Κατά την προεκλογική της εκστρατεία στη Βουργουνδία, την επομένη της εισόδου της στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών της Γαλλίας, η Μαρίν Λεπέν δεν θα μπορούσε να φανεί πιο ξεκάθαρη: «Δεν θέλω να εγκαταλείψω την Ευρωπαϊκή Ένωση», δήλωσε. «Δεν είναι αυτός ο στόχος μου».
Ωστόσο, πολλά από αυτά που θέλει να κάνει η ηγέτιδα του ακροδεξιού Rassemblement National (Εθνικός Συναγερμός) – για την οικονομία, την κοινωνική πολιτική και τη μετανάστευση – συνεπάγονται την παραβίαση των κανόνων της ΕΕ και η πιθανή άφιξή της στο Μέγαρο των Ηλυσίων το επόμενο Σαββατοκύριακο, θα μπορούσε να αποδειχθεί ολέθρια για το μπλοκ των 27 μελών, όπως εξηγεί άρθρο του Guardian.
Ίσως η Λεπέν να έχει εγκαταλείψει προηγούμενες δεσμεύσεις της, να βγάλει τη Γαλλία – ιδρυτικό μέλος της ΕΕ, δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της και το ήμισυ της ζωτικής γαλλογερμανικής «μηχανής», που την τροφοδοτεί από την ίδρυσή της – από το ενιαίο νόμισμα του ευρώ και από το μπλοκ.
Στις εκλογές του 2017, οι φόβοι για τις οικονομικές συνέπειες αυτής της πολιτικής, κυρίως μεταξύ των ηλικιωμένων ψηφοφόρων που ανησυχούσαν για τις αποταμιεύσεις τους, θεωρείται ευρέως ότι συνέβαλαν στη βαριά ήττα της στον δεύτερο γύρο έναντι του φιλοευρωπαίου, Εμανουέλ Μακρόν.
Αυτή τη φορά, η ΕΕ δεν εμφανίζεται καν ονομαστικά μεταξύ των περίπου δώδεκα βασικών θεμάτων του προεκλογικού προγράμματος της Λεπέν. Πολλές από τις συγκεκριμένες πολιτικές προτάσεις της, ωστόσο, έρχονται σε κατάφωρη αντίθεση με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την ιδιότητα του μέλους της Ένωσης.
Οι αντίπαλοι και οι σχολιαστές έχουν αποκαλέσει τη στρατηγική της, «Frexit in all but name» – Frexit μόνο κατ’ όνομα: μια προσέγγιση που, ενώ μπορεί να μην αποσκοπεί πλέον στην απομάκρυνση της Γαλλίας από το ευρωπαϊκό μπλοκ, επιδιώκει τη ριζική αναδιαμόρφωσή του, που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια παραλυτική αντιπαράθεση με τις Βρυξέλλες.
«Η πολιτική της Λεπέν για την ΕΕ είναι: ‘Θα μείνουμε στο λεωφορείο, αλλά θα το οδηγήσουμε στον γκρεμό’», δήλωσε ο Mujtaba Rahman, διευθυντής Ευρώπης της εταιρείας συμβούλων «Eurasia Group».
«Θα προσπαθήσει να καταστρέψει την ΕΕ από μέσα» και αποτελεί «πολύ μεγαλύτερη απειλή για το status quo της ΕΕ από το Brexit», είπε.
Ο Pascal Lamy, ο οποίος ήταν προσωπάρχης του πρώην προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζακ Ντελόρ, δήλωσε ότι μια νίκη της Λεπέν θα ήταν ένα μεγάλο σοκ σε μεγαλύτερη κλίμακα «από ό,τι ήταν ο Τραμπ για τις Ηνωμένες Πολιτείες ή το Brexit για το Ηνωμένο Βασίλειο».
Όπως τόνισε, η «κυρίαρχη, προστατευτική, εθνικιστική» ατζέντα της θα ήταν «εντελώς αντίθετη με τη γαλλική δέσμευση για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση» και περιλαμβάνει «προτάσεις που παραβιάζουν πλήρως τις συνθήκες, τις οποίες έχει υπογράψει η Γαλλία».
Το κλειδί για τα σχέδια της Λεπέν είναι ένα πρόωρο δημοψήφισμα για έναν προτεινόμενο νόμο σχετικά με την «ιθαγένεια, την ταυτότητα και τη μετανάστευση», ο οποίος θα τροποποιούσε το Σύνταγμα, προκειμένου να επιτρέψει μια «εθνική προτεραιότητα» για τους Γάλλους στην απασχόληση, τις παροχές κοινωνικής ασφάλισης και τη δημόσια στέγαση – ένα μέτρο ασύμβατο με τις αξίες της ΕΕ και τους κανόνες ελεύθερης κυκλοφορίας.
Το ίδιο δημοψήφισμα θα καθιερώσει «την υπεροχή του εθνικού δικαίου έναντι του ευρωπαϊκού δικαίου», ώστε η Γαλλία, «όχι μόνο να ελέγχει τη μετανάστευση, αλλά και, σε κάθε άλλο τομέα, να συμβιβάζει την ευρωπαϊκή της δέσμευση με τη διατήρηση της εθνικής της κυριαρχίας και την υπεράσπιση των συμφερόντων της», λέει το κόμμα της Λεπέν.
Ευρώπη α λα καρτ
Ο στόχος θα ήταν να μπορέσει η Γαλλία να επωφεληθεί από μια «Ευρώπη à la carte», διαλέγοντας και επιλέγοντας από τα κομμάτια της νομοθεσίας της ΕΕ που της αρέσουν και δεν της αρέσουν – κάτι που δεν είναι εφικτό για το μπλοκ και το οποίο αποκλείστηκε δυναμικά από τους 27, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για το Brexit με το Ηνωμένο Βασίλειο.
«Είναι παράλογο», δήλωσε ο Jean-Louis Bourlanges, κεντρώος βουλευτής και πρόεδρος της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων του γαλλικού κοινοβουλίου. «Από τη στιγμή που επιβεβαιώνεις την υπεροχή του εθνικού δικαίου, δεν έχεις ευρωπαϊκό δίκαιο. Η Μαρίν Λεπέν απέρριψε την επίσημη έξοδο, αλλά το πρόγραμμά της δεν είναι συμβατό με τη συνέχιση της γαλλικής συμμετοχής στην ΕΕ».
Η Λεπέν στοχεύει επίσης να επαναφέρει τους συνοριακούς ελέγχους στις εισαγωγές και τους ανθρώπους, παραβιάζοντας τους κανόνες της ΕΕ και του Σένγκεν, και να μειώσει μονομερώς τη συνεισφορά της Γαλλίας στον προϋπολογισμό της ΕΕ – όταν το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο του μπλοκ για το 2021 έως το 2027 έχει ήδη καθοριστεί. Περαιτέρω σχέδια για τη μείωση των φόρων σε βασικά αγαθά και καύσιμα θα παραβίαζαν τους κανόνες της ΕΕ για την ελεύθερη αγορά.
Σοβαρά ερωτήματα παραμένουν σχετικά με το εάν αυτό το πρόγραμμα θα μπορούσε να εφαρμοστεί, τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο πλαίσιο της ΕΕ. Οι φιλοδοξίες της Λεπέν θα ματαιωθούν αν δεν καταφέρει να κερδίσει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία στις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου, ενώ νομικοί της ΕΕ έχουν επισημάνει πως ακόμη και η διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την υπεροχή του εθνικού δικαίου θα παραβίαζε τις ευρωπαϊκές συνθήκες.
Οι γάλλοι δικηγόροι λένε επίσης ότι το ανώτατο δικαστήριο της χώρας, το Συνταγματικό Συμβούλιο, θα απορρίψει το σχέδιο της Λεπέν για δημοψήφισμα με προεδρικό διάταγμα – αποφεύγοντας την ανάγκη έγκρισης από το κοινοβούλιο – ακριβώς επειδή κάθε δημοψήφισμα, που αποσκοπεί στην τροποποίηση του Συντάγματος, πρέπει να έχει την υποστήριξη των βουλευτών και των γερουσιαστών.
Η ΕΕ, όπως υπάρχει σήμερα, δήλωσε η Λεπέν νωρίτερα φέτος, ήταν «αμελής απέναντι στους λαούς και κυριαρχική απέναντι στα έθνη», ένα «παρεμβατικό και αυταρχικό» μπλοκ, εγκλωβισμένο σε μια «παγκοσμιοποιημένη ιδεολογία ανοιχτών συνόρων», που «καταστρέφει την ταυτότητά μας».
Το όραμά της, είπε, ήταν μια «συμμαχία εθνών, που σέβεται τους λαούς, τις ιστορίες και τις εθνικές κυριαρχίες», τα μέλη της οποίας θα μπορούσαν να «ευνοούν τις δικές τους επιχειρήσεις για δημόσιες συμβάσεις» και να «επαναφέρουν μόνιμους ελέγχους» στα σύνορά τους.
Αλλά ακόμη και αν δεν κατάφερε να διακηρύξει την υπεροχή τού γαλλικού δικαίου και να καθιερώσει μια εθνική προτίμηση, τα «ψιλά γράμματα» στο πρόγραμμα της Λεπέν φαίνεται βέβαιο ότι θα οδηγήσουν τη Γαλλία αμείλικτα στο δρόμο μιας συγκρουσιακής σχέσης με την ΕΕ, με συνέπεια το πολιτικό χάος, δεδομένου του απαραίτητου ρόλου της Γαλλίας εντός του μπλοκ.
«Θα μπορούσε να βάλει (την ΕΕ) σε αδιέξοδο ή να την παραλύσει», δήλωσε ο Georg Riekeles, πρώην αξιωματούχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο οποίος προέβλεψε «δραματική αποδυνάμωση» της ικανότητας της ΕΕ να αντιμετωπίζει κρίσεις, από την ασφάλεια έως το κλίμα.
Η Λεπέν έχει ορκιστεί να αποσύρει τη Γαλλία από την ολοκληρωμένη δομή διοίκησης του ΝΑΤΟ, αφαιρώντας στρατεύματα και όπλα από την κοινή διαχείριση. Θέλει επίσης να διαλύσει τα γαλλικά αιολικά πάρκα, ένα χτύπημα κατά των στόχων της Γαλλίας στην ΕΕ για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. «Κάθε θέμα θα είναι απλώς πιο περίπλοκο», τόνισε ο Riekeles.
Θα ανοίξει την… όρεξη και σε άλλους
Οι γνώστες της ΕΕ ανησυχούν ότι μια Γαλλία υπό την ηγεσία της Λεπέν θα δώσει επίσης σημαντική ώθηση στις εθνικοσυντηρητικές κυβερνήσεις σε χώρες όπως η Πολωνία και η Ουγγαρία, ενδεχομένως συμμαχώντας με πρωτεύουσες που αμφισβητούν εδώ και καιρό την υπεροχή του δικαίου της ΕΕ και βρίσκονται σε διαμάχη με τις Βρυξέλλες.
«Θα σταματούσε κάθε προσπάθεια αλλαγής των πραγμάτων στην Πολωνία και την Ουγγαρία», δήλωσε η Γαλλίδα ευρωβουλευτής, Gwendoline Delbos-Corfield, η οποία ασχολείται με το κράτος δικαίου. Ενώ η ευρωβουλευτής των Πρασίνων πιστεύει ότι οι θεσμοί και η ενιαία αγορά της ΕΕ θα συνεχίσουν να λειτουργούν υπό την προεδρία της Λεπέν, θεωρεί ότι «θα ήταν το τέλος μιας Ευρωπαϊκής Ένωσης που βασίζεται στο κράτος δικαίου και στις αξίες».
Για την ΕΕ, μια πρόεδρος Λεπέν θα μπορούσε να σημαίνει μια πενταετή κρίση «κενής καρέκλας», πρότεινε ο Lamy, αναφερόμενος στα γεγονότα του 1965, όταν ο τότε Γάλλος πρόεδρος, Σαρλ Ντε Γκωλ, μποϊκοτάρισε τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα σε μια διαμάχη για τον προϋπολογισμό.
«Σίγουρα, θα ήταν ένα μεγάλο πρόβλημα, βραχυπρόθεσμα, κατά τη διάρκεια των επόμενων πέντε ετών», όπως είπε, σημειώνοντας: «Δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι αν εκλεγόταν με το πρόγραμμα που έχει, θα επανεκλεγόταν».
