e-bikes: Θα εισβάλουν αθόρυβα; – Ολα όσα πρέπει να ξέρετε

Μια καλά οργανωμένη επίσκεψη σε εργοστάσιο της πόλης Ντάρμσταντ μάς επέτρεψε να δούμε από κοντά τι προέκυψε από το γεμάτο ταλαιπωρίες ταξίδι δύο γερμανών φοιτητών με τα ποδήλατά τους στις άμμους της Τύνιδας το 1991.

Οι ίδιοι θεωρούν πως οι δύσκολες συνθήκες που συνάντησαν εκεί, σε χωματόδρομους κακοτράχαλους και δύσβατους, γεμάτους πέτρες, ήταν άλλο ένα σημάδι «από τον ουρανό» για να ασχοληθούν ακόμη πιο σοβαρά με το θέμα ποδήλατο. Οι σπουδές τους στη μηχανολογία και το ότι από παιδιά είχαν το… μικρόβιο με τα ποδήλατα τους έκαναν να προχωρήσουν στην κατασκευή ενός πρωτότυπου μικρού, ελαφριού (μόλις 11 κιλά) δίτροχου, που είχε καλές αναρτήσεις και στις δύο ρόδες (μια καινοτομία για τότε) και το κυριότερο, μπορούσε να διπλωθεί τόσο ώστε να το κουβαλά κανείς μαζί του στο τρένο, στο γραφείο, ίσως και στο αεροπλάνο.

Φοιτητές ακόμη το 1993 το παρουσίασαν σε διάφορες εκθέσεις και εισέπραξαν ενθαρρυντικά χτυπήματα στην πλάτη. Είδαν στην εφημερίδα την αναγγελία ενός διαγωνισμού, το πήγαν και εκεί, εισέπραξαν μια ειδική τιμητική διάκριση για την πρωτοτυπία του, αλλά κανείς δεν ήθελε να αναλάβει την κατασκευή του Birdy, όπως αρκετά ταιριαστά είχαν βαφτίσει το δημιούργημά τους. Διότι όταν δεν ήταν διπλωμένο θύμιζε μικρό πουλί (που θα το έλεγες και ασχημόπαπο).

Η τύχη όμως ήταν με το μέρος τους. Σε μια έκθεση το 1994, οι δρόμοι τους διασταυρώθηκαν με του κυρίου Λι. Ενός πληθωρικού και ενθουσιώδους κατασκευαστή ποδηλάτων από την Ταϊβάν, που έψαχνε ακριβώς κάτι τέτοιο. Διότι έπρεπε να ικανοποιήσει τη ζήτηση στην ιαπωνική αγορά όσο γινόταν πιο συνεπτυγμένων και κατά προτίμηση αναδιπλούμενων δίτροχων. Και ο λόγος αυτής της ανάγκης ήταν το ότι στην Ιαπωνία τα διαμερίσματα είναι τόσο μικρά και τόσο λίγοι οι αποθηκευτικοί χώροι που οι ένοικοί τους αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα με τη φύλαξη ενός κανονικού ποδηλάτου! Χώρια που η πολυκοσμία στο ιαπωνικό μετρό δεν δίνει τη δυνατότητα να έχει κανείς μαζί του και ένα  ολόκληρο ποδήλατο.

Ενα ποδήλατο που το έλεγαν Birdy

Ετσι το Birdy, κατά έναν παράδοξο τρόπο, άνοιξε τα φτερά του σε έναν πολύ πιο μακρινό τόπο. Και «επέστρεψε» ως προϊόν στη Γερμανία όταν οι δύο φοιτητές, ο Χάικο και ο Μάρκους, είχαν πλέον πάρει τα πτυχία τους στη Μηχανολογία, οπότε και αφιερώθηκαν στην κατασκευή ποδηλάτων, σε ένα μικρό εργοστάσιο στην πόλη που μεγάλωσαν.

Στη διετία 2005-2006 τα ηλεκτρικά ποδήλατα κάνουν αισθητή την παρουσία τους (αν και το πρώτο ηλεκτρικό ποδήλατο επινοήθηκε από τον Ογκντεν Μπόλτον το 1895 όπως αναφέρει το αμερικανικό γραφείο ευρεσιτεχνιών) αλλά στην αρχή τούς δόθηκε ένας άλλος ρόλος. Να χρησιμεύουν σε ανθρώπους με ηλικίες άνω των εξήντα περίπου για να μη χάσουν από νωρίς την επαφή τους με το ποδήλατο και τα καλά που τη συνοδεύουν. Το εργοστάσιο αρχίζει την παραγωγή και ηλεκτρικών ποδηλάτων δίπλα στα συμβατικά αλλά το 2011 με 2012 λαμβάνεται μια από αυτές τις αποφάσεις που ή σε ρίχνουν στον γκρεμό ή σε πηγαίνουν στον παράδεισο.

Η ρότα αλλάζει με άγνωστες εκείνη την εποχή συνέπειες. Αποφασίζεται όχι μόνον η παραγωγή αποκλειστικά ηλεκτρικών ποδηλάτων αλλά, στην πραγματικότητα, η είσοδος σε ένα άλλο σύμπαν. Σε αυτό περιλαμβάνονται οι κάτοικοι ενός πλανήτη που είναι λίγο επάνω από τα τριάντα, που δεν θέλουν να έχουν δεύτερο αυτοκίνητο, θέλουν να ξεχάσουν τις δυσκολίες της στάθμευσης μέσα στην πολυκοσμία, να αφήσουν τα αυτοκίνητά τους μόνον για τις πολύ δύσκολες ημέρες του χειμώνα, να ζήσουν χωρίς εξάρτηση από τα συμβατικά καύσιμα, να κάνουν κάτι για το περιβάλλον.

Ενα διαφορετικό εργοστάσιο

Επειδή σε μια χώρα όπως η Γερμανία δεν αρκεί να λες αλλά πρέπει και να κάνεις για να σε πιστέψουν, οι δύο φοιτητές, που έγιναν ισότιμοι διευθυντές-ιδιοκτήτες, ο Χάικο Μίλερ και ο Μάρκους Ρίζε (με την προσθήκη της Σάντρα Βολφ για τον σχεδιασμό προς το μέλλον) έχοντας κατορθώσει να παραμείνουν και φίλοι, συμφώνησαν να εναρμονιστεί το εργοστάσιο με αυτό που ήθελαν να πουλήσουν. Ετσι έφθασε σήμερα να έχει μια έκταση 27.000 τετραγωνικών μέτρων, με 850 εργαζομένους, όλους με ρούχα εργασίας της εταιρείας, να είναι μέσα σε ένα βιομηχανικό πάρκο αλλά δίπλα στους αγρούς και να αφήνει σχεδόν μηδενικό ενεργειακό αποτύπωμα. Ανακύκλωση στο έπακρο, νερό για τους εργαζομένους χαμηλό σε νάτριο, σε ειδικά μπουκάλια με το σήμα της εταιρείας, όλα τα προσφερόμενα εδέσματα είναι χορτοφαγικά, και σε χαμηλές τιμές για όποιους εργαζομένους δεν φέρνουν κάτι από το σπίτι. Η παραμονή στο εργοστάσιο είναι εννέα ώρες και όχι περισσότερο, με τη μία ώρα να είναι διαλείμματα των 5, 10 και 45 λεπτών (το τελευταίο αυτό για το φαγητό). Νυχτερινή βάρδια δεν υπάρχει.

Φυτεμένες ταράτσες, ένα τεράστιο τεπόζιτο με νερό ακριβώς δίπλα από τον χώρο εργασίας που αδειάζει αστραπιαία σε περίπτωση πυρκαγιάς, προσφορά προς τους εργαζομένους τα προϊόντα της εταιρείας με 40% έκπτωση και ήδη λίγο πιο επάνω από το 50% να έρχονται με ηλεκτρικά ποδήλατα στο εργοστάσιο.

Η περιήγηση στους περισσότερους χώρους του εργοστασίου, μόνον το τμήμα ερευνών και σχεδιασμού δεν περιλαμβανόταν σε αυτήν (δυστυχώς), άφηνε μια εντύπωση ότι η ατμόσφαιρα δεν είναι φορτισμένη με ηλεκτρισμό και άγχος. Ολα εξελίσσονταν περίπου σαν μια διαδρομή σε ηλιόλουστο τοπίο, με το ποδήλατο όμως να δένεται ταυτόχρονα στα κομμάτια του.

Η συναρμολόγηση δηλαδή του κάθε ποδηλάτου ξεκινούσε με τις δύο ζάντες των τροχών που περνούσαν πρώτα από τα χέρια των ανθρώπων των επιφορτισμένων να τις εφοδιάζουν με τις απαραίτητες ακτίνες. Οι επόμενοι μοντάριζαν τις ακτίνες και η ζάντα περνούσε από ειδικό μηχάνημα-εγκέφαλο για την ακτινολόγηση. Αν ήταν άψογη προχωρούσε στα επόμενα στάδια, αν όχι άνοιγε μπροστά της άλλη ράγα και έβγαινε σε ένα σημείο εκτός, από όπου θα την παραλάμβαναν για περαιτέρω εξέταση. Στη συνέχεια οι ζάντες συναντούσαν τους δίσκους των ταχυτήτων, τα λάστιχα κατέβαιναν από ψηλά την κατάλληλη στιγμή, συναντιούνταν με τους σκελετούς και γίνονταν οι απαραίτητες ρυθμίσεις.

Τεχνικές λεπτομέρειες των ποδηλάτων

Ολα τα ηλεκτρικά ποδήλατα του εργοστασίου έχουν τους κινητήρες τους στο μέσον, εκεί που είναι και τα πετάλια, ο οδηγός έχει στο τιμόνι επάνω μια μικρή οθόνη όση ενός κινητού τηλεφώνου και εκεί υπάρχουν πληροφορίες για το πρόγραμμα οδήγησης που έχει επιλεγεί (χωρίς χρήση κινητήρα, οικολογική οδήγηση, οδήγηση άθλησης και τούρμπο), με ανώτατο όριο φυσικά τα 45 χιλιόμετρα στους γερμανικούς δρόμους. Αλλάζεις οθόνη με το πάτημα ενός πλήκτρου και έχεις τα στοιχεία της οδήγησης. Από τα χιλιόμετρα έως την ταχύτητα και τον χρόνο που απομένει στην μπαταρία. Στο τιμόνι δεξιά υπάρχει τρόπος η αλλαγή των ταχυτήτων να γίνεται χωρίς να το καταλαβαίνεις καν, στρέφοντας ομαλά τη χειρολαβή. Τα φρένα σού αφήνουν μια εξαιρετική αίσθηση ασφάλειας αλλά και το βάρος δεν σε αφήνει αδιάφορο διότι αν προσπαθήσεις να κάνεις πετάλι χωρίς τη βοήθεια του κινητήρα δυσκολεύεσαι αρκετά έως και πολύ, ανάλογα με τον δρόμο. Η μπαταρία όπως και ο κινητήρας (250 W, 85 Ntm) είναι αποκλειστικά της Bosch. Η μπαταρία κατοικεί μέσα στον σκελετό, στον σωλήνα που ενώνει λοξά το τιμόνι με τα πετάλια. Υπάρχει δυνατότητα και για διπλή μπαταρία που αυξάνει σχεδόν στα 200 χιλιόμετρα τη μέγιστη απόσταση πριν την επαναφόρτιση.

Τα λάστιχα έχουν ειδική σύνθεση και χάραξη, με τα τετράγωνα εξογκώματα να βρίσκονται πολύ κοντά σε δύο παράλληλες σειρές για να ολισθαίνει όσο γίνεται λιγότερο η ρόδα σε κατηφορικούς και ανώμαλους δρόμους, ενώ σε ακριβότερα μοντέλα υπάρχει η δυνατότητα εγκατάστασης ακόμη και ABS. Η αλυσίδα δεν είναι πλέον μεταλλική αλλά από ίνες άνθρακα για να χαλαρώνει πολύ πιο σπάνια.

Τα cargo bikes, το κόστος και η… ανακύκλωση

Αυτό που τόνισαν οι ιδιοκτήτες της εταιρείας είναι πως τώρα πλέον έχουν στρέψει την προσοχή τους στις νεότερες ηλικίες και στα λεγόμενα cargo bikes. Τα ποδήλατα που έχουν μπροστά ένα τεράστιο κιβώτιο, χρήσιμο όχι μόνον για τα ψώνια κάποιου αλλά και σε πλέον ογκώδη έκδοση για ανθρώπους που θα ήθελαν να κάνουν τις διανομές με ηλεκτρικό ποδήλατο.

Τι μπορεί να σε αφήσει σκεπτικό από όλα αυτά; Πρώτα από όλα η τιμή, που μπορεί να είναι από 4.000 έως και 10.000 ευρώ (για ένα ποδήλατο βέβαια που έχει τα πάντα σε κορυφαία ποιότητα). Επίσης δεν διευκρινίζεται ποια είναι η πολιτική με τις άχρηστες μπαταρίες. Δεν θα έπρεπε μια εταιρεία που κάνει προσπάθεια να αλλάξει νοοτροπίες να δίνει κίνητρα ώστε να φθάνουν πάλι πίσω στα χέρια της οι άχρηστες μπαταρίες, για να είναι όλοι βέβαιοι για τη σωστή ανακύκλωσή τους;

Και κάτι ακόμη, που όμως αυτό μας φάνηκε ακατανόητο. Υπάρχει μια έκδοση όπου αντί για το κιβώτιο μπροστά έχουμε ένα διθέσιο με κουβούκλιο για να μπαίνουν μικρά παιδιά. Αλλά αμέσως μπαίνει το ερώτημα, πόσο ασφαλές είναι να κάνει κάτι τέτοιο ένας γονιός; Σε περίπτωση που κάποιο αυτοκίνητο παραβιάζει το στοπ, έτσι χαμηλά όπως είναι οι θέσεις των δύο παιδιών καλύτερα να μην περιγράψουμε την υποτιθέμενη συνέχεια…

Μια διαφορετική νοοτροπία

Η κίνηση με εκείνα τα μέσα που αφήνουν το μικρότερο ενεργειακό αποτύπωμα στον πλανήτη ήταν πρώτα παραδόξως ένα αθέλητο προνόμιο των φτωχών λαών της Ασίας. Η Ευρώπη και η Βόρεια Αμερική έπεσαν από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα με τα μούτρα στη μηχανοκίνηση. Το πάρτι κρατάει ήδη έναν αιώνα αλλά η κοπιώδης κατανάλωση της βενζίνης και του πετρελαίου αφήνει ήδη τα σημάδια της. Η ευρωπαϊκή ήπειρος τώρα ξυπνά μάλλον πρώτη από το hangover και αρκετοί άνθρωποι σε χώρες όπως η Ολλανδία, η Γερμανία, η Δανία κάνουν δεύτερες σκέψεις για τα δεύτερα αυτοκίνητά τους. Μήπως δεν τους είναι τόσο χρήσιμα όσο νόμιζαν; Στα σχολεία γίνονται άλλες συζητήσεις και οι δήμαρχοι και οι πολιτικοί καταλαβαίνουν πως δεν προκαλεί πλέον άμεσα την οργή των πολιτών το να κλείνουν το κέντρο των πόλεων στα αυτοκίνητα. Οι (πραγματικοί) ποδηλατόδρομοι αυξάνονται και σε πλήθος και σε χιλιόμετρα.

Υπάρχει και κάτι που ονομάζεται κοινωνική αλληλεγγύη και το έχει εξ ορισμού και η κίνηση με το ποδήλατο. Βέβαια σε χώρες όπου ακόμη και ο εμβολιασμός δεν έχει καν εμπεδωθεί ως εκδήλωση αλληλεγγύης στους υπόλοιπους συγκατοίκους και (κυρίως) στα παιδιά είναι πολύ να περιμένει κανείς ότι θα γίνει μια γρήγορη μετακίνηση προς τα πιο φιλικά μέσα μετακίνησης. Αλλού όμως έχει ήδη αρχίσει να συμβαίνει.

Είναι βέβαια και θέμα κόστους, διότι χρειάζεσαι προς το παρόν μερικές χιλιάδες ευρώ για να αποκτήσεις ένα ηλεκτρικό ποδήλατο ικανό να σε πηγαίνει ακόμη και στον Λυκαβηττό ή στην Πεντέλη. Η σημερινή οικονομική κατάσταση που επιτρέπει στους λαούς της Ευρώπης να ονειρεύονται τις χώρες τους χωρίς νέφος και καυσαέρια δεν επιτρέπει να κάνουν το ίδιο και οι άνθρωποι εδώ στη Μεσόγειο με τα 700 ευρώ τον μήνα μισθό. Ομως έχει αποδειχθεί πως η ανάγκη κάποιες φορές εκμαιεύει συμπεριφορές.

Υπάρχουν εταιρείες και εδώ στην Ελλάδα που δέχονται όποιος το επιθυμεί να δοκιμάσει πώς είναι η κίνηση με ένα ηλεκτρικό ποδήλατο. Ισως λοιπόν αυτό να ήταν ένα πρώτο βήμα και από την πλευρά των καταναλωτών. Να δοκιμάσουν για να ξέρουν επιτέλους πώς είναι. Και μετά βλέπουμε.

Τι προσέχουμε σε ένα ηλεκτρικό ποδήλατο

Ποια είναι τα σημεία προσοχής σε ένα e-bike; Το πιο βασικό φυσικά είναι ο κινητήρας και πού είναι τοποθετημένος. Εχουμε δύο τύπους. Στον έναν ο κινητήρας βρίσκεται ενσωματωμένος στην πίσω ρόδα. Τα γρανάζια που είναι απαραίτητα για να εναρμονιστούν οι στροφές του με τις στροφές της ρόδας βρίσκονται και αυτά κλεισμένα στο εσωτερικό του ενώ απ’ έξω βρίσκονται και οι δίσκοι με τα γρανάζια για τις αλλαγές στις ταχύτητες. Στον άλλον τύπο ο κινητήρας βρίσκεται στη μέση, ακριβώς εκεί που γυρίζουν τα πετάλια και η κίνηση γίνεται με αλυσίδα που φθάνει στην πίσω ρόδα και αλλαγή ταχυτήτων όπως στα συμβατικά ποδήλατα.

Με τον κινητήρα πίσω είναι συνήθως φθηνότερες κατασκευές διότι θεωρείται μικρότερο το εύρος στην αλλαγή της ταχύτητας. Αυτό άλλωστε γίνεται φανερό και από το ότι τα ηλεκτρικά ποδήλατα βουνού έχουν τους κινητήρες στο μέσον. Επίσης σε περίπτωση που σκάει το πίσω λάστιχο στην έκδοση με τον κινητήρα πίσω είναι αρκετά πιο δύσκολο να βγουν ρόδα μαζί και κινητήρας. Αντίθετα όταν ο κινητήρας βρίσκεται στη μέση, η αλλαγή του ελαστικού είναι ακριβώς όπως και σε ένα συμβατικό ποδήλατο.

Η ένδειξη για το πόσα χιλιόμετρα μπορεί να διανύσει ένα ηλεκτρικό ποδήλατο είναι πλασματική. Διότι αυτό εξαρτάται και από το ποια ταχύτητα χρησιμοποιείται, από την κλίση του εδάφους και τη βοήθεια από τον ποδηλάτη. Αυτό που μπορεί να δίδεται είναι η ισχύς και τα αμπερώρια της μπαταρίας. Από εκεί, με έναν πολλαπλασιασμό ή μια διαίρεση βγαίνουν συμπεράσματα. Για παράδειγμα, αν στη σχετική πινακίδα δούμε 48V και 14Ah πολλαπλασιάζουμε αυτά τα δύο και παίρνουμε 672 Wh. Για να διανυθεί ένα μίλι σε ομαλές συνθήκες απαιτείται ενέργεια περίπου 20 Wh, που σημαίνει πως με την μπαταρία κάνουμε 34 μίλια ή 54,7 χιλιόμετρα. Βέβαια ένα αξιοπρεπές ηλεκτρικό ποδήλατο σήμερα περνάει συνήθως τα 100 χιλιόμετρα. Επίσης μια λογική ισχύς για τη συστοιχία των μπαταριών είναι από 500 έως 750 Watt.