληνες ειρηνόφιλοι! Δε μπορούν ΗΠΑ και ΕΕ να δείχνουν κινηματογραφικές παραγωγές σαν πραγματικές καταστροφές σε Μπούτσα και Μαριούπολη. Χιλιάδες κομπάρσοι σε ρόλο σκοτωμένων στον δρόμο και ηλικιωμένων να κλαίνε γοερά! Επιτέλους, η σκηνοθεσία έχει όρια!».
ΓΙΑΝΝΗΣ ΕΞ ΑΡΚΑΔΙΑΣ
Καλοκαίρι έρχεται, να φυτέψουμε φασολιές σε κήπους, αυλές, σε γλάστρες στα μπαλκόνια· φασόλια κάθε είδους – από ελέφαντες και γίγαντες έως γυφτοφάσουλα· καταναλώνοντάς τα, το φυσικό αέριο θα ρέει άφθονο… Απορώ πώς δεν την έχει σκεφθεί τη λύση η κυβέρνηση.
Γ. Κ., ΚΥΜΗ
Συνέδριον δε λαβόντες… μηδείς αγεωμέτρητος εισίτω. Πάει η Ευκλείδεια γεωμετρία. Ρεύματα, τάσεις, ευθείες, τρίγωνα, τόξα (Γέφυρα), σφαιρικοί τομείς (Ομπρέλα), όδευσαν στον ίδιο αρχηγοκεντρικό κύκλο. Αντίο, πολύεδρο!
ΚΩΣΤΑΣ ΤΡΙΒΟΛΗΣ, ΓΛΥΦΑΔΑ
Το ευτύχημα είναι ότι μέσα σε όλη αυτή τη βουβαμάρα θα έχουμε τα συνέδρια των τριών μεγάλων κομμάτων. Θα ακουσθούν λόγοι, λογύδρια, ιδεολογικές αντιπαραθέσεις – προπαντός εκείνα τα παρατεταμένα χειροκροτήματα υπέρ των προέδρων που τους δίνουν κύρος.
ΑΒΑΔΑΙΟΣ, ΝΤΟΠΙΑ ΜΥΓΑ-ΝΤΑΒΑΝΟΣ
Ρωσία 1938, κατατρεγμός των πάντων. Η πρώτη γυναίκα του Τρότσκι εξομολογείται σε έμπιστό της για τον Στάλιν: «Την εποχή των Τσάρων δεν έπαιρναν τα παιδιά του κόσμου… Αλλά αυτός – θέλει να εκμηδενίσει τους πάντες…». (Mark Mazower, Οσα Δεν Είπες).
ΚΛΕΛΙΑ ΜΩΡΑΪΤΗ, ΕΚΑΛΗ
Διυλίζουμε το τάγμα και καταπίνουμε την άρκτον…
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΣΕΧΙΑΣ
